Synode Gereformeerde Gemeenten in Nederland

[-DIA-]

Nu wordt het tijd om eventjes in te grijpen en wat recht te zetten.
Als we de bronnen raadplegen: De geschriften van resp. ds. Kok, ds. Kersten, ds. Mallan,
dan zult u toch moeten erkennen dat ds. Kok hier anders was dan de andere genoemden.
Ik kan niet zien in welke wezenlijke zaken ds. Mallan afweek van de Schrift (en ook van zijn
voorgangers als ds. Kersten, ds. Fraanje, ds. Lamain etc.) Nu ik een en ander van ds. Kok heb
gehoord is er wel degelijk een verschil bij de laatste.

Nu ben ik totaal niet wetenschappelijk gevormd, dus wat dat betreft praten jullie me makkelijk omver.
Maar er is ook een onwankelbare vastigheid in wat deze leraars ons leerden en daar was geen
grote geleerdheid voor nodig. Dat er geen verschil was tussen ds. Kersten en ds. Kok kan er bij mij
met duizend politieagenten nog niet in.

Verder wil ik me niet met deze discussie bemoeien, maar het bevestigd wel hoe weinig we nog
begrijpen van die eenvoudige prediking. Er zijn zoveel nagelaten geschriften die we erop na kunnen
slaan. Maar je ziet (als je bij het topic over de boeken die we lezen) dat deze geschriften
vaak niet meer zo in tel lijken te zijn. We moeten niet afgaan op wat anderen zeggen, maar ga
naar de bronnen zelf. (Onder meer ook in Digibron)

Noem eens wat verschillen DIA, en beargumenteer vanuit de bijbel waarom dat fout zou zijn?

Ik geloof dat er maar één punt is dat voor ons mensen ergernis verwekt: Want uit genade zijt gij
zalig geworden door het geloof; en dat niet uit u, het is Gods gave; niet uit de werken,
opdat niemand roeme.

Ik bedoel dan ook vrije soevereine genade waar de mens er met alles buiten valt.
Dan preekt men niet alsof men tot half-ontwaakte mensen spreekt.
Ik geloof dat dit het meest aanstootgevende punt is voor een mens.

[GJdeBruijn]

@Hendrik III : In de theologie wordt die stroming hypercalvinisme genoemd die elke vorm van aanbod van genade ontkent zolang er geen blijk van verslagenheid van hart is bij de hoorder.
Met name New-England theologen (de naar Noord Amerika geëemigreerde puriteinen uit Engeland) huldigenden dat standpunt en verschilden daarmee van de Schotse en achterblijvende theologen in Engeland. De naam hypercalvinist is ooit ontstaan om daarmee aan te geven dat de leer in de kern wel Calvinisitisch was maar dat ze ten aanzien van prediking en pastoraat (de toepassing dus) de lijnen veel verder doortrokken dan Calvijn dat deed. Shephard en bijv. ook Thomas Hooker, zijn schoonzoon (?) worden door kerkhistorici onder de gematigde hypercalvinisten gerekend. Onze nederlandse oudvaders kenden het verschil ook. Zo heeft Jacobus Koelman een aantal werkjes van deze zgn. hypercalvinisten vertaald en uit laten brengen in nederland waarbij hij in een voorwoord afstand neemt van net dat punt dat ze het etiket 'hypercalvinist' opleverde. Overigens is de aanduiding hypercalvinist een 20e eeuwse. Daarvoor werd er vooral gesproken over 'al te strenge theologanten'.
Hypercalvinist wordt trouwens ook gebruikt om de baptisten in de lijn van dr. Gill mee aan te duiden. Zij trokken de lijn nog verder door en stelden uitverkiezing en verbond gelijk waardoor ze tot de conclusie kwamen dat de kinderdoop niet bijbels kon zijn. Je wist immers niet van te voren welk kind er uitverkoren was en daarom kan er ook niets worden toegezegd wat alleen bondelingen toekomt. Een bekende prediker in die lijn is de befaamde ds. Philpot.
Over het algemeen zijn de hypercalvinisten goed te lezen. Ze kenmerken zich door diepgaande geestelijk prediking waar vooral Gods Volk mee gevoed kan worden.
Door hun specifieke benadrukken van het ontkennen van het aanbod van genade schiet er voor onbekeerden echter geen werkelijk evangelie meer over. Dat is in de kern waar alle aanbodsdiscussies weer om gaan. Daarom niet verwonderlijk dat het ook hier weer aan de orde komt (voor de zoveelste keer..)

[Johann Gottfried Walther]

Ds. Koelman en Brakel waarschuwde niet voor niets tegen bepaalde aspecten van Hooker en Shepard.
Namelijk dat je naar de hel moet willen, niet alleen toestemmen dat je de hel waardig bent, maar dat je het goed zou vinden als God je er naar toestuurt, en dat Hooker en Shepard hoedanigheden en zaken eisen van ongelovigen die enkel gelovigen bezitten.


Maar in deze discussie lijkt me het punt dat:

Het lastige is, Ds. R. Kok beriep zich op de Marrow men, Ds. Kersten was het ook met hen eens, zie ook zijn publicatie(s) en Ds. J. Roos is het voor een groot gedeelte ook eens met ze, en beveeld ze met kanttekeningen en opmerkingen aan.

[-DIA-]

Ds. Koelman en Brakel waarschuwde niet voor niets tegen bepaalde aspecten van Hooker en Shepard.
Namelijk dat je naar de hel moet willen, niet alleen toestemmen dat je de hel waardig bent, maar dat je het goed zou vinden als God je er naar toestuurt, en dat Hooker en Shepard hoedanigheden en zaken eisen van ongelovigen die enkel gelovigen bezitten.


Maar in deze discussie lijkt me het punt dat:

Het lastige is, Ds. R. Kok beriep zich op de Marrow men, Ds. Kersten was het ook met hen eens, zie ook zijn publicatie(s) en Ds. J. Roos is het voor een groot gedeelte ook eens met ze, en beveeld ze met kanttekeningen en opmerkingen aan.

Zowel Koelman, Hooker als Sheppard hebben nooit geleerd (zover ik weet) dat een mens naar de hel moet willen. Dat is ten enenmale onmogelijk. Want voor een mens die zichzelf helwaardig leert kennis is het juist de hel in hel als zij God moeten missen. Daarom zal het ook niemand zware taal moeten accepteren dat iemand naar de hel wil, want dan klopt er toch iets fundamenteel niet.
Wat anders is dat een mens zich wel helwaardig moet leren kennen. Maar daarbij is de liefde, als het Gods werk is, de liefde Gods in het hart, en die kan niet verdragen dat Gods deugden geschonden worden. In de hel is men voor eeuwig gescheiden van die liefde, en daarom is wel eens gezegd: Als ik in de hel ben. dan zal ik daar nochtans God groot maken. Maar dit is een onmogelijkheid, Daarom kan het ook niet waar zijn dat bovengenoemde leraars dit geleerd hebben.

[GJdeBruijn]

Zowel Koelman, Hooker als Sheppard hebben nooit geleerd (zover ik weet) dat een mens naar de hel moet willen.

Koelman niet, maar Hooker en Shepard wel. Daarom heeft Koelman een kanttekening geplaatst bij de vertaalde boeken van deze NewEnglang puriteiten.
Ter illustratie een aantal uitspraken van Hooker

Hoewel ik beken dat het hard en verdrietig is en het is lang eer de ziel zo gesteld is,
zal nochtans het hart dat waarlijk vernederd is, tevreden de staat van de verdoemenis dragen.
Dit omdat hij zelf deze ellende en verdoemenis op zich gebracht heeft.
(..)
Die ziel die aldus tevreden is met wat God over haar beschikt, gebruikt alle middelen die
haar nader tot God kunnen brengen. Maar indien Hij de genade zal weigeren te geven, is de
ziel vergenoegd en berust daarbij.

Koelman zegt hierover:

Nu kom ik bij mr. Hooker, wiens boek ik hier vertaal. Hij heeft, naar mijn oordeel, een
opmerkelijke misslag. Ik mag niet nalaten deze de lezer bekend te maken. Tot de rechte
verootmoediging van een ziel vereist hij zo'n hoge trap, dat de zondaar stellig tevreden en
vergenoegd moet wezen om verloren te gaan, onder de macht der zonde te blijven, ter hel te
varen en verdoemd te worden, indien de Heere geen genade wil geven.
Hij zegt: Hoewel ik beken dat het hard en verdrietig is en het is lang eer de ziel zo gesteld is,
zal nochtans het hart dat waarlijk vernederd is, tevreden de staat van de verdoemenis dragen.
Dit omdat hij zelf deze ellende en verdoemenis op zich gebracht heeft.
En: Die ziel die aldus tevreden is met wat God over haar beschikt, gebruikt alle middelen die
haar nader tot God kunnen brengen. Maar indien Hij de genade zal weigeren te geven, is de
ziel vergenoegd en berust daarbij.
Op een andere plaats stelt hij dat een verootmoedigde ziel tegen de satan zal antwoorden: Ik
ben wel tevreden. Dit als hij haar tegenwerpt dat God zal weigeren om genade te geven. Dat
God haar zal overgeven en in haar zonden laten en uitbreken in wraak tegen haar.
Van zulk een verootmoediging zegt hij, dat zonder deze geen rechtvaardigmaking noch
verwachting is. Dat, zover het hart af is van ware genoegdheid om ter beschikking van God te
zijn (namelijk die terstond is verklaard) het zover is van ware voorbereiding voor Christus.
Dit is een harde, ruwe en volgens mij een ongezonde stelling en daarom in staat om veel
zielen aan te stoten die ontwaakt zijn uit hun zonden en wensen tot Christus te komen. Wat als
ze hier zouden lezen dat ze gerust en tevreden moeten zijn ook al wil God hun nooit Zijn
liefde geven, noch genade in hun werken. Ja, dat ze tevreden moeten zijn dat ze verdoemd
zullen worden.
Ik merk dit temeer op, tot waarschuwing. Een andere, zeer godzalige en geleerde man, een
groot praktikaal, evenals Hooker, genaamd mr. Thomas Shepard, de schoonzoon van mr.
Thomas Hooker, heeft ook deze weg ingeslagen, als hij de ware voorbereiding van de
christenen beschrijft. Hij heeft daar al uitvoerig over geschreven, teksten en redenen daartoe
bijeen gebracht in zijn boek De gezonde gelovige. Dit boek is nog niet uit het Engels in het
Nederlands overgebracht. Maar misschien zal het door iemand hierna worden vertaald.

[Hendrik de 3de]

En is heel erg onbijbels? Of is dat onbijbels? Of is het een gevoel in de mens dat zeg: zou God zo ver willen gaan?

Mijn eerste reactie is dat Hooker en Shepard niet té extreem zijn in hun standpunten.
Het billijken van Gods recht en het lief krijgen van Gods recht ... dat is van de zelfde strekking als het toestemmen in het feit dat de Heere geen genade zou geven. De mens heeft niks verdiend. De mens heeft juist alles ten gronde gericht. Het wordt niet verloren, maar het is al verloren. En dan zou de Heere toch rechtvaardig zijn, als Hij aan ons voorbij zou gaan? Het zou toch verdiend zijn? De Heere is recht, ja goed, in al Zijn weg en werk.

[Hendrik de 3de]

Nu wordt het tijd om eventjes in te grijpen en wat recht te zetten.
Als we de bronnen raadplegen: De geschriften van resp. ds. Kok, ds. Kersten, ds. Mallan,
dan zult u toch moeten erkennen dat ds. Kok hier anders was dan de andere genoemden.
Ik kan niet zien in welke wezenlijke zaken ds. Mallan afweek van de Schrift (en ook van zijn
voorgangers als ds. Kersten, ds. Fraanje, ds. Lamain etc.) Nu ik een en ander van ds. Kok heb
gehoord is er wel degelijk een verschil bij de laatste.

Nu ben ik totaal niet wetenschappelijk gevormd, dus wat dat betreft praten jullie me makkelijk omver.
Maar er is ook een onwankelbare vastigheid in wat deze leraars ons leerden en daar was geen
grote geleerdheid voor nodig. Dat er geen verschil was tussen ds. Kersten en ds. Kok kan er bij mij
met duizend politieagenten nog niet in.

Verder wil ik me niet met deze discussie bemoeien, maar het bevestigd wel hoe weinig we nog
begrijpen van die eenvoudige prediking. Er zijn zoveel nagelaten geschriften die we erop na kunnen
slaan. Maar je ziet (als je bij het topic over de boeken die we lezen) dat deze geschriften
vaak niet meer zo in tel lijken te zijn. We moeten niet afgaan op wat anderen zeggen, maar ga
naar de bronnen zelf. (Onder meer ook in Digibron)

Noem eens wat verschillen DIA, en beargumenteer vanuit de bijbel waarom dat fout zou zijn?

Ik geloof dat er maar één punt is dat voor ons mensen ergernis verwekt: Want uit genade zijt gij
zalig geworden door het geloof; en dat niet uit u, het is Gods gave; niet uit de werken,
opdat niemand roeme.

Ik bedoel dan ook vrije soevereine genade waar de mens er met alles buiten valt.
Dan preekt men niet alsof men tot half-ontwaakte mensen spreekt.
Ik geloof dat dit het meest aanstootgevende punt is voor een mens.

Hier sla je een spijker op de kop! Zo ervaar ik het de laatste tijd ook heel erg, na aanleiding van verschillende gesprekken.

[GJdeBruijn]

En is heel erg onbijbels? Of is dat onbijbels? Of is het een gevoel in de mens dat zeg: zou God zo ver willen gaan?

Mijn eerste reactie is dat Hooker en Shepard niet té extreem zijn in hun standpunten.
Het billijken van Gods recht en het lief krijgen van Gods recht ... dat is van de zelfde strekking als het toestemmen in het feit dat de Heere geen genade zou geven. De mens heeft niks verdiend. De mens heeft juist alles ten gronde gericht. Het wordt niet verloren, maar het is al verloren. En dan zou de Heere toch rechtvaardig zijn, als Hij aan ons voorbij zou gaan? Het zou toch verdiend zijn? De Heere is recht, ja goed, in al Zijn weg en werk.

Je bedoelt te zeggen dat Koelman er naast zit hier? Het is niet voor niets dat hij juist in zijn tijd dit uiterst actuele punt naar voren bracht. Op dit punt hebben de NewEngland puriteinen dezelfde gedachte als de labidisten/quietisten. Die werden door Koelman, Voetsius en Brakel niet zonder reden op dit punt bestreden! Het lijkt wel of we onze vaderen en hun waarschuwingen om niet door te vloeien op dit punt collectief vergeten zijn.

[Hendrik de 3de]

En is heel erg onbijbels? Of is dat onbijbels? Of is het een gevoel in de mens dat zeg: zou God zo ver willen gaan?

Mijn eerste reactie is dat Hooker en Shepard niet té extreem zijn in hun standpunten.
Het billijken van Gods recht en het lief krijgen van Gods recht ... dat is van de zelfde strekking als het toestemmen in het feit dat de Heere geen genade zou geven. De mens heeft niks verdiend. De mens heeft juist alles ten gronde gericht. Het wordt niet verloren, maar het is al verloren. En dan zou de Heere toch rechtvaardig zijn, als Hij aan ons voorbij zou gaan? Het zou toch verdiend zijn? De Heere is recht, ja goed, in al Zijn weg en werk.

Je bedoelt te zeggen dat Koelman er naast zit hier?

Misschien heeft hij het verkeerd begrepen?

[GJdeBruijn]

En is heel erg onbijbels? Of is dat onbijbels? Of is het een gevoel in de mens dat zeg: zou God zo ver willen gaan?

Mijn eerste reactie is dat Hooker en Shepard niet té extreem zijn in hun standpunten.
Het billijken van Gods recht en het lief krijgen van Gods recht ... dat is van de zelfde strekking als het toestemmen in het feit dat de Heere geen genade zou geven. De mens heeft niks verdiend. De mens heeft juist alles ten gronde gericht. Het wordt niet verloren, maar het is al verloren. En dan zou de Heere toch rechtvaardig zijn, als Hij aan ons voorbij zou gaan? Het zou toch verdiend zijn? De Heere is recht, ja goed, in al Zijn weg en werk.

Je bedoelt te zeggen dat Koelman er naast zit hier?

Misschien heeft hij het verkeerd begrepen?

Nee, bepaald niet. Hij herkende het van de labadisten die hij ook fel bestreden heeft, net als zijn tijdgenoten Brakel die het onder de noemer Quietisme bestrijdt. Onderlinge herkenning was er ten aanzien van het geestelijke leven en de vroomheid in levensstijl, maar niet ten opzichte van het leiden van zielen tot Christus op deze wijze. Daar nam hij sterk afstand van.
Bovendien wist men in de tijd van Koelman heel goed waarom bepaalde puriteinen moesten uitwijken naar Amerika. Ze konden het niet meer vinden met de 'gewone' puriteinen. Onze Nederlandse vaderen voelden zich daarentegen nauw verbonden met de achterblijvende Schotten en Engelse puriteinen.
Om te illustreren hoe nauw de contacten waren tussen Engeland/Schotland en Nederland:Rutherford kreeg een uitnodiging om in Harderwijk als docent op de universiteit lessen te geven. Witsius was als bemiddelaar tussen de anti- en neonomianen aangetrokken in Engeland. Men kende elkaar dus heel goed en ik acht een misverstaan van Koelman op dit punt uitgesloten. Koelman was expert in de engelse theologie en dat was de reden waarom hij zoveel engelstalig werk opzocht en vertaalde in het nederlands.
Het verschil tussen de amerikaanse en engelse purtiteinen was echt wel duidelijk. Koelman nam het goede over en het mindere zette hij dus recht met de geciteerde inleiding (die overigens veel langer is). Overigens moeten we het verschil niet groter maken dan het is. Koelman heeft toch de waarde gezien van de geschriften dat hij (ondanks de kanttekening die hij plaatste) de geschriften toch warm heeft aanbevolen. Dat moeten we de boventoon maar laten voeren. Persoonlijk vind ik het boekje van Hooker prachtig, ook zonder de kanttekening. Maar laten we eerlijk onder ogen zien wat de lijn van onze vaderen is. Dat is gezonde kost!

[-DIA-]

En is heel erg onbijbels? Of is dat onbijbels? Of is het een gevoel in de mens dat zeg: zou God zo ver willen gaan?

Mijn eerste reactie is dat Hooker en Shepard niet té extreem zijn in hun standpunten.
Het billijken van Gods recht en het lief krijgen van Gods recht ... dat is van de zelfde strekking als het toestemmen in het feit dat de Heere geen genade zou geven. De mens heeft niks verdiend. De mens heeft juist alles ten gronde gericht. Het wordt niet verloren, maar het is al verloren. En dan zou de Heere toch rechtvaardig zijn, als Hij aan ons voorbij zou gaan? Het zou toch verdiend zijn? De Heere is recht, ja goed, in al Zijn weg en werk.

Je bedoelt te zeggen dat Koelman er naast zit hier?

Misschien heeft hij het verkeerd begrepen?

Nee, bepaald niet. Hij herkende het van de labadisten die hij ook fel bestreden heeft, net als zijn tijdgenoten Brakel die het onder de noemer Quietisme bestrijdt. Onderlinge herkenning was er ten aanzien van het geestelijke leven en de vroomheid in levensstijl, maar niet ten opzichte van het leiden van zielen tot Christus op deze wijze. Daar nam hij sterk afstand van.
Bovendien wist men in de tijd van Koelman heel goed waarom bepaalde puriteinen moesten uitwijken naar Amerika. Ze konden het niet meer vinden met de 'gewone' puriteinen. Onze Nederlandse vaderen voelden zich daarentegen nauw verbonden met de achterblijvende Schotten en Engelse puriteinen.
Om te illustreren hoe nauw de contacten waren tussen Engeland/Schotland en Nederland:Rutherford kreeg een uitnodiging om in Harderwijk als docent op de universiteit lessen te geven. Witsius was als bemiddelaar tussen de anti- en neonomianen aangetrokken in Engeland. Men kende elkaar dus heel goed en ik acht een misverstaan van Koelman op dit punt uitgesloten. Koelman was expert in de engelse theologie en dat was de reden waarom hij zoveel engelstalig werk opzocht en vertaalde in het nederlands.
Het verschil tussen de amerikaanse en engelse purtiteinen was echt wel duidelijk. Koelman nam het goede over en het mindere zette hij dus recht met de geciteerde inleiding (die overigens veel langer is). Overigens moeten we het verschil niet groter maken dan het is. Koelman heeft toch de waarde gezien van de geschriften dat hij (ondanks de kanttekening die hij plaatste) de geschriften toch warm heeft aanbevolen. Dat moeten we de boventoon maar laten voeren. Persoonlijk vind ik het boekje van Hooker prachtig, ook zonder de kanttekening. Maar laten we eerlijk onder ogen zien wat de lijn van onze vaderen is. Dat is gezonde kost!

Stel, dat twee godvruchtige mannen dwaalden. Dat kan immers. Maar kunnen we daarop dan een
hele theologie bouwen? Verschillenden van Gods volk dwaalden in sommige opzichten, maar niet
dusdanig dat het hen van de Liefde Gods in Christus eeuwig heeft gescheiden.

Daarom lijkt het me niet goed om hier juist deze zaak naar voren te halen. Dat doet de zaak, zoals
ik dat zie, geen enkel nut, meer eerder afbraak. We moeten niet in de eerste plaats letten op de
tekortkomingen en dwalingen waar ook Gods knechten toe kunnen komen. Denk ook aan de leer
van de transsubstantiatie, en meerdere zaken zouden te noemen zijn.

[GJdeBruijn]

Stel, dat twee godvruchtige mannen dwaalden. Dat kan immers. Maar kunnen we daarop dan een
hele theologie bouwen? Verschillenden van Gods volk dwaalden in sommige opzichten, maar niet
dusdanig dat het hen van de Liefde Gods in Christus eeuwig heeft gescheiden.

Daarom lijkt het me niet goed om hier juist deze zaak naar voren te halen. Dat doet de zaak, zoals
ik dat zie, geen enkel nut, meer eerder afbraak. We moeten niet in de eerste plaats letten op de
tekortkomingen en dwalingen waar ook Gods knechten toe kunnen komen. Denk ook aan de leer
van de transsubstantiatie, en meerdere zaken zouden te noemen zijn.

Precies, en daarom onverkort vasthouden aan de beproefde leer der vaderen zonder al te grote problemen te maken van de goede zaken die Shepard en Hooker geschreven hebben. Anderzijds hoeven we ook niet de afwijkende opvatting op dit ene specifieke punt van deze Amerikaanse puriteinen tot enige norm te verheffen. Laten we met Koelman deze schrijvers aanbevelen met kennisneming van de kanttekening die Koelman heeft moeten plaatsen.

[Panny]

Ja, dat klopt helemaal! En de preken van deze mannen worden ook gelezen in de gemeenten.
We zijn inmiddels namelijk een paar eeuwen verder, met een hele aanbod discussie etc. Dus dat hij duiding geeft aan wat de Schotten schrijven vind ik goed. Dat is tegelijk ook de onduidelijkheid in de aanbodsdiscussie, zoals in de GG door ds. Moerkerken is genoemd: wat bedoelen we precies. Die onduidelijkheid zie je ook bij wat ds. Roos noemt bij Gray: offer of present. Voor beiden wordt aanbieden vertaald. Maar wat wordt precies bedoeld met aanbieden.

Ik denk dat de GG één op één overneemt wat ds. Roos schrijft, wat de leer betreft. Ik vind het goed dat hij het niet uit de weg gaat maar dat hij de preken aanbeveelt, met soms een kanttekening erbij. Ik zie daar geen kwaad in.

Die paar eeuwen verder zou geen verschil mogen maken. God veranderd niet en Zijn Woord ook niet.

Ik vind er een groot gevaar aan zitten als je denkt dat je bij elke oproep tot geloof en bekering moet benadrukken dat de hoorders dit helemaal niet kunnen (als je alle Bijbelteksten gaat opzoeken waarin opgeroepen wordt tot bekering en geloof zul je dit ook maar heel weinig (of zelfs niet?) tegen komen).
Het is de Heilige Geest die zorgt dat de 'gegevenen van de Vader' juist wel gehoor geven aan de oproep tot Christus komen.
Dat niet alle hoorders gehoor geven aan de oproep (omdat ze niet getrokken worden) wilt niet zeggen dat je het aanbod maar moet aanpassen.

Als ik schrijvers als Boston of Bunyan leest vind ik hun aanbod van genade meer op dezelfde manier verwoord zoals de Bijbel (en dus God Zelf).

Boston, De viervoudige staat:

Bovendien zijn deze roepingen en vermaningen de middelen, waarvan het Gode behaagt
gebruik te maken om Zijn uitverkorenen tot bekering te brengen en de genade in hun hart te werken.
Voor hen is het geloof uit het gehoor (Rom. 10:17), terwijl zij even onmachtig zijn om zichzelf te
helpen als de overigen van de mensheid. Op zeer goede gronden mogen wij op bevel van God, Die de
doden verwekt, tot hun graven gaan en in Zijn naam uitroepen: Ontwaak, gij die slaapt, en sta op uit
de doden, en Christus zal over u lichten (Ef. 5:14). En aangezien de uitverkorenen niet te kennen en
van anderen niet te onderscheiden zijn voor hun bekering, zoals de zon schijnt op het gelaat van de
blinde en de regen zowel op de rotsen valt als op de vruchtbare vlakten, zo prediken wij Christus aan
allen, en schieten in eenvoudigheid de pijl, die God Zelf bestuurt, zoals Hij passend vindt.

[Johann Gottfried Walther]

Hooker en Shepard eisen een vernedering en toestemmen in naar de hel toe gestuurd te mogen worden, die Gods woord niet leert. En dan nog andere hoedanigheden en kenmerken eisen van ongelovigen, die alleen gelovigen hebben,
ze kunnen zeker goede dingen geschreven hebben, maar het is niet zomaar wat, zelfs in New-Engeland waren Hooker en Shepard een uitzondering.

[ejvl]

Wordt daar niet een toevallend en of een omhelzend recht mee bedoeld heden ten dage, of is dat weer wat anders?