Hoe kijken jullie hier tegenaan?RD schreef:woensdag 25 oktober '06
„Dominee niet meer in dienst kerkenraad”
ZOETERMEER - De huidige verhouding tussen de kerkenraad en de predikant moet grondig op de schop. De synode van de Protestantse Kerk in Nederland moet „de vergaande stap” zetten dat predikanten voortaan in dienst komen van de landelijke kerk.
Dat betoogt dr. H. de Leede, rector van het theologisch seminarium Hydepark, in het nieuwste nummer van Wapenveld. In de nieuwe structuur, zoals De Leede die schetst, zijn predikanten als werknemer van de landelijke kerk verbonden aan een plaatselijke of regionale gemeente. De Leede is zich ervan bewust dat die opzet een ommezwaai is in vergelijking met de huidige situatie, waarin de predikant in dienst is van de kerkenraad.
„Ook bij mijzelf onderken ik een omslag in mijn denken hierover in de laatste jaren”, aldus dr. De Leede. „Lang en veel is in het verleden gesproken over de toegekende volmacht die hoort bij het ambt van dienaar van het Woord en de vrijheid van het beroep die daartoe vereist is. En dat is een groot goed. Een werkgever-werknemerverhouding tussen kerkenraad en predikant draait beide, volmacht en vrijheid, de nek om. Althans, dat kan te makkelijk gebeuren.”
Een centraal werkgeverschap van de landelijke kerk voor de predikant en een sterkere bovenplaatselijke aansturing in personele zaken, garanderen volgens De Leede die volmacht van het ambt en die vrijheid van het Woord, terwijl „misbruik gemakkelijker wordt bestraft.” Bovendien schept een grotere bovenplaatselijke bevoegdheid de noodzakelijke ruimte voor de predikant om samen met de kerkenraad geestelijk leiding te geven, meent de rector van Hydepark.
Dr. De Leede komt met zijn voorstel in een artikel waarin hij recente ontwikkelingen rond het predikantschap evalueert. De synode van de PKN spreekt komende maand over de positie en bevoegdheden van de hbo-opgeleide kerkelijk werker. In dat kader bepleit hij een „krachtig kerkelijk beleid” om het onderscheid tussen predikant en kerkelijk werker te accentueren. Voor predikanten betekent dit „scholing en ambtstoerusting” op universitair niveau, maar ook „aanvullende scholing en sancties voor wie daar niet aan voldoet.”
Verder moet de kerk volgens hem een actieve rol gaan spelen in de loopbaanbegeleiding en een. Ook moet zij meer bevoegdheid krijgen tot ambtsontheffing bij gebleken disfunctioneren of tot overplaatsing bij verstoorde verhoudingen tussen kerkenraad en predikant.
De Leede hecht aan de markering van de aparte positie van een universitair geschoolde predikant naast die van kerkelijk werker. „De zichtbare en hoorbare aanwezigheid van de predikant in het publieke domein wordt weer belangrijker, naar mijn stellige overtuiging. De dominee-notabel van weleer komt niet terug. Maar de predikant-geestelijk leider wordt een factor van missionaire betekenis in de toekomst.”
Het lijkt mij wel een gezond voorstel. Historisch zijn er voorbeelden genoeg van situaties waar het mis ging omdat de dominee niet preekte wat z'n kerkenraad (werkgever) graag wilde horen. In de prediking mag het spreekwoord "Wiens brood men eet, diens woord men spreekt" nooit het uitgangspunt zijn.
Onlangs werd hier nog het voorbeeld aangehaald van een gemeente met slechts 60 leden die een predikant kreeg waarvan het salaris goeddeeld werd betaald door één gemeentelid. Dat is bijna vrágen om problemen...
En problemen zijn er tegenwoordig in overvloed, ook in de arbeidsrelatie tussen kerkenraad en predikant. Ik denk dat dr. De Leede groot gelijk heeft wanneer hij met dit voorstel mogelijkheden wil bieden voor situaties waarin een predikant niet functioneert of waar de verhoudingen tussen predikant en kerkenraad verstoord zijn.
Waardevol vind ik ook zijn slotopmerkingen over de aparte positie van een universitair geschoolde predikant naast die van kerkelijk werker. Het mag m.i. niet zo zijn dat economische motieven ertoe leiden dat gemeenten liever een goedkope HBO-geschoolde kerkelijk-werker-die-ook-wel-een-preek-kan-houden beroepen dan zo'n dure academisch gevormde predikant. Want, met alle respect en waardering voor de HBO-geschoolde kerkelijk werkers: de taak van de universitair geschoolde predikant is niet dezelfde als die van de k.w. met een CHE-diploma.
