Oranje en de protestanten

[astroguy]

Uit het ND

Oranje en de protestanten
Geplaatst: 03 januari 2009 05:00, laatste wijziging: 02 januari 2009 21:00

door George Harinck

De principieel republikeinse SDAP had zich in 1901 bij het huwelijk van Wilhelmina en Hendrik in het parlement onthouden van instemming, maar in 1936 stemde ook de sociaaldemocratische fractie mee, voor het huwelijk van Juliana en Bernhard.



Dat de aanstaande prins lid was van de nazipartij - die hun sociaaldemocratische geestverwanten in Duitsland had doen belanden in concentratiekampen en erger - zal de SDAP'ers onbekend geweest zijn.

Willem Drees was een klassieke sociaaldemocraat. Toen zijn SDAP in 1937 de klassenstrijd afzwoer en definitief voor een Nederlandse vorm van socialisme koos, inclusief de aanvaarding van het koningshuis, kon hij dat niet meemaken. Anders dan menig partijgenoot hield Drees in 1937 afstand tot de volksbrede oranjekoorts naar aanleiding van het oranjehuwelijk. En hij stak op 31 januari 1938 de vlag niet uit toen de oranjekoorts nog verder opgevoerd werd met de geboorte van prinses Beatrix. Drees vlagde ook niet op Koninginnedag (toen op 31 augustus), lees ik in Juliana & Bernhard van Cees Fasseur. Hij hing de vlag uit op 1 mei - de rode wel te verstaan. Maar diezelfde Drees werd in 1948 minister-president en bezegelde zo ook persoonlijk de rode verzoening met Oranje en de sociaaldemocratische ingroei in de Nederlandse samenleving.

Hoe wenselijk dit proces voor Nederland is geweest, illustreerde de afgelopen mei overleden socioloog en columnist J.A.A. van Doorn, die in zijn Duits socialisme beschreef hoe Hitler in Duitsland de kans kreeg, omdat het Duitse socialisme maar niet nationaal wilde worden. Hitlers socialisme was nationaalsocialisme en juist door die combinatie zo succesvol.

Hoewel kort na mei 1940 in ons land wel geprobeerd is nationaalsocialisme en socialisme te doen versmelten - onder anderen door Rost van Tonningen bij zijn naasting van sociaaldemocratische organisaties - is dat niet gelukt. Onder meer niet omdat het merendeel van de sociaaldemocratische leiders op de bres stond voor de Nederlandse natie en traditie (het Oranjehuis!) en niets moest hebben van het nationale van de Nederlandse nationaalsocialisten.

Nadien hebben twee sociaaldemocratische premiers (Den Uyl en Kok) het Oranjehuis door zwaar weer heen geholpen (Lockheed, huwelijk Maxima). Over de sociaaldemocratie geen kwaad woord meer, wat Huis ten Bosch betreft. Zo werd vijanden vrienden.

Gezworen vrienden
Maar hoe is het de afgelopen tijd met de protestanten en Oranje vergaan? Dat waren gezworen vrienden. Ik herinner me een symposium in paleis Noordeinde over koningin-regentes Emma in 1989, waar gesproken werd over de wankele machtsbasis van het Oranjehuis. En dat toen iemand uit het publiek opstond die zei dat Oranje wellicht moeite had steun te vinden bij bepaalde groepen, maar dat het protestantse volk Oranje trouw was. De opmerking werd met applaus beloond, alsof men blij was van gezeur over een wankele machtsbasis verlost te zijn.

Maar zouden we vandaag ook klappen?

Na de boeken van Fasseur over Wilhelmina en Juliana lopen de staatsrechtelijke, maar ook de religieuze rillingen je over de rug.

Die twee vorstinnen hebben een hoop religieuze onzin omarmd die niets met protestantisme van doen heeft. De ingevingen van de 'helderhorende' Greet Hofmans werden ingedronken door Juliana, en Wilhelmina dronk lekker mee. Wat die twee over vrede gezeverd hebben, doet je naar het hoofd grijpen.

Woorden als 'God' en 'Hogere Leiding' vielen natuurlijk in de toespraken van Juliana, maar voor zover ik Fasseur heb begrepen, ging de Bijbel daarbij zelden open - dat hoefde ook niet, want de influisteraar Greet had direct contact met 'God'.

Belediging
Dat Juliana niet orthodox-gereformeerd was, wisten we; maar hoe vrijzinnig haar geloof ook mocht zijn, het was in elk geval protestant, meenden we. Wat Juliana praktiseerde, is echter een belediging voor het vrijzinnig protestantisme en hoort thuis in de sfeer van de wichelroede. In de jaren vijftig was Juliana nog flink antipapist - helaas een kenmerk van protestantisme - en vreesde ze dat katholieken de macht wilden grijpen. Irene moest in de jaren zestig afstand doen van haar rechten op de troon omdat ze katholiek werd. Dat alles paste bij het protestantse beeld van het Oranjehuis.

Maar een decennium geleden doorbrak Juliana persoonlijk de barrière tussen Oranje en Rome door aan een interconfessioneel avondmaal deel te nemen. En Maxima is rooms-katholiek. Een laatste commotie was de schoolkeuze voor prinses Amalia. Ze gaat naar een openbare school, maar, was de geruststellende mededeling van oranjeklanten, ze wordt protestants-christelijk opgevoed. Dat klinkt gewrongen en roept de vraag op: moet je Oranje en protestant nog wel verbinden?

Ik herinner mij de Pro Juventute kalender als seculier bidprentje in vele protestantse huizen. Maar tegenwoordig zie ik die niet veel meer.

De protestants gefundeerde oranjetrouw taant - en terecht. Protestanten moeten af van de religieuze legitimering of waardering van het Oranjehuis. Die is niet zuiver en maakt van het Oranjehuis een sprookje.

Discussie over monarchie of republiek is gezond, ook omdat die Oranjehuis en protestanten dwingt tot zelfreflectie. Want het protestantisme is niet principieel monarchaal.

Dr. G. Harinck is hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en aan de Theologische Universiteit in Kampen (Broederweg). Aan beide universiteiten is hij ook verbonden als directeur van het historisch documentatiecentrum voor het Nederlandse protestantisme.

[Herman]

De protestants gefundeerde oranjetrouw taant - en terecht. Protestanten moeten af van de religieuze legitimering of waardering van het Oranjehuis. Die is niet zuiver en maakt van het Oranjehuis een sprookje.

Applaus.

[memento]

De protestants gefundeerde oranjetrouw taant - en terecht. Protestanten moeten af van de religieuze legitimering of waardering van het Oranjehuis. Die is niet zuiver en maakt van het Oranjehuis een sprookje.

Applaus.

Zoiezo raar dat mensen vanuit principieel oogpunt stemmen op een politieke partij die geen vrouwen toelaat als volwaardig lid, omdat vrouwen niet de leiding behoren te hebben over mannen, opeens geen bezwaren hebben tegen een koningin (ook een vrouw heerst over mannen).

[hage]

Protestanten moeten af van de religieuze legitimering of waardering van het Oranjehuis. Die is niet zuiver en maakt van het Oranjehuis een sprookje.

Mee eens. Ik zou willen lezen het huidige Oranjehuis. Maar dan meer om de betekenis van de vroege Oranjes (zoals Willem de Zwijger, stadhouder/koning Willem III) niet, al dan niet per ongeluk, te bagatelliseren.

[albion]

De protestants gefundeerde oranjetrouw taant - en terecht. Protestanten moeten af van de religieuze legitimering of waardering van het Oranjehuis. Die is niet zuiver en maakt van het Oranjehuis een sprookje.

Applaus.

Zoiezo raar dat mensen vanuit principieel oogpunt stemmen op een politieke partij die geen vrouwen toelaat als volwaardig lid, omdat vrouwen niet de leiding behoren te hebben over mannen, opeens geen bezwaren hebben tegen een koningin (ook een vrouw heerst over mannen).

Ik denk omdat de koningin niet gestemd wordt door het volk. Ik vraag me wel af hoe deze partij over het kiezen van een presidente denken.

[eilander]

De protestants gefundeerde oranjetrouw taant - en terecht. Protestanten moeten af van de religieuze legitimering of waardering van het Oranjehuis. Die is niet zuiver en maakt van het Oranjehuis een sprookje.

Applaus.

Zoiezo raar dat mensen vanuit principieel oogpunt stemmen op een politieke partij die geen vrouwen toelaat als volwaardig lid, omdat vrouwen niet de leiding behoren te hebben over mannen, opeens geen bezwaren hebben tegen een koningin (ook een vrouw heerst over mannen).

Ik denk omdat de koningin niet gestemd wordt door het volk. Ik vraag me wel af hoe deze partij over het kiezen van een presidente denken.

Da's niet zo moeilijk: negatief. Het regeerambt komt de vrouw niet toe, aldus de SGP. Voor het Oranjehuis wordt een uitzondering gemaakt, zoals er ook een enkele maal in de Bijbel uitzonderingen genoemd worden. Bij het koningshuis gaat het om erfopvolging.

Een discussie hierover is prima. Wél heb ik er moeite mee dat er net gedaan wordt alsof het gaat over een soort verliefdheid. Als het goed is, zit de band met de Oranjes wat dieper. Er zou wat mij betreft wel wat meer distantie mogen zijn: lang niet alles wat de Oranjes doen, is goed. Maar daarom moeten we hen niet afschrijven, nu ze meer en meer afwijken van onze traditie.

[Bonny]

Het Koninklijk Huis is een noodzakelijk kwaad. De aanwezigheid ervan bevordert het nationale bewustzijn en eensgezindheid. De meeste leden hebben zich vaak schandelijk gedragen: ontucht, stelen...

[albion]

In WWII dachten we er toch anders over. En toen was het ook God, Nederland en Oranje. Het voorgeslacht van ons Oranjehuis
heeft toch altijd veel voor Nederland betekent. En wat is de méérwaarde van een president vraag ik me af.

[Bonny]

In WWII dachten we er toch anders over. En toen was het ook God, Nederland en Oranje. Het voorgeslacht van ons Oranjehuis
heeft toch altijd veel voor Nederland betekent. En wat is de méérwaarde van een president vraag ik me af.

Prins Bernard die in Londen overspel pleegt, Wilhelmina die de democratie om zeep wil helpen na de bezetting. Willem III opgepakt voor exhibitionisme in Zwitserland...jammer

[albion]

In WWII dachten we er toch anders over. En toen was het ook God, Nederland en Oranje. Het voorgeslacht van ons Oranjehuis
heeft toch altijd veel voor Nederland betekent. En wat is de méérwaarde van een president vraag ik me af.

Prins Bernard die in Londen overspel pleegt, Wilhelmina die de democratie om zeep wil helpen na de bezetting. Willem III opgepakt voor exhibitionisme in Zwitserland...jammer

Makkelijk praten achteraf.
Toen de oorlog over was, was men blij dat er nog een Oranje huis was.

[Jacobse]

Toen de legers van Hitler Nederland binnenvielen, week het Nederlandse koninklijke huis- anders dan bij het koningshuis in België, Denemarken en Noorwegen geschiedde - uit naar het Verenigd Koninkrijk; prins Bernhard met prinses Juliana en hun gezin ging later zelfs naar Canada omdat naar verluidt ze Engeland niet veilig genoeg vonden.
Hoe is daar tegen aan te kijken in het licht van het voorbeeld gegeven in Johannes 10 vers 11 en 12?

[refo]

Wat staat daar?

[Jacobse]

Wat staat daar; wat daar staat ? !
tolle et lege, neem en lees;
en geef dan je visie met inachtneming van het gelezene;
het staat in het evangelie naar Johannes, hoofdstuk 10, vanaf vers 11.

[refo]

Zet het er gewoon bij, dan kunnen we discussieren.

Verder lijkt het me niet dat iemand met een voornamelijk symbolische functie in NL moet blijven.
Als symbool kan dat in Engeland misschien beter.
Ik denk niet dat ze van de bezetters zendtijd zou krijgen.

[Bonny]

Johannes 10: 10-13

10 De dief komt niet, dan opdat hij stele, en slachte, en verderve; Ik ben gekomen, opdat zij het leven hebben, en overvloed hebben.
11 Ik ben de goede Herder; de goede herder stelt zijn leven voor de schapen.
12 Maar de huurling, en die geen herder is, wien de schapen niet eigen zijn, ziet den wolf komen, en verlaat de schapen, en vliedt; en de wolf grijpt ze, en verstrooit de schapen.
13 En de huurling vliedt, overmits hij een huurling is, en heeft geen zorg voor de schapen.

Het koningshuis is de Goede Herder niet. Jezus stelt hier vast dat de huurling bij gevaar weggaat, Hij blijft.

In dit geval vindt ik het niet zo treffend. Als het koningshuis gebleven was, had Hitler ze zeker willen inzetten bij propaganda-activiteiten. Vergeet niet wat er met het Belgische koningshuis gebeurde na WO II, zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Koningskwestie