Ik zou graag eens discussieren over de twee visies, die zich binnen de Gereformeerde Bond in de PKN hebben ontwikkeld ten aanzien van de relatie tussen kerk en cultuur.
Zoals wellicht bekend is er een groep predikanten, die zich anders dan de "doorsnee" bonds-predikant meer open willen stellen voor de hedendaagse en de ons omringende cultuur. Zij doen dat tegen de achtergrond van een merkbare kerkverlating cq. kerkvervreemding, die zij in verschillende generaties kerkgangers opmerken.
Uitgangspunt blijft volgens mij, dat men het Evangelie wil verkondigen met inachtneming van de gereformeerde belijdenis en ethiek. Maar men zoekt meer ruimte om dat op zo'n manier te doen, dat de ingang voor het Woord als het ware op een natuurlijke manier wordt voorbewerkt. De vorm en sfeer van een eredienst, de participatie van verschillende leeftijdsgroepen en de keuze voor muzieksoorten, liederen en communicatiemiddelen worden variabel om er voor te zorgen dat dit soort zaken geen drempel, hinderpaal of remming veroorzaken in de Evangelieverkondiging, maar eerder de toegankelijkheid voor de boodschap verhogen.
Dit is in het kort, hoe ik de verschuiving bij deze "vage bonders" zie. Ik heb daar wel sympathie voor, maar ik kan me een tegengeluid ook wel voorstellen.
Wie het aardig vindt om dit thema in deze rubriek te verkennen, zie overigens af van makkelijke (voor)oordelen over bonders, door ze gelijk maar als afvallige en lichte cultuurchristenen af te doen. Dan is het debat weg.
De inzet zou moeten zijn om deze broeders en zusters allereerst te zien als gelovigen, die worstelen met het zaaien van een goede boodschap op een kennelijk onvruchtbare grond. Wie dat als landbouwer ontdekt, zal toch iets moeten doen. En ik denk dat deze "cultuur-bonders" daar mee bezig zijn.
Ik ben benieuwd.
gravo
kerk en cultuur : de Gereformeerde Bond
Misschien goed om onderstaand artikel erbij te betrekken:
Geplaatst op zaterdag 2 juni 2007 06:01 in het Nederlands Dagblad
Twee misverstanden over missionair-zijn
De aandacht voor missionaire diensten groeit: er worden meer diensten gehouden en er wordt vaker over nagedacht. Ds. M.J. Schuurman wijst op twee misverstanden. ,,Missionair zijn is in de eerste plaats een Goddelijke handeling.’’
Het eerste misverstand is, dat laagdrempeligheid en missionair met elkaar verbonden zijn. De veronderstelling is dat een kerkdienst begrijpelijk moet zijn voor iemand die niet bekend is met kerkelijke begrippen. Het is bijvoorbeeld niet zo, dat alleen kerken met laagdrempelige diensten groeien. Bepaalde kerken met een hoge drempel kunnen ook aantrekkelijk zijn. Zo groeit de Russisch-Orthodoxe Kerk in Nederland, zonder dat een dienst voor buitenstaanders direct begrijpelijk is. Een lage drempel kan ook afstotend werken, een hoge drempel kan als een uitdaging worden ervaren.
Bij laagdrempeligheid is de veronderstelling dat mensen rationele keuzes maken als het om geloof gaat. Maar aangesproken worden is meer dan een rationele overweging. Ervaringen kunnen bijvoorbeeld een rol spelen bij toetreding: een gevoel opgenomen te worden in een gemeenschap, de ervaring van Gods aanwezigheid in een kerkdienst, de muziek.
Laagdrempeligheid heeft een negatief effect op de dienst. Als een ritueel te veel uitgelegd wordt, verliest het aan overtuigingskracht. Een teveel aan woorden maakt een ritueel nietszeggend. Een ritueel slaagt alleen als er een werkelijkheid wordt ‘opgeroepen’. Een ritueel heeft een zekere onbegrijpelijkheid nodig. Zijn kerkelijke rituelen eigenlijk wel uit te leggen?
Laagdrempeligheid heeft een negatief effect op de sfeer in de dienst: het is er vaak lawaaieriger en rommeliger. Kerkgangers kunnen het gevoel hebben dat de heiligheid van een kerk(dienst) ontbreekt. Heiligheid wordt vaak meer gevoeld in stilte en rust dan in chaos.
Wandeltocht
Ook buitenstaanders kunnen gevoelig voor zijn voor de (heilige) sfeer. Schrijf het orgel en het traditionele kerklied niet af! Zij hebben meer missionaire zeggingskracht dan men denkt.
Op de Utrechtse Heuvelrug wordt jaarlijks de Maarten Lutherwandeltocht georganiseerd. De kerken worden opengesteld om te pauzeren. De wandelaars reageren zeer positief op het orgelspel. Het riep herinneringen op aan vroeger, toen men nog naar de kerk ging. Of het lied werd gespeeld tijdens de begrafenis van moeder. Het gaf aan de wandeltocht een nog spirituelere dimensie.
Het orgelspel is zelfs een handelsmerk van deze wandeltocht geworden.
Opwekkingsliederen lijken laagdrempelig, maar kennen een hoge moeilijkheidsgraad. Bovendien zijn ze net zo vreemd voor buitenstaanders als psalmen en gezangen. Ook kan een buitenkerkelijke zich eerder getroost voelen door een kerkelijk gezang dan door een opwekkingslied.
Wegblijven
Een tweede misverstand is dat missionaire diensten een ‘gewone’ kerkdienst kunnen vervangen. Het klinkt heel Bijbels: zoekers en gelovigen in één dienst. En het klinkt vroom dat een predikant dezelfde verkondiging heeft voor kerkgangers als niet-kerkgangers.
Maar ik denk dat hier eens goed onderzoek naar gedaan moet worden. Mijn ervaring is dat er ook mensen wegblijven. Voor hen is het offer te groot. De voeding die zij missen in de dienst doet hen naar andere kerken gaan. Missionaire diensten trekken aan, maar jagen ook weg. Het nadeel is alleen dat degenen die weggegaan zijn ook werkelijk niet meer gezien en gehoord worden. Elke gemeente die zich gaat bezighouden met missionaire diensten moet zich ook over deze groep ontfermen. Hoe kan men deze groep wel de voeding bieden? Deze groep is gemakkelijk monddood te maken. Want een gemeente hoort missionair te zijn. Wie niet aan deze norm voldoet, is geen oprecht christen. Hij is te veel bezig met zijn eigen wensen en te weinig met het heil van de medemens.
Kan een gemeente wel missionair zijn die deze schapen uit het oog verliest? Wat heeft men dan aan nieuwkomers te bieden? Jezus was niet alleen bewogen met de schapen buiten de kudde. Hij was ook bewogen met de schapen in de kudde die verloren gaan, omdat er geen herder is die naar ze omkijkt. De missionaire Paulus geeft tegelijkertijd aan, dat men kerkgangers niet moet overvragen met dingen die men gewoonweg niet aankan. Deze zwakken in het geloof kun je niet je eigen missionaire norm opleggen. Wat is ook al weer het verschil tussen herder en een huurling? Een herder kent zijn schapen.
Missionair-zijn is in de eerste plaats een goddelijke handeling. God maakt zijn kerk zout in deze wereld. Een missionaire dienst zit niet in de vorm, maar in de inhoud. De kerk biedt de ruimte om voor het aangezicht van God te komen. In de kerk kan God aangesproken worden. Dat is de enige voorwaarde voor een missionaire dienst: dat de kerkganger de weg gewezen ziet naar deze God. Dat elk mens voor Gods aangezicht mag komen. Omdat God op zoek is naar de mens.
M.J. Schuurman is predikant van de Hervormde Gemeenten Ilpendam en Watergang (N.H.).
-
J.C. Philpot
- Berichten: 10440
- Lid geworden op: 22 dec 2006, 15:08
In de Bond (dit leeft redelijk breed, maar vooral in de rechterflank) leeft nog steeds het bewustzijn dat het woord het moet doen, een bekende uitdrukking van predikanten is dan ook "laten we het woord erin gooien". In dat kader ben ik wantrouwend naar het populatiseren van de eredienst. We kunnen teveel drempels willen weghalen, waarbij we kunnen vergeten dat Christus nu eenmaal een Steen des aanstoots is voor de natuurlijke mens. De mens moet veranderd worden, niet het evangelie.
Daarnaast moeten we oppassen dat we zo vast zitten aan allerlij tradities en uiterlijkheden, dat die de aanstoot gaan vormen. Verder geloof ik dat als we echt oprecht, en bewogen met de medemens zijn, de medemens dit merkt en helemaal geen moeite heeft met klassieke vormen in de eredienst.
Daarnaast moeten we oppassen dat we zo vast zitten aan allerlij tradities en uiterlijkheden, dat die de aanstoot gaan vormen. Verder geloof ik dat als we echt oprecht, en bewogen met de medemens zijn, de medemens dit merkt en helemaal geen moeite heeft met klassieke vormen in de eredienst.
Het artikel van Schuurman is zeker een goede toevoeging om de discussie in te leiden. Het debat wordt er echter wel wat breder door. De insteek van Schuurman is vooral de problematiek, die ontstaat bij kerkleden, wanneer een missionaire activiteit tot vervreemding van die kerkleden leidt.
Mijn openingsposting spreekt over vervreemding die sommige kerkleden sowieso al kunnen ervaren (doordat ze met één been in de kerk en met een ander been in de wereld staan). Afgezien van een volgende stap, namelijk die van missionaire activiteiten, richten de "cultuur-bonders" zich mijns inziens vooral op de interne blokkades voor de woordverkondiging. Het gaat er om of de eigen kerkleden nog wel bereikt worden door middel van de traditionele communicatie, rituelen en muziek.
Maar zoals gezegd: een zinvolle aanvulling, omdat de roep om vernieuwing en aanpassing van de kerk aan de (binnengeslopen) cultuur vaak samen gaat met een roep om vervolgens ook buitenkerkelijken te willen bereiken. Vaak werkt dat inderdaad zelfs als een soort keursteen: "als de kerkdienst voor buitenkerkelijken maar toegankelijk en begrijpelijk is, dan moet dat toch zeker voor onze eigen mensen zo zijn". En dat is maar heel erg de vraag. De kerk moet het zeker ook hebben van de diepgang, die niet direct wordt ingezien door buitenstaanders.
Maar de vraag blijft ook openstaan of die diepgang wel wordt ontdekt door de eigen kerkleden. Als daar een gat valt, is het zeker zinnig om de eigen manieren van doen tegen het licht te houden. De gemeente blijft immers niet altijd hetzelfde. De leden veranderen onder druk van de tijd en uitwendige omstandigheden.
gravo
Mijn openingsposting spreekt over vervreemding die sommige kerkleden sowieso al kunnen ervaren (doordat ze met één been in de kerk en met een ander been in de wereld staan). Afgezien van een volgende stap, namelijk die van missionaire activiteiten, richten de "cultuur-bonders" zich mijns inziens vooral op de interne blokkades voor de woordverkondiging. Het gaat er om of de eigen kerkleden nog wel bereikt worden door middel van de traditionele communicatie, rituelen en muziek.
Maar zoals gezegd: een zinvolle aanvulling, omdat de roep om vernieuwing en aanpassing van de kerk aan de (binnengeslopen) cultuur vaak samen gaat met een roep om vervolgens ook buitenkerkelijken te willen bereiken. Vaak werkt dat inderdaad zelfs als een soort keursteen: "als de kerkdienst voor buitenkerkelijken maar toegankelijk en begrijpelijk is, dan moet dat toch zeker voor onze eigen mensen zo zijn". En dat is maar heel erg de vraag. De kerk moet het zeker ook hebben van de diepgang, die niet direct wordt ingezien door buitenstaanders.
Maar de vraag blijft ook openstaan of die diepgang wel wordt ontdekt door de eigen kerkleden. Als daar een gat valt, is het zeker zinnig om de eigen manieren van doen tegen het licht te houden. De gemeente blijft immers niet altijd hetzelfde. De leden veranderen onder druk van de tijd en uitwendige omstandigheden.
gravo
-
Miscanthus
- Berichten: 5306
- Lid geworden op: 30 okt 2004, 14:38
- Locatie: Heuvelrug
we kunnen er mooi over praten, maar vaak vanuit bepaalde vooronderstellingen of beelden die we hebben.
Het lijkt me zinniger om eerst e.e.a. eens te gaan "ervaren" alvorens deze ervaringen te gaan inbeelden en op grond van inbeeldingen een disussie aan te gaan. Dat blijft een beetje droogzwemmen. Voor mensen met koudwatervrees niet zo slecht natuurlijk....
Het lijkt me zinniger om eerst e.e.a. eens te gaan "ervaren" alvorens deze ervaringen te gaan inbeelden en op grond van inbeeldingen een disussie aan te gaan. Dat blijft een beetje droogzwemmen. Voor mensen met koudwatervrees niet zo slecht natuurlijk....
Ach ja, ervaringskennis is tegenwoordig een populair middel om zich te ontdoen van lastige kritiek. Alsof ervaringskennis ethische bezwaren teniet doet...Miscanthus schreef:we kunnen er mooi over praten, maar vaak vanuit bepaalde vooronderstellingen of beelden die we hebben.
Het lijkt me zinniger om eerst e.e.a. eens te gaan "ervaren" alvorens deze ervaringen te gaan inbeelden en op grond van inbeeldingen een disussie aan te gaan. Dat blijft een beetje droogzwemmen. Voor mensen met koudwatervrees niet zo slecht natuurlijk....
Ik heb op dit gebied wel enige ervaringskennis. En volgens mij geldt hier de wet van de communicerende vaten (als ik die tenminste goed begrepen hebgravo schreef:Maar de vraag blijft ook openstaan of die diepgang wel wordt ontdekt door de eigen kerkleden. Als daar een gat valt, is het zeker zinnig om de eigen manieren van doen tegen het licht te houden. De gemeente blijft immers niet altijd hetzelfde. De leden veranderen onder druk van de tijd en uitwendige omstandigheden.
): hoe oppervlakkiger het klimaat in een gemeente, hoe groter de behoefte aan liturgische veranderingen.Wat bedoel je? Ik denk toch, dat we in ieder geval de "ervaring" kunnen opdoen, dat er op dit moment predikanten zijn, die zich met de Gereformeerde Bond afficheren, maar toch een afwijkend geluid laten horen ten opzichte van , denk ik, het merendeel van de GB-predikanten. Met name in het blad Kontekstueel komen deze predikanten aan het woord, maar ook de IZB wordt voor een behoorlijk deel gekenmerkt door dit denken.Miscanthus schreef:we kunnen er mooi over praten, maar vaak vanuit bepaalde vooronderstellingen of beelden die we hebben.
Het lijkt me zinniger om eerst e.e.a. eens te gaan "ervaren" alvorens deze ervaringen te gaan inbeelden en op grond van inbeeldingen een disussie aan te gaan. Dat blijft een beetje droogzwemmen. Voor mensen met koudwatervrees niet zo slecht natuurlijk....
Daarbij komt nog eens gewoon het fenomeen, dat GB-gemeenten een sterk van elkaar verschillende gemeentevorm (en gemeente-inhoud?) hebben. Van orthodox tot bijna evangelisch, om maar eens iets te noemen.
Me dunkt, een niet te negeren fenomeen. Ik weet niet precies hoe de getalsverhoudingen liggen tussen de verschillende gemeenten, maar ik denk wel, dat ik niet meer zo heel veel hoef bij te leren om het bestaan van deze verschillen voor waar aan te nemen. Des te interessanter dus om het er eens over te hebben. Afgezien van de de vraag of het wenselijk is, is op z'n minst te bespreken waar dit fenomeen mee samen hangt.
Bij dezen uitgenodigd voor dit gesprek.
Kunnen we er eens 'mooi over praten'.
gravo
-
Adorote
Als ik het goed begrepen heb is dat niet de juiste betekenis van de wet van de communicerende vaten.Afgewezen schreef:Ik heb op dit gebied wel enige ervaringskennis. En volgens mij geldt hier de wet van de communicerende vaten (als ik die tenminste goed begrepen hebgravo schreef:Maar de vraag blijft ook openstaan of die diepgang wel wordt ontdekt door de eigen kerkleden. Als daar een gat valt, is het zeker zinnig om de eigen manieren van doen tegen het licht te houden. De gemeente blijft immers niet altijd hetzelfde. De leden veranderen onder druk van de tijd en uitwendige omstandigheden.): hoe oppervlakkiger het klimaat in een gemeente, hoe groter de behoefte aan liturgische veranderingen.
Maar verder begrijp ik wel wat je bedoelt en denk ik ook dat je gelijk hebt.
Grappig. Hoewel voor bepaalde gemeenten die stelling best opgaat, durf ik vanuit mijn eigen kennis en ervaring ook best te zeggen: hoe oppervlakkiger het klimaat in een gemeente, hoe minder de behoefte aan liturgische veranderingen...Afgewezen schreef:Ik heb op dit gebied wel enige ervaringskennis. En volgens mij geldt hier de wet van de communicerende vaten (als ik die tenminste goed begrepen heb
-
Adorote
Josephus schreef:Grappig. Hoewel voor bepaalde gemeenten die stelling best opgaat, durf ik vanuit mijn eigen kennis en ervaring ook best te zeggen: hoe oppervlakkiger het klimaat in een gemeente, hoe minder de behoefte aan liturgische veranderingen...Afgewezen schreef:Ik heb op dit gebied wel enige ervaringskennis. En volgens mij geldt hier de wet van de communicerende vaten (als ik die tenminste goed begrepen heb
De vraag is wat ziet men als liturgische veranderingen in die kringen , zover je kan spreken van Liturgie;Liturgie en Liturgie is twee,maar met een Liturgie die Liturgie is.
De vraag is: waar komt die behoefte naar liturgische vernieuwing vandaan?
Liturgie is nooit een doel maar slechts een middel. Het doel van de liturgie dient te zijn om Gods Woord en de prediking in het middelpunt te zetten.
Als de liturgische veranderingen gebruikt worden om de mens in het middelpunt te zetten, gaat het mis: dan wordt het klimaat in een gemeente vanzelf horizontaler en dus oppervlakkiger.
Liturgie is nooit een doel maar slechts een middel. Het doel van de liturgie dient te zijn om Gods Woord en de prediking in het middelpunt te zetten.
Als de liturgische veranderingen gebruikt worden om de mens in het middelpunt te zetten, gaat het mis: dan wordt het klimaat in een gemeente vanzelf horizontaler en dus oppervlakkiger.
-
Adorote
Zou wederom toch maar is de boeken in duiken, en is kijken wat Liturgie nou is.en zeer zeker wat het hart van de Liturgie is.Tiberius schreef:De vraag is: waar komt die behoefte naar liturgische vernieuwing vandaan?
De prediking van Gods Woord dient het hart van de liturgie te zijn. Als de liturgische veranderingen ten doel hebben om de mens in het middelpunt te krijgen, wordt het klimaat in een gemeente vanzelf oppervlakkiger.
De mens is alzo nooit het middelpunt integendeel.
Tevens nooit praten waar men geen verstand van heeft,het mooie spreekwoord meldt het al/// schoenmaker hou je bij je leest///