Wat wil Spruyt nou?

[Unionist]

Ik heb onderstaande lappen niet gelezen door jullie fanatieke gecrursifeer, dat laat mijn handicap niet toe. Dus ik loop het risico dat ik iets ga posten dat al door een ander aangehaald is.

Lees het onderstaande artikel eens, het is heel scherp:

http://www.nd.nl/newsite/artikel.asp?id=58120

[Billy]

Oorspronkelijk gepost door Unionist
Ik heb onderstaande lappen niet gelezen door jullie fanatieke gecrursifeer, dat laat mijn handicap niet toe. Dus ik loop het risico dat ik iets ga posten dat al door een ander aangehaald is.

Lees het onderstaande artikel eens, het is heel scherp:

http://www.nd.nl/newsite/artikel.asp?id=58120

beste CU-broeder,

als je in dit topic naar beneden scrollt op 11-03 is deze breif door barryvrouw gepubliceerd . hierop zijn ook enkele reacties geplaatst.

ook in ander topic staat hij vermeld.

[Unionist]

Oorspronkelijk gepost door Billy

Oorspronkelijk gepost door Unionist
Ik heb onderstaande lappen niet gelezen door jullie fanatieke gecrursifeer, dat laat mijn handicap niet toe. Dus ik loop het risico dat ik iets ga posten dat al door een ander aangehaald is.

Lees het onderstaande artikel eens, het is heel scherp:

http://www.nd.nl/newsite/artikel.asp?id=58120

beste CU-broeder,

als je in dit topic naar beneden scrollt op 11-03 is deze breif door barryvrouw gepubliceerd . hierop zijn ook enkele reacties geplaatst.

ook in ander topic staat hij vermeld.

ik was er al bang voor. Nou ja, beter twee keer lezen dan helemaal niet.

[David J]

Oorspronkelijk gepost door ndonselaar
Daivd J,

Zoals dat in andere topics [helaas] gebeurt, gebeurt dat dus ook hier: labelen. Plak die man maar het etiket ‘dopers’ op en zie zo we zijn weer van onze onrust af, want ja die dopers zijn veroordeeld door Calvijn / Luther en vele anderen.

Je hebt gelijk wanneer je met bovenstaande bedoelt dat het niet zo is dat een bepaalde mening fout is omdat doopsgezinden in het verleden deze mening hebben aangehangen. Maar ik denk dat je bedoelt dat ik je mening ten onrechte met die van de dopersen in verband breng. Echter, jouw mening in dit opzicht heeft wel degelijk veel weg van het doperse standpunt. Op zijn allerminst hebben beide meningen (in de huidige situatie) hetzelfde gevolg: christenen kunnen niet deelnemen aan de politiek.

David je schreef:

Besef je overigens dat jouw uitspraak dat we niet op de Nederlandse Grondwet een eed af kunnen leggen betekent dat christelijke politiek onmogelijk is? Je bent daarmee direct in het vaarwater beland van die derde protestantse stroming in de tijd van de Reformatie: de doopsgezinden. Ook zij vonden (en vinden) dat christenen, als burgers van Gods koninkrijk, zich niet bezig kunnen houding met de aardse politiek, omdat dat onvermijdelijk compromissen insluit.

Nergens maar dan ook nergens heb ik geschreven dat de burgers zich niet bezig kunnen houden met de aardse politiek en dus compromissen sluiten. Natuurlijk moet een mens in de politiek compromissen sluit, maar nooit als het gaat om Gods Wet. Daar ligt het verschil! De Wederdopers hadden er zelfs een artikel voor: niet plaatsnemen in een regering. Ik zou zeggen: neem plaats in de regering, maar dan wel als een Jozef of als Daniël en zijn drie vrienden.

"Geen compromissen over Gods wet." Laten we een paar dingen uit elkaar houden. Natuurlijk dient een christen tegen de komst van een bordeel te stemmen etc. Maar het ging mij in deze discussie primair over de vrijheid van godsdienst en meningsuiting. En daar kan overheidsdwang alleen maar verkeerd zijn.

Het lijkt me overigens dat Daniel, als hoge beambte in een heidens rijk, niet anders kon dan toelaten dat zijn medeburgers afgoden vereerden. En lees jij ergens dat hij zelfs maar geprobeerd heeft dat te verbieden? Ik lees zelfs nergens dat hij als privepersoon erop aangedrongen heeft dat ook anderen Israels God gingen dienen...

Die houding lijkt wellicht inconsequenter dan ze is. Veel christelijke denkers (Augustinus en Luther voorop) hebben onderscheid gemaakt tussen twee rijken (of 'steden', of hoe je ze verder ook aanduidt). Het rijk van God aan de ene kant, waarvan de christen een burger is, het rijk van de staat aan de andere kant, waarvan de christen ook een burger is. Die beide burgerschappen kennen verschillende verantwoordelijkheden. Luther moet ooit eens gezegd hebben dat je met het Evangelie geen samenleving kunt besturen. Een christelijke bestuurder kan m.i. als bestuurder niet altijd dezelfde grenzen trekken die hij voor zichzelf en zijn gezin trekt. De reden daarvoor is dat hij geen heerser over andermans geweten is en ook niet mag zijn. Als mens mag (en moet...) hij zijn islamitische medeburgers proberen te bereiken met het Evangelie, als machthebber kan hij ze niet dwingen niet naar de moskee te gaan.

Twee rijken is een aardige hypothese, maar de praktijk heeft allang uitgewezen dat de lijnen nooit te trekken zijn. Gods geboden hebben ook ons als burgers alles te zeggen.

Concreet: als Elia het volk om een keuze vraagt ‘is God de Heere’ of ‘Baäl’, dan is dat dus de strijd van de kerk, toch? En als ik nu bestuurder ben, dan moet ik als gelovige de twee godsdiensten legitimeren. Ik moet de Baäl toestaan, naast mijn God. Ik moet als gelovige akkoord gaan dat de naam van mijn Meester in het openbaar, en dus publieke domein, geloochend wordt.

Je gooit -welbewust?- opnieuw de twee verantwoordelijkheden door elkaar. Elia was geen bestuurder, maar profeet. Profeet bovendien in het rijk van Israel, wat een theocratie was. De N.T. situatie van christenen in heidense rijken is per definitie anders.
Jij schetst prima het dilemma waarin een christelijke bestuurder zich bevindt. Ik ontken dat dilemma ook niet. Maar het is van tweeen een: of we accepteren het dilemma, omdat gewetensdwang geen oplossing is, of we nemen geen deel aan actieve politiek. En in dat laatste geval ontloop je het probleem simpelweg. Want ook ook normale christelijke burgers moeten toestaan dat hun buren Allah vereren of zich niets aan God gelegen liggen.

Iemand anders heeft in de geschiedenis ook als een gezegd ‘ik ken de Mens niet’. Nee, David, het is het één of het ander. Of de Heere regeert of het volk regeert.

Nee. De Heere regeert over Nederland, dwars door de volksregering heen, en wat die volksregering ook doet. Als je het anders zegt wordt je door je eigen principe gedwongen Gods regering (zoals die in jouw ogen is) met geweld op te leggen aan anderen. Uiteindelijk wil je dat Gods koninkrijk hier en nu al volle werkelijkheid wordt. En ook dat is een doperse dwaling.,

Ik begrijp best dat je als minderheidspartij soms hele moeilijke vragen krijgt, maar dan neem je het standpunt maar in, dat levert respect op. Van de week las ik van een socialist die in de gemeenteraad sprak tegen een christen: ik heb geen moeite met uw christen zijn, maar met uw zijn als christen. Voelen we het. Als we christen zijn, dan mag ook mijn socialistische buurman dat weten.

Een christen-politicus hoeft zijn Meester niet te verloochen. Hij moet wel aanvaarden dat hij in een gebroken wereld leeft, waarin velen God niet willen dienen. Nogmaals: als persoon mag en moet hij getuigen, ook in de raadskamer, maar hij mag de macht die hij heeft niet misbruiken om andermans geweten het zwijgen op te leggen. Want het laatste oordeel komt God toe, niet hem.


[Aangepast op 15/3/05 door David J]

[refo]

Althusius uit Diedenshausen?

[ndonselaar]

Je hebt gelijk wanneer je met bovenstaande bedoelt dat het niet zo is dat een bepaalde mening fout is omdat doopsgezinden in het verleden deze mening hebben aangehangen. Maar ik denk dat je bedoelt dat ik je mening ten onrechte met die van de dopersen in verband breng. Echter, jouw mening in dit opzicht heeft wel degelijk veel weg van het doperse standpunt. Op zijn allerminst hebben beide meningen (in de huidige situatie) hetzelfde gevolg: christenen kunnen niet deelnemen aan de politiek.



Dit citaat haal ik even aan. Ik kom ook uitdrukkingen tegen als gewetensdwang.

David ik denk dat een theocraat democratischer is als een socialist. Mensen uit die hoek accepteren meestal niet democratisch genomen beslissingen en proberen via ellenlange procedures die genomen beslissing te vertragen of te torpoderen. Dat is een dictatoriaal trekje vanuit een bepaalde linkse hoek.

Nu, wat ik voorsta. Nergens heb ik geschreven dat ik iets af wil dwingen, nee alleen ik kan er niet mee instemmen als ik in de gemeenteraad / kamer moet stemmen over een voorstel tot vestiging van iets wat tegen Gods Wet ingaat. Dan moet mijn stem nee zijn. Als de meerderheid echter voor besluit, dan is dat een besluit van de gemeenteraad.

Dus ik kan als christen wel participeren in de politiek, maar het mag niet zo zijn dat mijn plaats op het pluche ten koste gaat van mijn stem in de raadszaal. Ook dan moet de bazuin een helder geluid laten horen. Zo heb ik het bedoeld. Wat ik echter, helaas, constateer dat mensen 'principes' laten varen of in elk geval niet meer over spreken als het gaat over een plaatsje in het college. Natuurlijk is dat lang niet bij alle wethouders, en zeker niet alleen bij de SGP, maar het gebeurt en dat betreur ik.

[David J]

Oorspronkelijk gepost door ndonselaar
Je hebt gelijk wanneer je met bovenstaande bedoelt dat het niet zo is dat een bepaalde mening fout is omdat doopsgezinden in het verleden deze mening hebben aangehangen. Maar ik denk dat je bedoelt dat ik je mening ten onrechte met die van de dopersen in verband breng. Echter, jouw mening in dit opzicht heeft wel degelijk veel weg van het doperse standpunt. Op zijn allerminst hebben beide meningen (in de huidige situatie) hetzelfde gevolg: christenen kunnen niet deelnemen aan de politiek.



Dit citaat haal ik even aan. Ik kom ook uitdrukkingen tegen als gewetensdwang.

David ik denk dat een theocraat democratischer is als een socialist. Mensen uit die hoek accepteren meestal niet democratisch genomen beslissingen en proberen via ellenlange procedures die genomen beslissing te vertragen of te torpoderen. Dat is een dictatoriaal trekje vanuit een bepaalde linkse hoek.

Wat hebben de socialisten met deze discussie uit te staan???

Nu, wat ik voorsta. Nergens heb ik geschreven dat ik iets af wil dwingen, nee alleen ik kan er niet mee instemmen als ik in de gemeenteraad / kamer moet stemmen over een voorstel tot vestiging van iets wat tegen Gods Wet ingaat. Dan moet mijn stem nee zijn. Als de meerderheid echter voor besluit, dan is dat een besluit van de gemeenteraad.

Dus ik kan als christen wel participeren in de politiek, maar het mag niet zo zijn dat mijn plaats op het pluche ten koste gaat van mijn stem in de raadszaal. Ook dan moet de bazuin een helder geluid laten horen. Zo heb ik het bedoeld. Wat ik echter, helaas, constateer dat mensen 'principes' laten varen of in elk geval niet meer over spreken als het gaat over een plaatsje in het college. Natuurlijk is dat lang niet bij alle wethouders, en zeker niet alleen bij de SGP, maar het gebeurt en dat betreur ik.

Het lijkt wel of je de consequenties van je eigen standpunt niet begrijpt. Stel de vraag of er een moskee mag komen is aan de orde. Jij stemt tegen, vanuit het principiele standpunt dat Allah niet vereerd mag worden, niet om bouwkundige redenen of zoiets. Natuurlijk, zolang je geen meerderheid hebt is er niets aan de hand, maar elke partij streeft er naar wel een meerderheid te hebben, anders is ze onoprecht. En als die meerderheid er wel is, dan wordt het moslims onmogelijk gemaakt hun geweten te volgen. Dat is toch gewetensdwang? Hoe wou je het anders noemen? Uiteraard kun je zeggen dat ze hun godsdienst nog in de huiskamers uit kunnen oefenen, maar juist het in het openbaar dienen van God is ook een onderdeel van een godsdienst.

En bovendien: wat doe je als er de volgende keer gestemd wordt over een synagoge? En een mormonentempel? Een R.K.-kerk? Een kerk voor de Remonstrantse Broederschap? Een vrijzinnig gereformeerde kerk? Een Pinkstergemeente? Een Vergadering van Gelovigen? Met andere woorden: accepteer je alleen maar die 'kerken' waar je het mee eens bent? En zo niet, waar ligt de grens? Ik bedoel dit als een serieuze vraag, want het is een onvermijdelijk probleem als je jouw standpunt hebt.

Ik heb nog een andere vraag aan je: hoe verenig je je standpunten dat een christen de Grondwet niet kan ondertekenen en dat hij tegelijkertijd wel in de politiek aktief kan zijn?

[Aangepast op 17/3/05 door David J]

[arend]

en toen kwam de reactie van Bart-Jan op de brief van Rien. Blijkbaar vinden ze elkaar niet aardig....

Meneer Van den Berg,

Uw werk als hooggestemd recensent van hedendaagse versjes heeft u blijkbaar beroofd van de bescheiden kwaliteiten die vereist zijn om een stukje eenvoudig proza gewoon goed te lezen. In uw als 'open brief' gemaskeerde recensie van mijn essay over De toekomst van de stad toont u vooral aan, dat u niet hebt begrepen welk probleem ik daarin aan de orde stel. In verwarring gebracht door uw eigen onvermogen, tooit u zich op clowneske wijze met een deskundigheid die u niet verder brengt dan het formuleren van tegenwerpingen die ik zelf in dat essay aan de orde heb gesteld. Als ik bijvoorbeeld schrijf dat de kerk zich dankzij de tweerijkenleer van Augustinus niet als politiek alternatief heeft opgedrongen, begint u te loeien dat ik zo dom ben dat ik blijkbaar niets weet van de investituurstrijd. Ik ga daar nota bene zelf op in (op p. 42 van mijn essay). Maar iemand die zelfs niet aan het meest basale handboekje over de middeleeuwse kerkgeschiedenis is toegekomen, ontgaat waarschijnlijk het verband tussen de door mij vermelde Gregoriaanse hervorming en die investituurstrijd.

Het zij u allemaal vergund. U presenteert zich als een historicus om rekening mee te houden: zonder een zweem van pedanterie wijst u zelfs een hele fout in het boek Het vooroudergevoel van de heren Blokker aan. Zo heeft iedereen recht op zijn eigen gebreken en tekortkomingen en journalisten vertrouwen ze ons nu eenmaal dagelijks toe. Een reactie op uw ongevraagde brief zou dus eigenlijk overbodig zijn, ware het niet dat u het daarbij niet heeft gelaten. Ondanks uw schaamteloos geëtaleerde onkunde kan een zekere slimmigheid u niet worden ontzegd. U begreep natuurlijk ook wel dat mijn boekje in veler handen zou komen (en inderdaad, en het spijt me voor u, er is inmiddels een tweede druk), en omdat u mij grondig wantrouwt, besloot u uw lezers een bril op te zetten die een onbevangen lectuur onmogelijk zou maken. Zij moesten natuurlijk wel weten dat ze te maken hadden met een islamofoob, een onkundige angsthaas, een paranoïde karikaturist, die ronduit verderfelijke teksten op papier smijt. Ik neem mijn lezers serieus, en daarom wil ik ze die bril graag weer afnemen.

Waar het mij in dit boekje om gaat, is het volgende probleem: wij leven in een democratische rechtsstaat, en die rechtsstaat is kwetsbaar, op zichzelf al. Nu wordt die liberale democratie ook nog eens bedreigd door twee gevaren, van binnenuit en van buitenaf. Van binnenuit door onze eigen decadentie, en van buitenaf door de politieke theologie van de islam. Ik stel dit vast en onderbouw dit en probeer vervolgens de zwakke open plekken van die rechtsstaat te repareren vanuit een politiek-filosofische traditie die het conservatisme heet. En dat begrijpt u allemaal niet.

Met die decadentie bedoel ik het morele en culturele verval die het gevolg is van wat C.S. Lewis de grote scheidslijn in de West-Europese geschiedenis heeft genoemd, en die hij net als ik (of beter: die ik in navolging van hem) zo rond het jaar 1800 dateer. Het schuim droop in uw progressieve sikje toen u dit las, maar komt u nu eens tot bedaren en leest u nu gewoon die inaugurele rede van Lewis. Ik noem die in noot drie van mijn essay.

Ik jeremieer niet over mijn tijd alsof vorige tijden beter waren, maar ik stel vast dat er een objectief verschil is tussen de pre-moderne tijd en onze tijd, en dat dat verschil onder andere tot gevolg heeft gehad dat het geloof in een objectieve morele orde verwisseld is voor subjectivisme, relativisme en multiculturalisme. Die stromingen hebben ons niet de wapens aangedragen die nodig zijn om belangrijke verworvenheden van de democratische rechtsstaat te benoemen en te verdedigen. Heel essentiële, klassieke noties over het morele fundament dat een constitutie dient te schragen - zoals bijvoorbeeld uiteengezet in de door mij geciteerde brief van George Washington aan rabbi Seixas - zijn volledig in vergetelheid geraakt. Wij weten niet meer op de juiste wijze met onze rechten en vrijheden om te gaan - en weten anderen, nieuwkomers, dus ook niet meer uit te leggen wat wij op dit punt van hen verwachten.

Mijn zorgen betreffen vervolgens de relatie tussen islam en democratie. Democratie is niet met de islam gegeven, omdat de scheiding tussen religieus en wereldlijk recht vreemd is aan de islam. Nu gelooft u dat het tamelijk eenvoudig moet zijn de islam op dit punt te hervormen - u ziet zelfs allerwegen de hoopvolle tekenen die erop duiden dat dit proces al in volle gang is. Ik ben iets minder naïef.

De islam heeft zich de eeuwen door als een religie van absorptie doen kennen. Dat is allemaal uitvoerig gedocumenteerd. En dan komt u aan met sinterklaas om uit te leggen dat wij als christenen er ook wat van kunnen. Laat ik u op Erasmus wijzen, die humanist, weet u wel. Die leerde van de klassieken hoe je teksten leest en hoe je ze uitgeeft. Zonder die ontdekking zou dat Nieuwe Testament van Luther (een hervormer uit de zestiende eeuw) er echt niet zijn gekomen. Het christendom kan zichzelf dus reformeren door een oriëntatie op de eigen en op vreemde bronnen. Dat dit binnen de islam gebeurt, is net zo waarschijnlijk als een pleidooi van Jan Wolkers voor een herstel van gereformeerde kuisheid.

Om die dreiging van de politieke theologie van de islam te pareren biedt onze nihilistische cultuur niet de vereiste instrumenten. Die zijn, naar ik tamelijk omstandig uitleg, in een politiek-filosofische traditie te vinden die ons pre-moderne noties aanreikt omtrent vrijheid, orde, instituties en het belang van religie, om de kwalen van een naakt liberalisme te genezen. En ook noties omtrent het belang van opvoeding en onderwijs inderdaad, al is het belang daarvan ook u al zo ontgaan dat u daar alleen nog op een ridiculiserende manier op kunt reageren.

Dat is eigenlijk alles. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat een zeker vooroordeel u heeft verhinderd mijn betoog onbevangen te volgen. Het klassieke en pre-moderne, realisme en orthodoxie zijn aan u niet besteed. Met die duidelijke afwijzing onderbouwt u weer een vooroordeel dat ik zorgvuldig cultiveer: dat de neocalvinistische cultuur, waarvan ook u zich een uitgesproken representant toont, momenteel alleen nog maar bestaat in het wat naspartelen in een zelf opgeroepen vloed van blind en armzalig fideïsme en biblicisme.

Het zij zo. Maar koestert u dan niet langer de illusie dat u mijn 'particuliere overwegingen' mag opvatten als een uitnodiging tot een persoonlijke reactie.

Met alle verschuldigde hoogachting,

B.J. Spruyt
Bron: Nederlands Dagblad

Een ieder oordele zelf.

[Marjan]

Van de inhoud snap ik het meeste niet maar de toon vind ik onwaardig.
Alleen al om zijn woordkeuze vind ik Spruyt niet sterk.

[David J]

Als het over woordkeus gaat is Spruyt heel sterk. Dit is beschaafd schelden op hoog niveau. En eerlijk is eerlijk, Rien is begonnen, al gaat Bart Jan wel een stapje verder.

Een vriend van me heeft Spruyts boekje in bezit. Ik denk dat ik het maar eens ga lezen. Dat heeft Spruyt dan althans bereikt.


[Aangepast op 18/3/05 door David J]

[arend]

De toon van Rien van den Berg was ook niet overal even zakelijk, maar Van den Berg bediende zich bewust van een bepaalde stijlfiguur van overdrijving. Dat moet kunnen, en daar moet je je ook niet teveel over opwinden. Van den Berg overdrijft bewust om zijn statement duidelijk te maken.
Ik heb de indruk dat Spruyt ofwel weinig gevoel voor humor heeft, of zich de laatste tijd zodanig in de hoek gedreven wordt dat hij verschijnselen van de kat die in het nauw komt gaat vertonen.
Van den Berg zocht in zijn benadering de grenzen van het fatsoenlijke op. Jammer dat Spruyt in zijn reactie die grens passeert. Ik vrees dat het hem in elk geval niet geloofwaardiger maakt. Ik moest er in elk geval hartelijk om lachen.

[David J]

Tja, blijkbaar passeert Bart Jan jouw grenzen van wat fatsoenlijk is, en Rien net niet. Helemaal objectief is zoiets natuurlijk niet. Zelf heb ik meer het gevoel dat Bart Jan heeft gedacht: OK Rien, als het op die toer moet, kan ik het beter. En de grens van het fatsoen is hij m.i. niet overgestoken, hoewel hij wel duidelijk maakt dat hij zich zwaar geergerd voelt door de brief van Rien.

[arend]

Tuurlijk, die grens is een subjectief gegeven. Maar bij het artikel van Rien proef ik meer een toon van gemoedelijke spot, terwijl ik de reactie van Spruyt eerder als vlijmscherp en ietwat haatdragend zou omschrijven. Inderdaad, subjetief. Rien schrijft in een mix van grappigheid en serieusheid. Los van zijn deskundigheid op dit terrein: zo kunnen schrijven moet je gegeven zijn. Het was in elk geval een taalkundig schilderijtje.
Maar een opmerking als

In verwarring gebracht door uw eigen onvermogen, tooit u zich op clowneske wijze met een deskundigheid die u niet verder brengt dan het formuleren van tegenwerpingen die ik zelf in dat essay aan de orde heb gesteld.

Dat vind ik niet grappig, en taalkundig ook niet een mooi produkt. Ik vind het meer sneu.

Maar goed, dat is de vorm. De inhoud is een stuk interessanter.

[arend]

De brief van Rien was leuk, maar onderstaand artikel was me werkelijk uit het hart gegrepen...

Restauratie van de rechtsstaat

Geert Mak en Bart Jan Spruyt idealiseren

en romantiseren perioden in de geschiedenis
[align=right]Titel: ”De toekomst van de stad. Over geschiedenis en politiek”
Auteur: Bart Jan Spruyt
Uitgeverij: Boekencentrum, Zoetermeer, 2005
ISBN 90 239 1794 4
Pagina’s: 85
Prijs: € 5,-; Titel: ”Gedoemd tot kwetsbaarheid”
Auteur: Geert Mak
Uitgeverij: Atlas, Amsterdam/Antwerpen, 2005
ISBN 90 450 1382 7
Pagina’s: 94
Prijs: € 5,-.[/align]
Dr. R. Kuiper
Toen ”vaderlandse geschiedenis” gekozen werd als thema van de boekenweek 2005 voorzag niemand de moord op Theo van Gogh. Die moord en alles wat erop volgde heeft echter een nieuwe kleur gegeven aan dit terugblikken op ’onze’ geschiedenis. De behoefte aan rekenschap, zelfinzicht en oriëntatie is groot. „Wie waren wij, Nederlanders, eigenlijk?” zo vraagt Geert Mak zich af in zijn ”Gedoemd tot kwetsbaarheid”. En zo is iedereen op zoek naar de Nederlandse identiteit en de vraag hoe het allemaal verder moet. Het boekje van Geert Mak -beknopt, prettig leesbaar en in zakformaat- heeft zijn weg al naar vele tienduizenden lezers gevonden. Ik bespreek het hier samen met het eveneens beknopte, maar veel steviger boekje, ”De toekomst van de stad” van dr. Bart Jan Spruyt, dat ter gelegenheid van Boekenweek bij uitgeverij Boekencentrum verscheen. Beide publicaties gaan over geschiedenis en politiek en zijn niet denkbaar zonder de moord op Theo van Gogh. De auteurs doen echter geheel tegengestelde voorstellen met betrekking tot het samenleven in Nederland en ons politieke bestel. Opvallend is dat beide auteurs een calvinistische achtergrond hebben. Geert Mak is, zoals bekend, oorspronkelijk afkomstig uit een gereformeerd milieu. Bart Jan Spruyt, oud-RD-journalist, is dat ook. Geen van beiden funderen hun politieke overtuiging echter op de christelijke, laat staan de gereformeerde, traditie. Geert Mak noemt zich ”kind van de Verlichting”. Het boek van Spruyt laat helder uitkomen dat zijn conservatisme een ideologisch aanhangsel is van de liberale traditie. Ik beschouw dit als een nieuwe toelichting op zijn politieke ontwikkelingsgang. Militante toon
”De toekomst van de stad” is niet een boek over de leefbaarheid van onze binnensteden, zoals de titel doet vermoeden, maar een staatkundig betoog. De kernvraag luidt: „Hoe kan een samenleving als de onze zich politiek en cultureel zo bewapenen dat zij weerbaar wordt tegen de gevaren die haar van binnen en van buiten bedreigen?” (blz. 8). De toon is daarmee gezet, een defensieve, militante. Er is een aanval en er moet verdedigd worden. De aanval komt van de kant van de „radicale cultuur en religie van de islam.” Wat wordt er aangevallen? De liberale democratie. Deze kent vrijheden die in handen van de moslims, vooral de radicale, niet veilig zijn. Het gevaar is nu dat de liberale democratie niet weerbaar genoeg is. In onze nonchalance en nalatigheid zijn we onze eigen vijand geworden. Wil de liberale democratie gered worden dan zijn stevige maatregelen en ingrepen nodig. Daarvoor hebben we het conservatisme nodig. „Het conservatisme is nodig om het liberalisme voor zelfmoord te behoeden”, heet het (blz. 65). Spruyt staat zelf een ”liberaal-conservatieve” politiek voor. Bij mijn weten is het voor het eerst dat hij deze term gebruikt als typering van zijn eigen streven. Komen de maatregelen van deze liberaal-conservatieve politiek ter sprake dan blijken ze te liggen op het vlak van de staatkundige hervormingen: directe verkiezingen, referenda. Geen geestelijke strijd, geen terugkeer naar het Evangelie, maar een „nieuw en sterker liberalisme” om de „islamitische uitdaging” het hoofd te bieden. Liberale grondbegrippen
Er is nogal het een en ander waar een lezer zich over kan verwonderen in dit boekje, dat overigens knap geschreven is en van belezenheid getuigt. Ik bedoel daarmee de rechtvaardiging van het conservatisme als politieke stroming. De conservatieven hebben vaak beweerd dat christelijke politiek niets anders is dan conservatieve politiek. Ik heb altijd beweerd dat het conservatisme tot een andere ideologische stroom behoort en met deze uitspraak verwarring zaait in het kamp van hen die zich rekenen tot de geestelijke nazaten van Groen van Prinsterer, Kuyper en Kersten. De steun die hier en daar vanuit deze kringen kwam voor het conservatisme heb ik nooit begrepen. Welnu, dit boekje laat klip en klaar zien dat het conservatisme leeft van liberale grondbegrippen over menselijke vrijheid, autonomie, scheiding van kerk en staat, de beperkte neutrale overheid, enzovoort. De kern van de christelijke staatkunde, zoals verwoord door SGP, ChristenUnie en (delen van) het CDA, namelijk dat het christelijk geloof moet doordringen in de politiek, verwerpt hij. Spruyt verdedigt een liberale opvatting over de scheiding van kerk en staat en probeert dit met christelijke argumenten te onderbouwen. We horen er de echo in van Kinnegings onderscheiding tussen het hiernumaals (het terrein van de staat) en het hiernamaals (het terrein van de kerk). Jezus uitspraak dat men de keizer moet geven wat des keizers is en Gode wat van God is, moet hier als bewijs dienen. Boedelscheiding dus. Het Nieuwe Testament zou, geconfronteerd met de Romeinse overheid, daar opuit zijn. Sterk is dit betoog niet. Spruyt ziet geheel voorbij aan het bijbelse gegeven dat de overheden in het scheppen en bestendigen van een wereldlijke orde gebonden blijven aan Gods wet. Paulus maakt het geweten van stadhouder Felix onrustig door te spreken over gerechtigheid en Gods oordeel (Hand. 24:25). Dat overheden de norm van Gods gerechtigheid hebben aan te leggen is steeds het inzicht geweest van de calvinistische traditie. Men leze Calvijn over de overheid en de Wet van God. Maar bij alle belezenheid van Spruyt blijven de boeken uit deze traditie dicht. Evenwichtig is dit niet en het beroep op Augustinus’ tweerijkenleer overtuigt evenmin. Christelijk geloof
De conclusie van dit alles? „Bij de noodzakelijke restauratie van onze democratische rechtsstaat kan het christelijk geloof niet de concrete leidraad zijn” (blz. 63). De liberale democratie veronderstelt een neutrale en zelfs agnostische staat. Erg duidelijk wordt het mijns inziens niet wanneer het christendom wel een belangrijke morele kracht in de sámenleving is. Als dat zo is, waarom is de christelijke religie dan geen maatstaf voor het politieke domein? Moet die moraal niet door de politiek erkend worden? Hier raak ik het spoor bijster. Christelijke politiek is op dit punt veel duidelijker. In ”De toekomst van de stad” zien we de auteur worstelen in het intellectuele krachtenveld van het liberalisme. Hij hinkt voortdurend op twee gedachten: de vrijheidsvergroting van het individu en de machtsvergroting -ja ook dat!- van de staat. Spruyt suggereert in zijn slotdeel dat de staat zelfs een uitzonderingstoestand kan uitroepen! En intussen moet de mens vrij zijn. Het zijn beide gestalten van menselijke autonomie. Wezenlijke aspecten van christelijke politiek, zoals de soevereiniteit van God en het bijbelse spreken over gerechtigheid raken geheel buiten beeld. Dat is jammer, temeer daar hier geschreven wordt over de koers van onze samenleving. Deze receptuur zal niet werken. Groen van Prinsterer noemde de conservatieven het „inconsequente deel van de liberale partij.” Inconsequent, omdat zij terugdeinzen voor de consequenties van de vrijheid. Als zij zien waartoe de vrijheid leidt beginnen ze weer terug te verlangen naar orde en een sterke hand. In de titel van zijn boekje ”Gedoemd tot kwetsbaarheid” maakt Geert Mak duidelijk dat hij weinig met dit polaire denken over vrijheid en orde op heeft. Hij is juist ernstig verontrust vanwege al die oproepen tot repressie en dwang, die na de moord op Theo van Gogh zijn losgebarsten. Hij verwijt Geert Wilders en andere rechtsnationalisten dat ze „handelaren in de angst” zijn geworden. Hij schrikt van de toon van sommige politici die het volksbestaan ineens in geding achten en daarvoor zelfs bepaalde rechten willen opschorten. Het vuurtje van het onbehagen en angst wordt volgens Mak door rechtse politici en journalisten opgestookt - tot deze categorie rekent hij ongetwijfeld ook Bart Jan Spruyt. Groot verschil
Het verschil is inderdaad groot. Alleen al in toon en stijl: Spruyt is heftig en gebruikt grote woorden, Mak is rustig en relativerend. Als Spruyt de doctrinair is, is Mak de moderaat. Geert Mak werkt niet met vaste principes en zet de discussie met de islam niet op scherp. Uiteindelijk, zegt Mak, leren de eenvoudige feiten dat de problemen van radicalisering en geweld slechts 0,04 procent van de moslimpopulatie betreft. Natuurlijk, dat zijn er enkele honderden te veel, maar dat is geen reden om te twijfelen aan de mogelijkheid van integratie. Mak gelooft in de kneedbaarheid van mens en samenleving. Nederland, zo luidt de kern van zijn betoog, heeft altijd een soort van onderlinge verdraagzaamheid gekend die typerend was voor de Hollandse koopmanssteden. Zelfs de Verlichting met zijn hoge idealen van rationaliteit en humaniteit werd hier afgevlakt tot een beschavingsideaal, waar vele verlichte dominees zich druk voor maakten. Zelf lijkt domineeszoon Mak hier ook wel op: hij bemoedigt en pacificeert, verklaart zich tot zoon van de Verlichting, maar op een volstrekt ondogmatische manier. Het kan met Nederland en de islam goed komen, als we maar niet polariseren en ruim gebruikmaken van onze historische ervaring met plooien, onderhandelen, polderen en pacificeren. Spruyt ziet niet veel heil in een dialoog met moslims, aangezien deze volgens hem in het verleden ook nooit geslaagd zijn, maar volgens Mak is er hoop: „Statisch is de islam op langere termijn dus allerminst” (blz. 74). Het antwoord van Mak is natuurlijk dun. Hij weet het zelf: dit alles klinkt soft en naïef. Maar er is geen andere weg dan die van de sociale experimenten, willen we een aantal grondwaarden van onze samenleving niet kwijtraken in een op repressie gerichte politiek. Beide auteurs idealiseren en romantiseren: bepaalde perioden in de geschiedenis, bepaalde grondhoudingen van ’de’ Nederlander. Misschien moet dat ook wel om houvast te bieden in onzekere tijden. Maar de vraag wie wij eigenlijk waren kan niet beantwoord worden zonder in te gaan op de betekenis van een bijbels, zo men wil gereformeerd christendom voor de Nederlandse cultuur en samenleving. Het wordt tijd dat we daarover weer wat meer gaan horen.
© Reformatorisch Dagblad

[Aangepast op 18/3/05 door arend]

[Billy]

Oorspronkelijk gepost door David J
Als het over woordkeus gaat is Spruyt heel sterk. Dit is beschaafd schelden op hoog niveau. En eerlijk is eerlijk, Rien is begonnen, al gaat Bart Jan wel een stapje verder.

[Aangepast op 18/3/05 door David J]

dit is dan wellicht schelden op hoog niveau.
Ik wil het meer zien als iemand ernstig van repliek dienen. En er op wijzen dat het stuk van Van de Berg op inhoud totaal niet onderbouwd is en dat hij problemen schets waar Spruyt in zijn essay juist antwoord en uitleg op geeft.

Overigens vind ik de reactie van Spruyt niet feller als de eerste aanval van Van de Berg.

het is duidelijk, en zeker niet verwonderlijk, dat de twee elkaar niet zo liggen.................