Roos2018 schreef:Orfeo schreef:Roos2018 schreef:De grondtekst voor ´ijdelheid der ijdelheden´ is
הֲבֵ֤ל הֲבָלִים֙ (hevel havaliem)
´nietigheid der nietigheden´ en ook ´ijdelheid der ijdelheden´.
Het woord ´vluchtigheid´ heeft niks met deze woorden te maken.
Het woord betekent letterlijk 'adem' of 'damp'. Er zijn veel verschillende interpretaties van de metaforische betekenis van dit woord. De vertaling 'vluchtigheid' zou door de oude joodse commentatoren zeer gewaardeerd zijn.
Kan je wat bronnen noemen?
´adem´ betekend in de Tenach: neshimah , en
´damp´ is in de grondtaal ´ed´ (אד), zie Gen. 2:6, (וְאֵ֖ד יַֽעֲלֶ֣ה מִן־הָאָ֑רֶץ),
Job 36:27 : כִּי יְגָרַ֣ע נִטְפֵי־מָ֑יִם יָזֹ֖קּוּ מָטָ֣ר לְאֵדֽוֹ
Ook in de Talmud Bavli kom ik deze interpretatie tegen.
Gesenius schrijft dat het woord 'havel' (met chatef petach-tsere) de Aramese vorm is van 'hevel' (segol-segol). Dat woord betekent volgens Geseius 'breath, breathing, vapour, mist, exhalation, darkness'. Zo staat dit woord in Jesaja 57:13 parallel met 'roeach', 'wind'.
De LXX vertaalt het woord met ματαιότης (leegheid, doelloosheid, een vrij algemeen woord), maar de meer letterlijke vertalingen van Theodotion en Symmachus gebruiken het woord ἀτμός (damp, mist).
Ook de vroege joodse commentatoren vatten het woord meestal op als) 'lucht' of 'adem' en interpreteerden het als 'tijdelijkheid'. Zie voor de joodse interpretaties: Russell Meek, 'Twentieth- and Twenty-first-century Readings of Hebel in Ecclesiastes'.
Mart-Jan Paul schrijft dat de basisbetekenis 'adem' of 'damp' is.
Als ik alles samenvat, dan betekent het woord letterlijk zoiets als 'damp', 'lucht', 'adem', 'mist' en dergelijke. In overdrachtelijke zin betekent het zoiets als 'zinloosheid', 'doelloosheid', 'tijdelijkheid', 'leegheid' en dergelijke.
De vraag is dan: welke vertaling past het beste bij Prediker? In de Oudheid gebeurde het vaak dat auteurs hun eigen draai aan woorden gaven, dus een te groot vertrouwen op de woordenboeken is niet goed. Ik denk dat in Prediker het 'tijdsaspect' belangrijker is dan het 'zinloosheidsaspect' van het woord: alles is vergankelijk, gaat voorbij en heeft geen blijvende waarde. 'Vluchtigheid' is dan een prima vertaling. Maar het beste beeld krijg je door meerdere vertalingen te gebruiken.
Where there are so many, all speech becomes a debate without end.
But two together may perhaps find wisdom.
~ J.R.R. Tolkien