Waarde van de kanttekeningen

[Zonderling]

Ho ho, de kanttekeningen zijn van het Nederlandse volk.
Niemand heeft recht om de kanttekeningen inhoudelijk te gaan bewerken.
Dat hier sprake is van een ingrijpende inhoudelijke bewerking lijkt mij duidelijk genoeg gezien de aankondiging en de wijzigingen die bestaan tussen HSV en SV.
Daaruit blijkt evident dat veel kanttekeningen zullen vervallen en ook zeer veel kanttekeningen zullen worden aangepast.
Zo niet, leg mij dan eens uit hoe de herziene kanttekening zal gaan luiden bij bijvoorbeeld Genesis 4:7 (kanttek SV: 'Dit is te verstaan van Abel'). Overigens is dit slechts één voorbeeld uit vele honderden. Om de kanttekeningen 'pasklaar' te laten aansluiten op de HSV zijn honderden of duizenden inhoudelijke wijzigingen onvermijdelijk.

Nogmaals: je gaat toch ook de Institutie van Calvijn of de Redelijke Godsdienst van à Brakel niet aanpassen aan gewijzigde inzichten. Dus nogmaals: laat de Stichting HSV haar eigen kanttekeningen schrijven, dat is de enige zuivere aanpak.

[parsifal]

Die kritiek vind ik toch flauw. Zeker nadat een van de kritiekpunten op de HSV was dat de kanttekeningen daardoor waardeloos zouden worden. Het lijkt me logisch om in antwoord op deze kritiek ook de kanttekeningen te herzien, waarbij (als bijvoorbeeld het alternatief in de kanttekeningen is gekozen) soms dingen worden weggelaten en soms zaken worden toegevoegd (om vertaalmoeilijkheden aan te geven). Het is niet zo dat de oude kanttekeningen niet meer beschikbaar zijn of iets dergelijks.

[-DIA-]

de ktt zijn toch niet specifiek van/voor de GBS?

Volgens mij beweerd dat ook niemand...
De kanttekeningen zijn van de Statenvertalers, dus wie de Statenvertaling onvekort wil handhaven
zou er wel goed aan doen te onderzoeken hoe de Statenvertalers tot bepaalde keuzes zijn
gekomen. Daar komt ook een stuk van hun bevindelijke kennis naar voren. Dat is gewoon niet
weg te poetsen... Als we bij een HSV kanttekeningen zouden maken zouden in veel gevallen de
oude bevindelijke kanttekeningen niet meer passen.
Is dat misschien teveel gezegd? Of is het tegendeel hard te maken?

[Wilhelm]

Die kritiek vind ik toch flauw. Zeker nadat een van de kritiekpunten op de HSV was dat de kanttekeningen daardoor waardeloos zouden worden. Het lijkt me logisch om in antwoord op deze kritiek ook de kanttekeningen te herzien, waarbij (als bijvoorbeeld het alternatief in de kanttekeningen is gekozen) soms dingen worden weggelaten en soms zaken worden toegevoegd (om vertaalmoeilijkheden aan te geven). Het is niet zo dat de oude kanttekeningen niet meer beschikbaar zijn of iets dergelijks.

Ik zit net te denken, nu gaat de HSV iets met de kanttekeningen doen, is het weer niet goed..

[Germanicus]

Die kritiek vind ik toch flauw. Zeker nadat een van de kritiekpunten op de HSV was dat de kanttekeningen daardoor waardeloos zouden worden. Het lijkt me logisch om in antwoord op deze kritiek ook de kanttekeningen te herzien, waarbij (als bijvoorbeeld het alternatief in de kanttekeningen is gekozen) soms dingen worden weggelaten en soms zaken worden toegevoegd (om vertaalmoeilijkheden aan te geven). Het is niet zo dat de oude kanttekeningen niet meer beschikbaar zijn of iets dergelijks.

Ik zit net te denken, nu gaat de HSV iets met de kanttekeningen doen, is het weer niet goed..

@Wilhelm en Parsifal: Inderdaad.

[-DIA-]

Die kritiek vind ik toch flauw. Zeker nadat een van de kritiekpunten op de HSV was dat de kanttekeningen daardoor waardeloos zouden worden. Het lijkt me logisch om in antwoord op deze kritiek ook de kanttekeningen te herzien, waarbij (als bijvoorbeeld het alternatief in de kanttekeningen is gekozen) soms dingen worden weggelaten en soms zaken worden toegevoegd (om vertaalmoeilijkheden aan te geven). Het is niet zo dat de oude kanttekeningen niet meer beschikbaar zijn of iets dergelijks.

Ik zit net te denken, nu gaat de HSV iets met de kanttekeningen doen, is het weer niet goed..

Zoals Zonderling opmerkt: Laat dan de HSV zijn eigen kanttekeningen schrijven, want met de oude kanttekeningen
kun je bij de HSV onmoglijk uit de voeten, tenzij de kanttekeningen geweld aan wil doen.

[Simon]

de ktt zijn toch niet specifiek van/voor de GBS?

Als we bij een HSV kanttekeningen zouden maken zouden in veel gevallen de
oude bevindelijke kanttekeningen niet meer passen.
Is dat misschien teveel gezegd? Of is het tegendeel hard te maken?

Als de kanttekeningen niet kloppen (zoals aangetoond in o.a.Zach en Joel), zouden we gewoon eens eerlijk moeten durven toegeven dat ze dus ook niet bevindelijk waren.
Want bevindelijkheid maakt geen fouten of vergissingen.

[Jongere]

Eens, ik vind deze kritiek erg gezocht.
Ik vraag me persoonlijk overigens wel af of het nodig is de kanttekeningen te hertalen.

[caprice]

Ik vraag me persoonlijk overigens wel af of het nodig is de kanttekeningen te hertalen.

Niet meer. De GBS heeft dat al gedaan in 15 jaar tijd.

[Tiberius]

Die kritiek vind ik toch flauw. Zeker nadat een van de kritiekpunten op de HSV was dat de kanttekeningen daardoor waardeloos zouden worden. Het lijkt me logisch om in antwoord op deze kritiek ook de kanttekeningen te herzien, waarbij (als bijvoorbeeld het alternatief in de kanttekeningen is gekozen) soms dingen worden weggelaten en soms zaken worden toegevoegd (om vertaalmoeilijkheden aan te geven). Het is niet zo dat de oude kanttekeningen niet meer beschikbaar zijn of iets dergelijks.

Ik zit net te denken, nu gaat de HSV iets met de kanttekeningen doen, is het weer niet goed..

Nee, dat ben ik niet met je eens.
Men heeft gemeend een nieuwe vertaling te moeten maken, daar horen nieuwe kanttekeningen bij, om twee redenen:
1. Kanttekeningen geven aan waarom men voor een bepaalde vertaling heeft gekozen of een toelichting op die vertaling.
2. Soms geven de statenvertalers theologische of bevindelijke zaken aan in hun kanttekeningen. Dat theologisch klimaat is bij de HSV sowieso anders.

Het is wat bizar om zo ver van de de statenvertalers af te gaan staan en dan toch hun kanttekeningen bij de HSV vertaling te willen persen. En dat inderdaad voor een specifiek groepje mensen. Germanicus, dat mag jou laatdunkend en bagatelliserend klinken, maar dat is slechts jouw mening.

[eilander]

Ik vraag me persoonlijk overigens wel af of het nodig is de kanttekeningen te hertalen.

Niet meer. De GBS heeft dat al gedaan in 15 jaar tijd.

Ik zou dat toch geen echte hertaling willen noemen. Er is een regel gebruikt dat de woorden in de kanttekening in de Grote Van Dale moesten staan. Op zich een goede regel, maar er zijn echt heel oude woorden blijven staan. Ik kwam er deze week nog een tegen, maar kan dit zo uit mn hoofd niet meer vertellen, ik zal het nog nazoeken.

Ik zou erg vóór een hertaling die verder gaat, zijn. Ook omdat ik graag jongeren zou willen stimuleren om de kanttekeningen te gebruiken. Dan moet de kanttekening de bijbeltekst ook wel echt verduidelijken (natuurlijk, dat doet het in de meeste gevallen ook wel). En de grote voorzichtigheid die er terecht is bij de Bijbeltekst, zou bij de kanttekeningen wat minder een rol kunnen spelen.

Zorgvuldigheid moet zeker wel betracht worden, maar een grondtekst is er niet. Dus kunnen dezelfde regels gelden als bij het hertalen van preken van oudvaders. Daar zijn ook heel mooie voorbeelden van: netjes het oude woord in een voetnoot neergezet, en de hertaling in de tekst. En daarnaast uiteraard de zinsbouw iets toegankelijker gemaakt.

Hoewel ik ook wel begrijp dat het heel moeilijk is om te bepalen hoe ver je moet gaan. Bepaalde geografische gegevens of begrippen die het menselijk lichaam betreffen, zijn echt helemaal verouderd: ga je dat dan ook veranderen? (m.i. niet, maar voor dat soort vragen kom je wel te staan).

[parsifal]

Als ik het me goed herinner was een van de kritiekpunten op de HSV dat de vertaling niet meer consistent zou zijn met de kanttekeningen. In sommige gevallen is er gekozen voor een vertaling, die de uitleg van de kanttekeningen niet meer toelaat. In andere gevallen is er gekozen voor een alternatieve vertaling die in de kanttekeningen is gegeven. De kanttekeningen zijn in de eerste plaats een toelichting op de vertaling (waar het meer is, ging men eigenlijk al het boekje te buiten), en in die zin is het niet onlogisch om deze kanttekeningen ook consistent te maken met de HSV. Hierbij moet soms wat geschrapt worden, niet vanwege theologische verschillen, maar omdat een alternatieve vertaling is gekozen. Misschien moet soms de keuze van de SV naar de kanttekeningen verwezen worden omdat in HSV gekozen is voor een alternatief uit de kanttekeningen (de twee alternatieven wisselen dus plaats). Soms zijn kanttekeningen gewoon overbodig omdat een woord wat vroeger meerdere betekenissen had nu nog maar een betekenis heeft.

[Zonderling]

Volgens mij willen velen het niet begrijpen.
Het gaat hier niet om een hertaling van de kanttekeningen, maar om het AANPASSEN van kanttekeningen zodat deze 'kloppen' met de HSV.
Daarbij zullen:
- kanttekeningen worden geschrapt omdat de uitleg (!) al verwerkt is in de vertaling.
- kanttekeningen worden geschrapt omdat de uitleg strijdig is met de HSV.
- kanttekeningen worden geschrapt omdat de uitleg niet past bij de opvattingen van de Stichting HSV (bv de 'woede' van Mozes in plaats van een 'heilige toorn' in de kanttekeningen; of 'maagden' in het Hooglied die gewone 'meisjes' geworden zijn, enzovoort)
- kanttekeningen worden gewijzigd omdat de HSV een andere keuze heeft gemaakt dan de SV.
- kanttekeningen worden toegevoegd om de keuze van de HSV te beargumenteren.
Het gaat dus helemaal niet primair om een hertaling in meer hedendaags Nederlands. Dat is de drijfveer niet.

Nogmaals: zo ga je ook niet om met andere authentieke werken uit het verleden.
Dit mag alles vergezocht genoemd worden, maar dat is natuurlijk niet zo. Hier is sprake van terechte kritiek.

En @Eilander: maak je geen illusies. De herzieners zullen hun (inhoudelijke) wijzigingen echt niet in voetnoten gaan verantwoorden.

[eilander]

En @Eilander: maak je geen illusies. De herzieners zullen hun (inhoudelijke) wijzigingen echt niet in voetnoten gaan verantwoorden.

Ho, wacht even! Daar had ik het helemaal niet over. Ik had het over een hertaling van de kanttekeningen bij de SV door de GBS (of eventueel een andere partij, maar de GBS lijkt me daar het meest geschikt voor). Dáár ben ik voorstander van.
De kanttekeningen van de SV plaatsen bij de HSV is m.i. een zinloos project, ik ben het eens met jouw opmerkingen daarover.

Overigens zal ook de GBS niet in voetnoten gaan toelichten wat er is gewijzigd ten opzichte van de vorige kanttekeningen. Ik trok alleen een parallel naar preken die hertaald zijn. Je kunt daarvoor heel huiverig zijn, maar er zijn zeker ook goede voorbeelden. En daarbij dacht ik aan uitgaven waarin de aanpassingen (voorzover het aanpassingen van oude woorden betreft) worden toegelicht.

[parsifal]

Volgens mij willen velen het niet begrijpen.
Het gaat hier niet om een hertaling van de kanttekeningen, maar om het AANPASSEN van kanttekeningen zodat deze 'kloppen' met de HSV.
Daarbij zullen:
1 kanttekeningen worden geschrapt omdat de uitleg (!) al verwerkt is in de vertaling.
2 kanttekeningen worden geschrapt omdat de uitleg strijdig is met de HSV.
3 kanttekeningen worden geschrapt omdat de uitleg niet past bij de opvattingen van de Stichting HSV (bv de 'woede' van Mozes in plaats van een 'heilige toorn' in de kanttekeningen; of 'maagden' in het Hooglied die gewone 'meisjes' geworden zijn, enzovoort)
4 kanttekeningen worden gewijzigd omdat de HSV een andere keuze heeft gemaakt dan de SV.
5 kanttekeningen worden toegevoegd om de keuze van de HSV te beargumenteren.
Het gaat dus helemaal niet primair om een hertaling in meer hedendaags Nederlands. Dat is de drijfveer niet.

Nogmaals: zo ga je ook niet om met andere authentieke werken uit het verleden.
Dit mag alles vergezocht genoemd worden, maar dat is natuurlijk niet zo. Hier is sprake van terechte kritiek.

En @Eilander: maak je geen illusies. De herzieners zullen hun (inhoudelijke) wijzigingen echt niet in voetnoten gaan verantwoorden.

Nee consistentie is de drijfveer. Als de kanttekeningen dan ook "kanttekeningen bij de HSV genoemd worden, is het allemaal wat duidelijker" Ik heb je puten even genummerd.

1) Soms is de uitleg een kwestie van woorden kiezen die niet een slechtere vertaling zijn, maar wel dingen duidelijker maken. Dit lijkt me een goede reden om te herzien
2) Kan gebeuren. Het zal vaker gaan om een mogelijke uitleg die de kanttekeningen geven trouwens
3) Ik waag te betwijfelen of dit gaat gebeuren
4-5) Lijkt me een heel goede reden om de kanttekeningen te wijzigen

Je laatste zin is een beschuldiging/voorspelling, die niet in een faire discussie past.

Of de HSV de naam waardig is valt over te discussieren. De herziening is in ieder geval behoorlijk vergaand geweest. Maar als de naam HSV mag worden gevoerd dan mag ook de naam "HSV met kanttekeningen" worden gebruikt als er naar consistentie wordt gezocht. Het is niet zo dat opeens iedereen wordt verplicht om de oude kanttekeningen te vernietigen ofzo.