.

[PvS]

.

[Luther]

Mijn vriend en broeder! hoop ik, in Christus Jezus, Die de Opstanding en het Leven
is.
Gij laat mij vragen een brief over de rechtvaardigmaking des zondaars voor God, door
het geloof. Hier kan de vraag drieërlei zijn: eerst wat 't Woord daarvan zegt; ten
tweede wat ik daarvan gepredikt heb; en ten derde wat ik daarvan heb ondervonden.
Als deze drie dingen niet te samen overeenstemmen, dan zijn de twee laatsten prullen
en krielboelen uit de hel en het werk des satans, hoe schoon ook na gebootst, gelijk de
wolven de stem des herders na bootsen, om zo de schapen te verlokken.
Gij vraagt mij over dat punt en hoe ik dat heb gepredikt. Dat is genoeg bekend, want
ik heb daarvan in geen hoek gepredikt, maar daar gij daar minder, ja slechts enkele
malen hebt kunnen verkeren, is 't duidelijk, dat gij daar gehoord hebt, dat ik het eens
was met Ds. van de Oever. De aanleiding nu dat ik over dat stuk, waarnaar gij mij
vraagt, met Ds. van de Oever gesproken heb, was dat ik verleden jaar onder het lezen
van zijn leerrede over Zefánja 1:2: Ik zal ganselijk alles wegrapen uit dit land, spreekt
de Heere, tweemaal een stuiting gevoelde wegens dat punt, daar ik hem reeds over
gesproken had, doch flauwlijk naar mijn mensenvrees en zondige gewoonten,
hetwelk, onder andere, aanleiding geweest is, dat wij niet tot vereniging zijn gekomen,
ofschoon ik hem bepaaldelijk over dat punt niet nader hebgesproken, en daarna mij
schrijvende, dat hij over dat stuk misschien 'n 'stukje wilde uitgeven.
Wat nu dat stuk betreft dat is de grondzuil van alles, waarmede alles staat of valt het is
de ganse insluiting en prediking des Woords; want al het andere is er ten enenmale in
begrepen en ingesloten. Het komt er dus niet op aan, wat wij er van denken of menen,
maar wat er Gods Woord van zegt. Nochtans de Remonstrant, Pelagiaan, Sociniaan en
Mennonist zeggen ook op hun beurt: "dat zegt Gods Woord". Ik wil nu geen ander
aanhalen, maar mijn gevoelen daarvan zeggen.
De zondaar ligt verdoemelijk voor God doormoedwillige overtreding van het gebod:
dood door de zonden en de misdaden; de eeuwige, geestelijke en tijdelijke dood
onderworpen; vervreemd van het leven Gods door de onwetendheid die in hem is en
door de verharding des harten; hij moet evenals Lazarusopgewekt worden uit het graf
en een gans ander en nieuw leven ontvangen; het beeld Gods, dat hij verloren heeft
door de zonden, moet hij weder ontvangen, zal hij gemeenschap met God kunnen
krijgen; onmachtig en onheilig van zichzelf, God niet kennende, zoekende, noch
begerende, zou hij nimmer van of uit zichzelf, naar God vragen, want hij haat Hem
van ganser harte en is een vijand van God geworden; hij is een kind des satans en
verdoemelijk, en is, betrekkelijk het geestelijk leven, niet alleen in het graf, maar
levende in de zonde; de grootste vijand van al wat goddelijk is en genaamd wordt; hij
is geestelijk verkocht onder de zonde, hij kan of wil niet anders dan zondigen, het is
zijn element gelijk een vis in het water.
Ten tweede. Godkan Zichzelf niet verloochenen. Wat Hij eens heeft gesproken blijft
vast en onbeweeglijk. God heeft eenmaal gesproken tot de mens, Gen. 1:17: Want ten
dage als gij daarvan eet, zult gij de dood sterven. Adam nu was het hoofd; in zijn
lendenen waren wij allen begrepen; uit enen bloede heeft God het ganse geslacht der
mensen gemaakt, Hand. 17:26. Adam gegeten hebbende en gevallenzijnde, daar de
begeerte zonde baart en de zonde de dood, die doorgegaan is tot alle mensen, in wien
3
wij allen gezondigd hebben, vlees en bloed van zijn bloed; kinderen van één vader,
naar zijn 'beeld en gelijkenis geschapen; stam en uitspruitsels van dezelfde boom;
gelijk voortbrengende; hoe zal een onreine een reine voortbrengen; alle zijn ze
afgeweken; daar is niet één die naar God vraagt; alle zijn ze stinkende geworden;
slangenzaad en adderengebroedsels van nature; natuurlijke vleselijke duivels,- dat wij
nu niet zullen uitbreiden. Gods recht en wetten zijn geschonden; Gods deugden en
eigenschappen ontluisterd, niet in zichzelf, maar ten aanzien van de zonde. Want is het
voor de Almachtige nuttigheid, dat gij rechtvaardig zijt? Job 22:8. God kan geen
gemeenschap hebben met de zonde, of kan het lichtgemeenschap hebben met de
duisternis, of het leven met de dood? Al Gods recht moet voldaan worden, Zijn wet
volbracht, het vonnis bekrachtigd. Nu ligt de mens daar neer, verdoemd, vervloekt,
verloren, de drieërlei dood onderworpen; het is afgedaan, hij is eeuwig onder het
vonnis des Rechtvaardigen. Of zal de Rechter van hemel en aarde geen recht doen?
Maar wat bij de mens onmogelijk is, is mogelijk bij God. Hij doet 'n afgesneden zaak,
wat mensen of engelen niet konden uitdenken heeft God uitgedacht en daargesteld.
Dat Eén was bij Hem: God was in Christus, de wereld met Zichzelf verzoenende; de
Vader geeft Zijn Zoon, Zijn Eniggeborene; de Rechter eist voldoening der straf,
uitvoering van het vonnis zonder enige afstand. Maar, naar de eeuwige Vrederaad,
komt de Zoon des Vaders, God van eeuwigheid, tussenbeide: "Ziet, hier ben Ik om
Uw welbehagen te doen". De Vader neemt genoegen in het offer van Zijn Zoon, Die
Hij Zelf geeft: Alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon
gegeven heeft. Dat is van eeuwigheid bepaald, besloten, voor 't bepaald getal
uitverkorenen, voor de grondlegging der wereld opgeschreven in het boek des levens.
(O! daar gevoel ik op dat ogenblik blijdschap over in mijn ziel)! Het Lam, dat geslacht
is voor de grondlegging der wereld, God was in Christus, de wereld der gelovigen met
Zichzelf verzoenende, hun de zonde niet toerekenende. Alzo was er een weg en
Middelaar hen toegedacht, om weer in gemeenschap hersteld te worden. Christus zou
de drieërlei dood ondergaan, voor de gekenden van eeuwigheid, waartoe Hij God en
mens moest zijn, Die geopenbaard is te Zijner tijd in 'het vlees, de gestaltenis van
mensenaangenomen hebbende, doch zonder zonde. Hij heeft in de tijd uitgevoerd, wat
van eeuwigheid bepaald en besloten was, ook was daar voor de Almachtige geen tijd
of plaats, het is reeds van eeuwigheid geschied en volbracht. Christus is een vloek
geworden voor vervloekten en alle ongerechtigheden van Zijn volk zijn op Hem
aangelopen, Jes. 53:6. Hij heeft door Zijn lijdelijke en dadelijke gehoorzaamheid de
eis en de vloek der wet volbracht, het recht Gods voldaan, voldoening gevonden, het
rantsoen betaald, de zonde verzegeld, de ongerechtigheid verzoend en een eeuwige
gerechtigheid aangebracht; en begraven en opgewekt zijnde, is Hij krachtig bewezen
de Zone Gods te zijn. Christus nu aan te nemen als overwinnende Borg en
plaatsbekledende Middelaar, om door middel van Jezus tot de Vader te gaan,
vergeving te erlangen door het bloed des offers, eeuwige gerechtigheid, het beeld
hersteld, de toegang geopend en gelijk wij dood waren in Adam door de misdaden en
de zonde, allen levend 'gemaakt met Christus, met Hem gestorven en begraven zijnde,
opgewekt tot nieuwigheid des levens, gemaakt door het geloof tot wijsheid van God,
rechtvaardigheid, heiligheid en verlossing; hoe gaat dat nu toe?
Evenals bij een rechtbank: Joh. 18:8, de Geest overtuigt van zonde, gerechtigheid en
oordeel; de Geest opent door, onder, bij de prediking, of het onderzoek des Woords, of
door dadelijke toepassing het hart van de uitverkoren zondaar; hij krijgt oren om te
horen en een hart om op te merken; hij moet loven, of hij wil of niet; de Geest
4
vernieuwt volstandig van het begin af aan, Hij werkt vrijwillig het werk naar Zijn
welbehagen; als God ze leidt in de waarheid, past Hij de waarheid toe aan het had, het
leven wordt geraakt; de Geest werkt en hij begint te zien dat hij misleid is, dat hij arm,
blind en jammerlijk naakt is, dood in de misdaden en in de zonde, vervreemd van het
leven Gods, enkelnaakt, dood, duisternis, vloek, een satanskind, liggende onder de
verdoemelijke kracht der wet, die hem door de Geest inwendig, geestelijk, zielgrondig
overtuigt, aangrijpt, terneerslaat, verdoemt, vervolgt, benauwt, beangstigt; hij ziet zijn
afstand van God, nergens uitkomst bewegeloos, radeloos, onmachtig wat aangaat de
bewerking, en van zichzelf vijandig, boos, kwaadaardig, bruisend en druisend met
dikke hoog verheven schilden.
Wij spreken nu ook niet van de tijd hoe lang hij in het één en ander kan blijven staan, -
daar is God vrij in, gelijk Hij het in alles is, - ook niet bepaaldelijk in het woelen en
tobben van de zondaar, daar de één langer onder verkeert dan de ander, of ook,
zichzelf bedriegende met. valse overleggingen, schoon altijd daar weer afgestoten op
's Heeren eigen tijd.
Eenmaal komt er een tijd dat hij tot het einde aan alles raakt, hij wordt besloten en al
nauwer bepaald en gedrongen (ik spreek bij ondervinding)als een stad die belegerd en
uitgehongerd wordt; nergens uitkomst, hulp noch raad, niets voldoet hem; alles ontvalt
hem daar hij het leven nog bij houden kon; nu wordt hem onder dit alles 'n uitkomst
aangewezen, die deur der hope in het dal Achor's (betekent angst en benauwdheid)
een weg buiten hem, een ander moet voor hem tussen treden en de eeuwige kloof
vullen; er komen beloften, openingen, hoop van verlossing bij vlagen in de ziel als
bliksems in de nacht, maar hij ligt onmachtig neer, ontdekking, troost voor die
openingen, gedachten van behoudenis, dit moet hem nader geschonken worden. De
Geest blaast (o ja!)waarheen Hij wil; het wordt geheel nacht bij hem, de wet gaat door
merg en been en door de overleggingen des harten; hij staat aan alles schuldig, hij
moet omkomen als er geen verlossing komt. Dat nu moet ondervonden en kan niet
beschreven worden. Dat duurt zo lang als het de Heere behaagt, totdat zijn hart, met
de tollenaar, gebroken wordt; zijn zielestand wordt hem benomen en belet en ontvalt
hem, menende om te komen, letterlijk stervende aan alles in dat ogenblik.
Nu komt het leven in de dood, Christus openbaart Zich aan zijn ziel, (Dat is de rechtvaardigmaking! Luther)onbegrijpelijk,
onbeschrijfelijk, nieuwe hemel, nieuwe aarde, nieuw hart, nieuw leven, nieuwe ogen,
alles om hem, in hem, boven hem in gevoel nieuw, geheel nieuw. Zij juichen in de
hemel: "een kind is ons geboren", of liever, gelijk de ziel dat ondervindt: er is
blijdschap in de hemel over één zondaar die zich bekeert. Een nieuwe goddelijke
natuur is hij deelachtig geworden; hij kan en moet Vader zeggen in Christus; zijn
zonden zijn hem vergeven, nu eerst looft, juicht, prijst en dankt hij, hij ontvangt de
nieuwe keursteen met de nieuwe naam er op geschreven, als pand en bewijs. De ganse
Bijbel is hem een geopend boek, Gods volk zijn volk, alles is hemgegeven; zijn hart
oor en mond, ziel en ingewanden, verstand, zin en wil, hartstochten en genegenheden
gaan allen rechtuit naar de Bloed-Bruidegom Jezus Christus; die Naam leert hij dan
verstaan, wat zeg ik, hij is met Christus opgewekt en een erfgenaam des eeuwigen
levens geworden, en heeft deel gekregen aan de erve der heiligen in het licht; zijn
leven en sterven is boven; zo schuw hij was, zo vrijmoedig is hij nu; het is nu enkel
lof en dank en psalmlied; het geloof openbaart zich in liefde en hopen, O ja! het
geloof is al aan 't stromen, de hoop bezit en de liefde verslindt hem soms tot
bezwijken; de droefheid is verwisseld in vreugde en het gewaad des lofs heeft hij
verkregen voor een benauwde geest; voor een doorn is een dennenboom opgegaan: de
Geest getuigt met zijn geest dat hij een kind van God is geworden; nu komt
5
bestrijding, satan en ongeloof en duisternis. Hij staat eerst in de volle liefde, zolang
het de Heere behaagt; de zonden, die hem overweldigden, lagen aan banden, maar
komen weldra opnieuw te voorschijn. Nu leert hij kennen en bewenen, teveel om nu te
noemen, hij is het die de pers treedt, maar hoe menigmaal hij onder ligt, er ligt iets
onder dat onder, dat de ganse hellemacht niet weg kan nemen, de poorten der hel
zullen dezelve niet overweldigen.
Ik gevoel dat ik ongevoelig tot mijzelf gekomen ben, misschien heb ik mijzelf te veel
gepredikt. Sprak ik nu van mijzelf, ik zou hier veel meer bij kunnen halen,
voornamelijk hoe het geloof een gave was, is en blijft; ik ben geen systematisch
(leerstellig)mens, - slecht genoeg voor een predikant, - al mijn kennis moet ik
onmiddellijk verkrijgen, of het is anders niets voor mijn ziel, ik moet leven van het
gegevene, het mijne moet mij gedurig ontnomen worden.
Ik vergelijk mijn toestand wel eens bij iemand, die wel ogen gekregen heeft, maar in
de nacht niets zien kan; al zegt men: "zie dan", dan gevoel ik wel de slagen die men
mij geeft, maar zien kan ik niet. In uw licht zien wij het licht, maar die nog geheel
blind is (Joh. 9:40) kan ook niet zien al is het dag. Iets anders is het (Jes. 50:10), Wie
is er onder ulieden, die de Heere vreest, die naar de stem Zijns knechts hoort? als hij
in de duisternissen wandelt, en geen licht heeft; dat hij betrouwe op de Naam des
Heeren, en steune op zijn God, dat de ziel leert kennen, en Psalm 125:1. Die op de
Heere vertrouwen, zijn als de berg Sions, die niet wankelt, maar blijft in eeuwigheid;
Mark. 11:22. En Jezus antwoordende zei tot haar, hebt geloof op God; en Psalm
42:12. Wat buigt gij u neder, O mijn ziel, en wat zijt gij onrustig in mij? Hoop op
God, want ik zal Hem nog loven: Hij is de menigvuldige verlossing mijns aangezichts,
en mijn God. Amen.
L. G. C. Ledeboer.

Zie de kleurtjes.

[Avi]

Wat een lap. Inkorten aub!

[PvS]

.

[Luther]

PvS, lees even mijn antwoord van zojuist op freek in het topic 'verlorengaan'.

[Avi]

Ik vind het heel apart om het te lezen. Het lijkt net of de rechtvaardigmaking helemaal uitgerekt wordt en uitgeplozen en ontleed. Ook een beetje mystiek ofzo.

Voor mij is de rechtvaardigmaking eenvoudig samen te vatten in wat ik lees in: Romeinen 3: 21 - 28.

[Luther]

Ik vind het heel apart om het te lezen. Het lijkt net of de rechtvaardigmaking helemaal uitgerekt wordt en uitgeplozen en ontleed. Ook een beetje mystiek ofzo.

Voor mij is de rechtvaardigmaking eenvoudig samen te vatten in wat ik lees in: Romeinen 3: 21 - 28.

Inderdaad!

[Jongere]

Als ik dan ook eens een lap tekst mag plaatsen:

En als Hij het gevonden heeft, legt Hij het op Zijn schouders, verblijd zijnde. Dat is weer zo n typische trek, waardoor Jezus Christus, de Herder Zijner schapen, aan ons wordt voorgesteld. En als Hij het gevonden heeft, legt Hij het op Zijn schouders. Dat hadden we niet verwacht. Als wij soms korter of langer tijd in het besef van onze zondigheid en verlorenheid over de aarde gaan. Als we onze zonden zien, die wij tegen God en de mensen bedreven hebben. Als we soms een hoop in ons hart gekregen hebben op die goddelijke verlossing en de barmhartigheid van de Heere ons vertederd en vernederd heeft, dan hebben wij soms een gedachte over de weg der bekering en verzoening die als volgt is: Dan zeggen wij: Heere, o als U me ooit verlossen zal, dan zal ik het zeker eerst weten, wat ik misdaan heb. Dan zal ik zeker eerst moeten gevoelen hoe groot mijn zonden en ellende zijn. Dan zal ik aan mijn lichaam en ziel Uw straf ervaren. Het kan, als wij in zulk een wettische gestalte zijn. Want dat kan wij kunnen bekeerde mensen zijn, die aanvankelijk het nieuwe leven van God gekregen hebben en toch in een zeer wettische gestalte leven ik weet dat uit mijn eigen leven, dat ik wel eens gezegd heb: Heere het zou zelfs enige genoegdoening geven in mijn hart, als ik de straf van mijn zonde zou gevoelen. Als ik gevoel, dat Uw hand mij straft, dat zal nog enig gevoel geven van rechtvaardigheid; enig gevoel van voldoening, opdat we dan toch in het dragen van die straf tenminste menen nog iets aan God te kunnen vergoeden voor de gemaakte schuld. Maar geliefden, dat is een wettische gedachte. Door deze weg kunnen wij niet zalig worden. Kijk nu eens wat God zegt van Zijn schapen.
O, ik weet, mensen die op een wettische wijze denken over de bekering, staan ook menigmaal zo n weg voor. Als zij dan iemand horen vertellen, dat hij een indruk ontvangen heeft in zijn hart van de genade van God ten opzichte van zijn grote schuld, dan werd er nogal eens gezegd: Ja maar, dat heb je nu wel gekregen, dat heb je nu wel ervaren, maar er zullen nog wel eens andere tijden komen. O, ik heb het meegemaakt, dan krijg je een heel verhaal van wat iemand meegemaakt heeft, toen hij onder het recht van God door moest. Zo'n ijdel verhaal, waarin niet Christus, waarin niet Zijn gerechtigheid, waarin niet Zijn wonden en striemen uitblinken, maar waarin de wonden en striemen van de geslagen zondaar uitblinken en het zwaartepunt van mijn rechtvaardiging verlegd wordt vanuit het offer van Christus naar de beleving van het recht van God in mijn ziel. Fout, mensen. Helemaal naast de zaak. Dat is het Evangelie omkeren. Dat is weer een wet maken van het Evangelie. Dat is je bedoelt het zo niet, maar je doet het wel zo, dat is weer jezelf op de troon zetten en enig gevoel van vergenoeging ontvangen, omdat je toch zoveel geleden hebt, eer dat God Zijn gunst aan je bewees. Fout! Helemaal fout. Dat is een roving van de kroon van Christus. Dat is een roving van het werk dat Hij gedaan heeft, want als ik bloed moet zweten om voor God rechtvaardig te zijn, dan hoeft Jezus het niet. En als ik naar de hel moet, dan is Hij tevergeefs naar de hel gegaan. Maar omdat Hij naar de hel ging en omdat Hij bloed zweette en omdat Hij van God verlaten werd, word ik nimmermeer van God verlaten. En hoe maakt God mij en u dan zalig? Hij maakt mij zalig, door me te vinden waar ik ben. In mijn verlorenheid, in mijn afgedwaaldheid, in mijn zondigheid en in mijn verstoktheid en in mijn hardheid. En wat doet Hij dan? Dan breidt Hij Zijn zegenende handen over het verlorene uit en Hij buigt Zich onder de last van mijn leven en Hij legt mij op Zijn schouders. Dat is alles wat Jezus doet. Maar dat is dan ook mijn zaligheid, daarvan zal ik eeuwig zingen, van die goedertierenheid van God, dat ik straf verdiend heb en vergeving kreeg. Dat ik de hel verdiend heb en Hij mij de Hemel binnendraagt. Dat ik in de godsverlating behoorde weg te zinken en dat Hij mij op Zijn schouders gelegd heeft. Dat is genade van God, daarvan zal ik roemen tot in der eeuwigheid.
Voelt u dan niet, begrijpt u dan niet, beleeft u dan niet, dat zò alleen God groot wordt en tot in eeuwigheid de zondaar zijn hand niet krijgen zal achter het genadewerk van God, als iets verdienend. Dit is eer voor God! Dat is genade, dat is vrije genade, dat is genade alleen! Daarvan zullen we zingen: Het is door U, door U alleen, om het eeuwige welbehagen. Heeft u die handen van Christus onder uw leven nog nooit gevoeld?

[Erasmiaan]

Dit is een van de punten waarop ds. Vergunst verschilde met ds. Huisman ten aanzien van de rechtvaardigmaking (en ds. Huisman met een groot deel van de Gereformeerde Gemeenten).

[Afgewezen]

Nu komt het leven in de dood, Christus openbaart Zich aan zijn ziel, (Dat is de rechtvaardigmaking! Luther)onbegrijpelijk,
onbeschrijfelijk, nieuwe hemel, nieuwe aarde, nieuw hart, nieuw leven, nieuwe ogen,
alles om hem, in hem, boven hem in gevoel nieuw, geheel nieuw.L. G. C. Ledeboer.

Zie de kleurtjes.

Is dit niet wat Pvs bedoelt?

[Luther]

Nu komt het leven in de dood, Christus openbaart Zich aan zijn ziel, (Dat is de rechtvaardigmaking! Luther)onbegrijpelijk,
onbeschrijfelijk, nieuwe hemel, nieuwe aarde, nieuw hart, nieuw leven, nieuwe ogen,
alles om hem, in hem, boven hem in gevoel nieuw, geheel nieuw.L. G. C. Ledeboer.

Zie de kleurtjes.

Is dit niet wat Pvs bedoelt?

Ja dat bedoelt hij, maar de vraag is, wat je je daarbij voorstelt. Daar leven hele nare beelden over. Het wonder op voor het eerst op Christus te mogen zien = de rechtvaardigmaking. Dat dat eventueel later nog dieper en duidelijker beleefd kan worden, zal waar zijn, maar dat hoort bij het leven der heiligmaking en niet bij een nadere trap in de rechtvaardigmaking, want die bestaat niet.

[Wilhelm]

Dit is een van de punten waarop ds. Vergunst verschilde met ds. Huisman ten aanzien van de rechtvaardigmaking (en ds. Huisman met een groot deel van de Gereformeerde Gemeenten).

Misschien was dat toendertijd het geval, maar ik heb toch wel het idee, dat er steeds meer predikers binnen de GG zijn, die wat deze zaak betreft, in de lijn van de oudvaders, en ook in de lijn van Ds Huisman over deze zaken (s)preken.

[Erasmiaan]

Dit is een van de punten waarop ds. Vergunst verschilde met ds. Huisman ten aanzien van de rechtvaardigmaking (en ds. Huisman met een groot deel van de Gereformeerde Gemeenten).

Misschien was dat toendertijd het geval, maar ik heb toch wel het idee, dat er steeds meer predikers binnen de GG zijn, die wat deze zaak betreft, in de lijn van de oudvaders, en ook in de lijn van Ds Huisman over deze zaken (s)preken.

Een zondaar zal toch iets voelen van het recht, zo hebben de oudvaders het altijd geleerd. Lees bijvoorbeeld Van der Groe maar eens. Dan kun je dat wel heel pastoraal wegberedeneren als heeft Christus dat alles voor ons gedaan, maar dat is geen eerlijke weergave van de feiten.

Maar goed, ds. Vergunst heeft dit conflict nooit zo uitgedragen (en daarom zal ik het ook maar niet verder opblazen). 't Is alleen jammer dat ds. Huisman zo op dat aambeeld hamerde (tenminste, als ik al soortgelijke citaten hier langs zie komen).

[Afgewezen]

Ja dat bedoelt hij, maar de vraag is, wat je je daarbij voorstelt. Daar leven hele nare beelden over. Het wonder op voor het eerst op Christus te mogen zien = de rechtvaardigmaking. Dat dat eventueel later nog dieper en duidelijker beleefd kan worden, zal waar zijn, maar dat hoort bij het leven der heiligmaking en niet bij een nadere trap in de rechtvaardigmaking, want die bestaat niet.

Dat is inderdaad de vraag, 'wat stel je je daarbij voor', om zo maar eens te zeggen. Ik heb toch de indruk dat daar geen eenduidigheid over bestaat. En dat dit later nog dieper en duidelijker beleefd wordt, begrijp ik ook al niet.
Ik vraag me nog steeds af, Luther, of wij echt hetzelfde bedoelen.

[PvS]

.