Kohlbrugge, het héle verhaal

[gravo]

Theologisch voel ik mij nogal aangetrokken tot Kohlbrugge. Ik heb geen behoefte om hier lappen tekst van hem de citeren, dus ik volsta met de volgende karakterisering van zijn theologie:

Hij gaat uit van een radicale theologische positie over het wezen van de mens. Die positie kennen we uit de calvinistische belijdenissen, die zeggen, dat de mens geestelijk dood is. Dit is één van de kernen van de theologie van Kohlbrugge. Zelfs na ontvangen genade, blijft de mens mens. Net zoals een verbrandingsmotor zichzelf blijft en helemaal niets kan uitrichten als er geen brandstof wordt toegevoerd, zo kan de mens vanuit zichzelf niet bewegen, tenzij de genade in hem wordt gegoten.

Op dit punt omhelzen de bevindelijk gereformeerde Kohlbrugge van harte. Ook zij zijn wars van allerlei heiligings-mogelijkheden, zelfs van die van wedergeboren mensen.

Toch is er altijd een afstand gebleven tussen Kohlbrugge en het bevindelijk gereformeerde christendom, dat zich vooral op de Nadere Reformatie baseert. Zij vinden hem té Luthers, zeg maar: té veel Reformatie en te weinig Nader Reformatie.

Ik denk, dat hier mijn probleem met het bevindelijk gereformeerd christendom begint en mijn voorkeur voor Kohlbrugge.

Want wie Kohlbrugge zo graag citeert moet wel het héle verhaal vertellen.

En dat complete verhaal moet ook vermelden, dat Kohlbrugge net zo radicaal is over de mogelijkheden en de weg van het geloof, als hij is over de uitzichtsloze doodstaat van de mens op geestelijk gebied.

Hij heeft in zijn theologie een prachtige paradox ingebouwd, omtrent de kwestie die zo vaak aan de wortel ligt van heel veel discussies binnen bevindelik gereformeerde kring.
Het verschil is, dat bevindelijk gereformeerde er nooit uitkomen (ze blijven maar heen en weer geslingerd worden tussen: "God moet alles zonder jouw in jouw werken" en "Je wordt opgeroepen je te bekeren en te geloven". Die constante twijfel en onzekerheid komen voort uit de gedachte dat één van beiden waar moet zijn. Dus is er de neiging om een eenzijdig kerkverband op te richten die ofwel op de ene kant van de zaak tamboereert, danwel op de andere kant van de zaak. Er zijn lichte, ruime, gunnende predikers en preken óf er zijn zware, afsnijdende, voorwaardelijke predikers en preken. En de mensen kiezen voor een bepaalde kant (en worden zo elkaars opponenten).

Kohlbrugge doet iets anders. Hij aanvaardt de paradox, de schijnbare tegenstrijdigheid.

Hij preekt, doet en zegt dus welbewust dingen, die niet met elkaar kloppen (althans voor de menselijke rede).

En van daaruit kan hij dus zowel de totale verlorenheid, onwilligheid en geestelijke doodsheid van de mens prediken en alle zelfwerkzaamheid, vroomheid, probeersels, bidden, tranen of andere eigenwiligheid aan de kaak stellen én tegelijkertijd, in één adem deze zelfde dode zondaren krachtig oproepen om te horen, te geloven en te leven. Hij voltrekt in zijn prediking dezelfde (op het oog) absurde praktijk, die Jezus en zijn discipelen voltrokken door tegen dode mensen te zeggen: "sta op". Het is een door en door Paasevangelie, waarbij de (geestelijke) dood niet wordt ontkend of verzacht, maar waar niettemin bij de bediening van het Woord (verkondiging) ook uitgegaan wordt van de radicale levenwekkende kracht van God.

De prediking stelt het onmogelijke en het onbegrijpelijke present. In de verkondiging ís het leven aanwezig. Hoe precies, wanneer precies, waarom en hoezo...dat zijn de vragen, die opgeschort moeten worden voor Kohlbrugge.

Het enige, dat telt is dát het plaatsvindt. Dát het Woord kracht heeft en dát mensen geloven en nieuw leven in zich voelen.

Mij lijkt de enige voorwaarde waarbij dit geschiedt voor Kohlbrugge de prediking van het Evangelie te zijn. Hoe het gebeurt, daar gaat hij niet zo diep op in als de Nadere Reformatie. Maar hij gaat er wel van uit: "doden zullen horen (!) de stem..."

Helaas zijn de Nadere Reformatoren te diep ingegaan op die niet te beantwoorden vraag hoe nu precies, wanneer nu exact enz. enz. Men wilde het raadsel, het paradoxale oplossen. Met catastrofale gevolgen. Omdat het wonder van de levenmaking door de prediking niet te ontraadselen is, kon men nooit een afdoende antwoord geven op de hoe en wanneer vragen. De mensen onder de prediking kregen wel steeds meer voorwaarden te horen waaronder een waarachtige bekering tot stand zou moeten komen, met steeds meer kenmerken, standen en noodzakelijke ervaringen, maar de uitkomst van deze gedetailleeerde zoektocht naar het ware was, dat het wonder zelf (dát het werkelijk gebeurt en plaatsvindt in ons midden) geheel aan het oog onttrokken werd. Zo moest men langzamerhand gaan zeggen, dat de genade verminderd was, dat er nog maar weinigen werden toegebracht, dat het een geestloze tijd was, dat er maar geen doorbrekend werk was. En de mensen namen dat over. Gods werk is zeldzaam: "één uit een stam...". Persoonlijk werd het bijna ondoenlijk om nog voor waar te houden, dat genade door God zou zijn gewerkt. Omdat men niet precies te weten kon komen hoe de levendmaking nu gebeurt, kwam men uit bij de twijfel óf de levenmaking nog wel zou (kunnen) plaatsvinden. Het werd alleen onder heel speciale omstandigheden mogelijk geacht. En soms bleven alleen de predikant en de lerend ouderling nog over als "waarachtig bekeerden".

Dit vind ik de grote tragiek van de Nadere Reformatie. Dat zij de paradox van de verbinding God en mens hebben weggepreekt. Dat men zekerheid wilde hebben over de precieze gang van zaken rond wedergeboorte en geloof. En dat men die zekerheid niet kon geven.

De oplossing is een bijbelse: het "nochtans van het geloof" (niet als wens, maar als werkelijkheid)

Het is en blijft een paradox. God roept doden tot leven. Enerzijds zijn ze werkelijk dood. Anderzijds komen ze werkelijk tot leven. Het is jammer dat men Kohlbrugge wel gebruikt om de werkelijkheid van de doodstaat van de mens te bevestigen, terwijl men het niet aandurft om met dezelfde stelligheid de werkelijkheid van het opstaan van deze doden te belijden. Het één kan men wel aanwijzen, het andere niet.

Wie Kohlbrugge in huis wil halen, moet hem wel helemaal recht doen! Het zou de ban kunnen breken, die de bevindelijk gereformeerden door eigen schuld getroffen heeft.

gravo

[Auto]

Het spijt me om te zeggen, maar onderstaande is voor mij grote onzin. Ik heb de tijd niet om er inhoudelijk op in te gaan. Maar ik hoor vele malen van bevindelijke gereformeerde predikanten binnen de CGK en de HHK die Kohlbrugge wel citeren op de wijze zoals Kohlbrugge het gedaan heeft en daarbij ook de Nadere Reformatie in een juist verband toepassen.

Je hebt misschien een zeer negatief beeld van een deel van de bevindelijke gereformeerden, maar ik herken dit verhaal in ieder geval niet. Maar het zal wel weer op het bekende verhaal uitdraaien waar je al vaker tegen aggeerd hebt en die je hier niet met naam kan noemen.

[gravo]

Het spijt me om te zeggen, maar onderstaande is voor mij grote onzin. Ik heb de tijd niet om er inhoudelijk op in te gaan. Maar ik hoor vele malen van bevindelijke gereformeerde predikanten binnen de CGK en de HHK die Kohlbrugge wel citeren op de wijze zoals Kohlbrugge het gedaan heeft en daarbij ook de Nadere Reformatie in een juist verband toepassen.

Je hebt misschien een zeer negatief beeld van een deel van de bevindelijke gereformeerden, maar ik herken dit verhaal in ieder geval niet. Maar het zal wel weer op het bekende verhaal uitdraaien waar je al vaker tegen aggeerd hebt en die je hier niet met naam kan noemen.

Mijn zorgen komen voort uit mijn ervaringen met de bevindelijk gereformeerden in de Gereformeerde Gemeenten, die zoals bekend, voortdurend worstelen met zaken als "het aanbod van genade". Kort en goed komt die discussie toch neer op vragen over het geloof van het soort: "hoe nu precies", "hoeveel nu bij benadering", "wanneer nu echt (en wanneer nu vals)" enz.
Hopelijk is deze repeterende discussie in CGK en HHK niet zo ondermijnend voor het voor waar houden van je persoonlijk geloof als in dit kerkverband. Ik kan dat niet beoordelen. Wel weet ik dat bevindelijk gereformeerden vooral gerekend worden onder leden van GG, GGiN OGG ed. Het is dan ook daar, dat de zoektocht naar de precieze volgorde en kenmerken van het heil het verst is uitgewerkt.
Overigens ben ik van mening, dat er helaas te weinig predikanten zijn, die met name dat paradoxale element van Kohlbrugge serieus nemen. Er zal heus wel geciteerd worden uit zijn werk, maar zegt men ook Kohlbrugge's 'B', wanneer men eerst zijn 'A' heeft nagezegd?

Tot slot: je benadert me niet vriendelijk. Dat zij alle mensen dan nu ook bekend.

gravo

[freek]

Ik herken me HELEMAAL in de posting van Gravo. Dit was ook de teneur van de colleges van prof De Reuver die ik gevolgd heb over deze theoloog. Kohlbrugge begreep inderdaad de kracht van het Woord, en sloeg alle toeters en bellen die wij eromheen gehangen hebben radicaal weg. Ik ben het zelfs nooit zó ontzettend met je eens geweest. Daarom begrijp ik de posting van Auto niet echt. De kerkverbanden die jij noem hebben nu juist wél veel meer met de prediking van Kohlbrugge.

[Kaw]

Ik begrijp de fuss ook niet of eigenlijk ook wel. Weer commentaar op bepaalde kerkverbanden. Die hebben we nu wel genoeg gehad?

Maar misschien zouden die kerkverbanden zich daar eens iets over moeten aantrekken? Misschien is het niet voor niets?

[memento]

De kracht van Kohlbrugge is dat hij paradoxen laat staan. Als hij zegt 'U moet u bekeren', dan komt daar niet snel achter 'maar dat kunt u (natuurlijk) niet'.

[Kaw]

De kracht van Kohlbrugge is dat hij paradoxen laat staan. Als hij zegt 'U moet u bekeren', dan komt daar niet snel achter 'maar dat kunt u (natuurlijk) niet'.

Ook niet iets verderop?

[elbert]

De kracht van Kohlbrugge is dat hij paradoxen laat staan. Als hij zegt 'U moet u bekeren', dan komt daar niet snel achter 'maar dat kunt u (natuurlijk) niet'.

Ook niet iets verderop?

Ja, dat doen we algauw. Want we willen het kloppend krijgen. Daarbij speelt de angst voor het remonstrantse natuurlijk ook mee: stel je voor dat we de indruk zouden wekken dat we iets zouden kunnen. Dat kan natuurlijk niet, want dat is niet rechtzinnig en daarom haasten we ons om te zeggen dat we het niet kunnen. Dat is een waarheid als een koe, maar het draagt ook het gevaar in zich mee, om de oproep ("bekeert u!") naast ons neer te leggen. Zelfs een rechtzinnige gedachte kan dan als bliksemafleider fungeren om het Woord naast ons neer te leggen.

Toen Christus tot de verlamde man sprak: "sta op en wandel", zei Hij er niet bij: "maar dat kunt u natuurlijk niet". Integendeel, omdat Hij de kracht bij het Woord gaf, kon die man gaan staan en lopen.

[freek]

De kracht van Kohlbrugge is dat hij paradoxen laat staan. Als hij zegt 'U moet u bekeren', dan komt daar niet snel achter 'maar dat kunt u (natuurlijk) niet'.

Ook niet iets verderop?

Toen Christus tot de verlamde man sprak: "sta op en wandel", zei Hij er niet bij: "maar dat kunt u natuurlijk niet". Integendeel, omdat Hij de kracht bij het Woord gaf, kon die man gaan staan en lopen.

Juist! Maar dat besef raken we een beetje kwijt, ben ik bang.

[Tiberius]

Toen Christus tot de verlamde man sprak: "sta op en wandel", zei Hij er niet bij: "maar dat kunt u natuurlijk niet". Integendeel, omdat Hij de kracht bij het Woord gaf, kon die man gaan staan en lopen.

Juist! Maar dat besef raken we een beetje kwijt, ben ik bang.

Het besef, dat God het moet doen, bedoel je?

[wim]

Het besef, dat God het moet doen, bedoel je?

Vooral het besef dat Gods Woord levendmakend en genezend is, raken we kwijt. Op een oproep tot activiteit volgt ook daadwerkelijk iets. Dan is er geen sprake van dat God het moet doen. God doet het ook daadwerkelijk. De oproep (zonder mitsen en maren) blijkt voldoende om geloof en/of genezing te werken. Lees je bijbel maar eens goed.

Maar in onze eigenwijsheid denken we het beter te weten dan God laten we de oproep tot activiteit achterwege. Liever roepen we de zondaren en zieken toe dat 'God het moet doen'. Omdat we zo rechtzinnig zijn of om te maskeren dat we eigenlijk niet geloven in een Woord dat levend maakt?

[freek]

Het besef, dat God het moet doen, bedoel je?

Vooral het besef dat Gods Woord levendmakend en genezend is, raken we kwijt. Op een oproep tot activiteit volgt ook daadwerkelijk iets. Dan is er geen sprake van dat God het moet doen. God doet het ook daadwerkelijk. De oproep (zonder mitsen en maren) blijkt voldoende om geloof en/of genezing te werken. Lees je bijbel maar eens goed.

Maar in onze eigenwijsheid denken we het beter te weten dan God laten we de oproep tot activiteit achterwege. Liever roepen we de zondaren en zieken toe dat 'God het moet doen'. Omdat we zo rechtzinnig zijn of om te maskeren dat we eigenlijk niet geloven in een Woord dat levend maakt?

Precies. En dat snapte Tiberius [...] goed.
Dergelijke opmerkingen maken een eerlijke discussie zó onmogelijk. Ik laat het hierbij.

[Tiberius]

Dergelijke opmerkingen maken een eerlijke discussie zó onmogelijk. Ik laat het hierbij.

Zeg dan gelijk concreet wie je met die "we" en "dat besef" bedoelt. Nu is het zomaar gissen.

Wat mijzelf en de preken die ik beluister betreft: daar is het besef dat Gods Woord levendmakend en genezend werkt wel heel duidelijk aanwezig.
Het besef, dat ik overal kwijt zie raken, is dat we dood in zonden en misdaden zijn. Dat we ons rijk en verrijkt voelen, maar in werkelijkheid zijn we ellendig, jammerlijk, arm, blind en naakt.
Doden zullen horen de stem van de Zoon van God en zij zullen leven.

[elbert]

@Tiberius: ik denk dat we op deze manier een klemtoondiscussie krijgen: waar leg je de nadruk op. Is dat op het feit dat de mens dood in zonden en misdaden is, of in het feit dat die doden desondanks horen zullen naar de stem van de Zoon van God? Volgens mij moet je allebei benadrukken, om het evenwicht niet te verliezen.

[wim]

Eigenlijk gebeurt hier precies wat gravo al aangeeft in zijn openingspost.
Iemand benadrukt het éne en er komt een ander aandraven met de andere kant van het verhaal. Vervolgens probeert nog iemand anders dat weer recht te zetten.

@Tiberius: Van mijn kant kan ik ook zeggen: 'Wat mijzelf en de preken die ik beluister betreft: daar is het besef dat we dood zijn in zonden en misdaden wel heel duidelijk aanwezig'. Waarom wordt dat tegen elkaar uitgespeeld? Het is niet óf het een óf het ander.