Gereformeerde dogmatiek

[Klaas-Jan]

Ik heb met instemming het boek 'Leerboek' van Ds. C.A. van Dieren gelezen. Hij geeft daarin een beknopt overzicht weer van de gereformeerde dogmatiek. Zijn er onder jullie die het boek kennen? Het is absoluut geen leerboek van een bepaald kerkverband, maar het geeft heel duidelijk alle facetten weer van de gereformeerde dogmatiek. Echt een aanrader voor een ieder die zich verbonden weet met de gereformeerde gezindte!! Als je zo'n boek leest, dan vraag je je toch maar weer af, waarom er zo ontzettend veel kerkverbanden zijn...

[JALP]

Heb het boek nog nooit gelezen, wel veel over gelezen enzo.

In hoeverre verschilt het van de andere 'geloofsleer-boeken'?

Ik heb bijvoorbeeld het boek van Thomas Watson 'De Hoofdsom van de geloofsleer' staan. Maar vraag me dan af, wat het verschil maakt.

[Hendrikus]

Een uitstekend alternatief is het boek van ds. J.H. Schrijver "De Bijbel: om in verwondering op door te denken". Wij gebruiken dit boek in de Cursus Theologische Vorming voor Gemeenteleden bij het vak dogmatiek.

[uitgeworpen]

Ik heb met instemming het boek 'Leerboek' van Ds. C.A. van Dieren gelezen. Hij geeft daarin een beknopt overzicht weer van de gereformeerde dogmatiek. Zijn er onder jullie die het boek kennen? Het is absoluut geen leerboek van een bepaald kerkverband, maar het geeft heel duidelijk alle facetten weer van de gereformeerde dogmatiek. Echt een aanrader voor een ieder die zich verbonden weet met de gereformeerde gezindte!! Als je zo'n boek leest, dan vraag je je toch maar weer af, waarom er zo ontzettend veel kerkverbanden zijn...

Volgens mij staat het bij ons in de kast.
Zal eens kijken

[geledu]

Zijn deze maand verschenen "Leerboek" (beknopte inleiding in de geloofsleer) kan volgens de auteur, ds. C. A. van Dieren, getypeerd worden als een boek dat op eenvoudige wijze de geloofsleer uit wil leggen. "Kennis van de grondstukken van de waarheid is meer dan ooit nodig. Polemiek is wel het laatste wat me voor ogen heeft gestaan. Er is al zo veel verwarring."

Auteur: J. van 't Hul



"Ik mis zo in kerkelijke discussies een stuk voorzichtigheid en bescheidenheid. Er wordt zo veel beweerd zonder dat er een fundament aan ten grondslag ligt. De woorden van Paulus: "Wij kennen ten dele en wij profeteren ten dele" zouden ons allemaal tot grotere bescheidenheid moeten manen."

Je ziet in onze tijd dat direct overal de lat van het eigen gelijk naast wordt gelegd, zegt de predikant van de gereformeerde gemeente te Rijssen-Noord. "Maar het feit dat Luther over de hemelvaart, Brakel over het duizendjarig rijk en Philpot over de kinderdoop andere opvattingen hadden, ontneemt ons toch niet de hoogachting die we voor hen hebben. Laten we toch niet te gauw menen de zuiverste leer in pacht te hebben."

Wezenlijk

Het "Leerboek" is in zijn soort eenvoudig, inzichtelijk en toegankelijk. Het wil de geloofsleer dicht bij de mensen brengen. "Onze tijd kenmerkt zich door vluchtigheid en oppervlakkigheid. Dat zie je ook in onze leescultuur. We lezen een dagboek, een biografie, een bekeringsgeschiedenis, maar naar steviger kost grijpt men niet zo snel. Maar juist in de geloofsleer gaat het om de wezenlijke zaken van het Woord en de belijdenis. En dat is zo nodig, want ieder mens staat van nature open voor allerlei wind van leer."

Nog een drijfveer om te komen tot dit boek: "Ieder meent er zijn eigen mening op na te kunnen houden. Of men zegt: "Dominee, u mag preken wat u wilt, maar ik geloof dat het toch net iets anders ligt." Gods Woord stelt absolute normen."

Wat is een dogmatiek? "Ik heb mijn boek een "beknopte inleiding in de geloofsleer" genoemd. Geen dogmatiek. Vergeleken met Bavinck, Kersten en Velema/Van Genderen mag dit werk geen dogmatiek heten. Daarvan ben ik me goed bewust."

Polemiek

Een dogmatiek is het geheel van leerstellige waarheden die in de kerk gezag hebben. Dat zou nieuwe schermutselingen kunnen geven.

"Pas als we belijden dat Gods Woord onveranderlijk is, ligt de geloofsleer ook vast. Daarbij heb ik iedere vorm van polemiek zo veel mogelijk willen voorkomen", zegt ds. Van Dieren. "Ik heb er bewust voor gewaakt bepaalde thema's op scherp te zetten, bijvoorbeeld als het gaat om de verbonden en de uitverkiezing. Ik heb duidelijk willen maken waar naar mijn stellige overtuiging de lijnen van de Schrift lopen, zonder het op de spits te drijven."

Als jongen kerkte Van Dieren in allerlei kerkverbanden waar schriftuurlijk-bevindelijk gepreekt werd. "En ik heb daar nogal eens, tot mijn ver-wondering, hetzelfde werk Gods horen prediken, zij het met verschillende accenten. Uiteindelijk vindt men elkaar wél, of vindt men elkaar níét, in de vaste overtuiging dat alles van de mens ten enenmale afgesneden wordt, maar bovenal dat zó Christus in het middelpunt komt te staan. Het gaat om de radi-cale afsnijding van de mens tot zaligheid, maar het gaat er ook om hoe Christus door verdienste én toepassing de enige gro nd van de zaligheid is. Als de geestelijke doodstaat van de mens helder wordt aangewezen, als zijn volstrekte afhankelijkheid van het soevereine werk van een drie-enig God duidelijk wordt benoemd, dán kunnen we ook nooit ruim genoeg het Evangelie prediken en de verantwoordelijkheid van de mens aanwijzen. Dit is naar mijn overtuiging ook de grondslag van de Dordtse Leerregels."

Verscheidenheid

Daarom is dat ook de leerstellige hoofdlijn van mijn boek, zegt de Rijssense predikant. "We mogen niet verschralen tot een christomonisme waarbij voor het werk van de drie-enige God geen plaats meer is. Hier ligt de eenheid in de verscheidenheid. God werkt gelukkig niet kerkgebonden, maar Woordgebonden."

Is de geloofsleer, zoals in het "Leerboek" beschreven, ook kerkoverstijgend?

"Dat hoop ik wel. Dat hoop ik van ganser harte. Ik heb willen schrijven in de lijn van de klassieke geloofsleer, zoals die in de Reformatie en in de Nadere Reformatie tot ons is gekomen. Van harte heb ik me altijd kunnen vinden in de lijn ds. A. Hellenbroek/ds. G. H. Kersten. De grondslag voor dit "Leerboek" vind je enerzijds terug in de "Voorbeelden van de Goddelijke Waarheden" van Hellenbroek, anderzijds in de dogmatiek van Kersten. De geloofsleer is ondergeschikt aan het Woord. De Bijbel is de enige openbaring van God, en daarmee van de waarheid. Dat betekent dat iedere uitspraak in de geloofsleer aan Gods Woord getoetst moet kunnen worden."

Opmerkelijk dat het "Leerboek" onbekommerd zowel de term "uitverkorenen" als "gelovigen" hanteert.

"Daar heb ik lang over nagedacht, maar onze vaderen doen dat ook. We moeten naar twee kanten toe het evenwicht bewaren. We moeten niet benauwd zijn om het woord "uitverkorenen" te gebruiken, en we moeten evenmin bang zijn om over "gelovigen" te spreken. De kanttekenaren deden niet anders. Als je tegenwoordig over de uitverkiezing spreekt, staan allerlei mensen direct op de achterste benen. Dan roepen ze direct: "Ho! Die man preekt lijdelijkheid!" Het omgekeerde gebeurt wanneer je het woord "gelovige" gebruikt. Er is in onze dagen een Babylonische spraakverwarring over zulke woorden, zonder dat men onderzocht heeft wat ermee bedoeld wordt. Maar door alle misbruik moeten we ons het rechte gebruik niet laten ontnemen."

Steun

Een nieuwe dogmatiek, in een tijd waarin het gaat om de oecumene van het hart. Dat ligt niet echt voor de hand.

"Ik weet dat dogmatiek niet populair is. Maar wordt dat niet in de hand gewerkt door het feit dat de dogmatische standaardwerken voor de meeste kerkmensen niet erg toegankelijk zijn? Ik heb geprobeerd het in de beknopte vorm te zeggen. Beschouw mijn boek als een eenvoudige inleiding in de geloofsleer. Het wil in die zin allereerst een handreiking zijn voor de gezinnen, maar ook voor de catechese, voor het verenigingswerk en voor het godsdienstonderwijs."

De verbondenheid van de geloofsleer met de Bijbel wordt in het boek inzichtelijk gemaakt door het toegevoegde tekstenbestand. "Het boek wil de lezer naar de Bijbel leiden, maar ook naar de Nederlandse Geloofsbelijdenis, de Heidelberger Catechismus en de Dordtse Leerregels." Een overzicht van kernwoorden en een trefwoordenregister maken de verschillende begrippen uit de geloofsleer toegankelijk.

Grondslag

In hoeverre is de auteur in zijn "Leerboek" ingegaan op theologische ontwikkelingen van de laatste vijftig jaar, ontwikkelingen waardoor bepaalde opvattingen wellicht in een ander daglicht zijn komen te staan?

"Er is in die vijftig jaar wel veel gezegd, veel geschreven, maar kun je nu echt spreken over nieuwe feiten, op de Bijbel gebaseerd? Wie dat beweert, diskwalificeert de historie, doet onze vaderen onrecht. Zijn er op het terrein van de geloofsleer nieuwe thema's te ontdekken? Ik zou daarmee voorzichtig willen zijn. Er wordt weliswaar veel geschreven op het theologisch erf, maar het Woord is onveranderlijk gebleven. En daarom is de leer die daarop gegrond is, ook onveranderlijk."

Wat moet een eenvoudig kind van God met dogmatiek? Men kan toch beter Rutherford of Smijtegelt lezen?

"We moeten het ene doen en het andere niet nalaten. De Heere Jezus Zelf heeft nadrukkelijk gewezen op de noodzakelijkheid van onderzoek: Johannes 5:39: "Onderzoekt de Schriften; want gij meent in dezelve het eeuwige leven te hebben; en die zijn het, die van Mij getuigen." In het aanwijzen van de noodzaak van onderzoek is de kerkgeschiedenis ons voorgegaan. We worden geroepen tot onderzoek, om zelf gefundeerd te zijn in de leer die naar de godzaligheid is; daarom is toch de Heidelberger Catechismus opgesteld. We worden ook opgeroepen ons te wapenen tegen alles wat van het Woord afwijkt; daarom zijn de Dordtse Leerregels opgesteld."

Bevindelijk

Bevindelijke toepassing komt in het "Leerboek" niet voor. "Ik heb geen vermenging van deze dingen willen realiseren. Theologie is geheiligde wetenschap. In de prediking krijgt de geloofsleer op grond van de exegese van een schriftgedeelte een plaats. Daar gaat het echter niet alleen om de uitleg, maar ook om de toepassing. Daar hoort bevinding thuis. Bevinding staat niet los van de geloofsleer, maar komt direct uit de geloofsleer op."

In de catechese moet de geloofsleer wel samengaan met geloofspraktijken, zegt ds. Van Dieren. "Het uitgangspunt bij de catechese is dat de grondstukken van de waarheid worden overgedragen op de jongeren. Als de Heere op zo'n moment het hart opent, dan heb ik er vermaak in. Gebeurt dat niet, dan heb ik slechts mijn plicht gedaan en de geloofsleer overgedragen. Maar dan blijft alles schraal."

Aanslag

In de gehele reformatorische gezindte zie je, zegt ds. Van Dieren, op dit moment helaas een soort afbraakproces. "Allerlei elementen, van buitenaf maar ook steeds meer van binnenuit, doen een aanslag op onze kerken. Ik kan dat niet anders zien dan als een oordeel Gods. Ik zie met zorg wat er met de Hervormde Kerk gebeurt, hoe de verwarringen binnen en buiten onze gemeenten alleen maar toeneemt. Wie draagt daar leed over? Wie beleeft daar de schuld van? Was dat maar meer onze beleving. Werd er maar meer voor elkaar dan tegen elkaar gezucht. Dat betekent niet dat we onze identiteit hoeven prijs te geven. Integendeel. Maar dan zou Gods eer en het welzijn van Zijn kerk ons drijven. Alleen waar liefde is, heeft de kritiek haar zuivere toon."
Als Hosea spreekt: "Mijn volk is uitgeroeid, omdat het zonder kennis is", welke kennis wordt er dan bedoeld? Dogmatische, leerstellige kennis? Of geestelijke, bevindelijke kennis?

"Bijbelse kennis is nooit intellectuele kennis alleen. Kennis is in de taal van de Bijbel altijd beleefde, zo men wil, bevindelijke kennis. Kennis van de goddelijke waarheden is geen product van de ratio, van ons verstand, maar die wordt gewerkt door Gods Geest. Zo bezien zit bijbelse kennis zowel in het hoofd als in het hart."

Maar, zegt ds. Van Dieren, "we moeten dan ook geen valse tegenstellingen oproepen. Een grondige exegese staat nooit op gespannen voet met een bevindelijke preek, zij is er juist dienstbaar aan. Als kennis blijft steken bij de letter en bij dogmatische kennis, dan mis je het kloppende hart. Verstandelijke kennis van de waarheid is nooit te verachten, maar zij krijgt pas echt waarde als het kennis is die door Gods Geest geheiligd is. Hoofd en hart dienen in de goddelijke waarheden samen te gaan."

Mede n.a.v. "Leerboek. Beknopte inleiding in de geloofsleer", door ds. C. A. van Dieren; uitg. gebr. Koster, Barneveld, 2003; ISBN 90 5551 271 0; 224 blz.; 22,50

Hier een interview met de auteur Ds van Dieren.
Hij durft de zaken eerlijk te benoemen.
Ik heb het boek wel in bezit , maar nog niet gelezen, ik zal het zo snel mogelijk doen !

[freek]

”Leerboek” sluit nauw aan bij de bron: de Schrift

Titel: ”Leerboek. Beknopte inleiding in de geloofsleer”
Auteur: ds. C. A. van Dieren


”Leerboek” is de titel van een beknopte inleiding in de geloofsleer van de hand van ds. C. A. van Dieren, predikant van de gereformeerde gemeente te Rijssen.

Uiteraard hebben wij ten diepste voldoende aan de openbaring van Gods Woord. Daarnaast is het een bijzonder voorrecht dat wij de belijdenisgeschriften hebben, die al Schrift met Schrift vergelijkende de leer des heils hebben samengevat.

De bedoeling van de schrijver is geweest om op eenvoudige wijze de voornaamste punten van de leer der waarheid in dit boek weer te geven. Het is een mooi gebonden uitgave geworden, met een heldere, goed leesbare letter.

De auteur maakt duidelijk dat de geloofsleer geheel gegrond is op het Woord Gods. Helder zijn de gedurige verwijzingen naar Gods Woord en de Drie Formulieren van Enigheid in de kantlijn van de leerstellige onderwijzingen in dit boek. Het is zeker van het allergrootste belang, gezien allerlei sekten en stromingen buiten de kerk en meningen op het kerkelijk erf, dat wij ons verdiepen in de leer van Schrift en belijdenis.

Wanneer er uitleg wordt gegeven in dit boek, citeert de auteur telkens de daarbij behorende schriftgegevens. Dit is uiteraard van het allergrootste belang en zo is het boek niet alleen goed bruikbaar als inleiding in de geloofsleer, maar maakt de schrijver ook duidelijk dat hij nauw bij de bron, Gods Woord, wil aansluiten. Immers, alle middelen moeten uitsluitend dienen om het spreken Gods in Zijn Woord voor ons te verhelderen.

Via het trefwoordenregister is het gemakkelijk om op snelle wijze informatie te verkrijgen over een bepaald onderwerp. Zo is het voor eenieder een zeer toegankelijk boek. Wanneer u iets wilt weten over bijvoorbeeld de inspiratieleer van Gods Woord, vindt u heldere en duidelijke informatie over het verschil tussen de zakelijke, de woordelijke, de mechanische en de organische inspiratieleer.

Bij de leer van de verkiezing, die op een bijbelse en evenwichtige wijze onder woorden wordt gebracht, geeft de auteur aandacht aan 1. de ergernis aan deze leer, 2. de verontschuldiging met deze leer en 3. de verwondering over deze leer.

Een ander belangrijk thema is de roeping, waarbij met het vasthouden aan de verkiezing en de noodzaak van de inwendige roeping de welmenende roeping tot elke hoorder van het Woord Gods beleden wordt. Niemand is te verontschuldigen; zeker niet degene die onder het Woord Gods verkeert.

De schrijver benadrukt dat bij het prilste begin van het geestelijke leven de verbinding met Christus door de inwendige roeping in geloof gekend wordt. De voortgang in het geestelijke leven is een gedurige opwas in de kennis en de genade van Christus. Helder en schriftuurlijk is eveneens dat het geloof geen twijfel kent, de gelovige wel.

Dit ”Leerboek” heeft sterke verwantschap met het overbekende vragenboekje van ds. A. Hellenbroek en met de Gereformeerde Dogmatiek van ds. G. H. Kersten.

Ik vind het jammer dat de schrijver wanneer hij handelt over het geloof geen verdere omschrijving geeft van het toevluchtnemend geloof. Of anders gezegd: Ik had graag gezien dat hij wat meer aandacht had geschonken aan de onderscheiding die ds. Hellenbroek in zijn vragenboekje maakt. Ds. Hellenbroek spreekt over de eigenlijk rechtvaardigmakende daad des geloofs en over het gevolg van deze daad, namelijk de wederkerende daad. Voor deze onderscheiding zijn vele bijbelse voorbeelden aan te dragen en ook de Schotse oudvaders, zoals R. en E. Erskine, hebben deze onderscheiden oefening in het zaligmakend geloof uitdrukkelijk geleerd; terwijl ook zij juist benadrukten dat het minste geloof rechtvaardigt, daar het deel heeft aan een volkomen Borg. Juist deze onderscheiding, die ook wel genoemd wordt uitgaande daad - en wederkerende daad des geloofs, kan voor velen die iets kennen van de strijd des geloofs tot onderwijzing en vertroosting zijn.

Dit boek leent zich uitstekend voor persoonlijk onderzoek aangaande de leer des heils, maar ik kan mij ook goed voorstellen dat het gebruikt wordt bij het volgen van de belijdeniscatechisatie en op bijvoorbeeld mannenverenigingen.

Ik wil dit overzichtelijke leerboek hartelijk aanbevelen bij jong en oud. Alleen verstandelijke kennis is tekort voor de eeuwigheid, maar -zoals de schrijver terecht benadrukt-: God wil de gebruikte middelen zegenen, naar Zijn welbehagen.

Het feit dat er binnen korte tijd al een tweede druk nodig was, bewijst dat deze uitgave in een behoefte voorziet.

Recensie door Ds. Heemskerk, 21 januari 2004