Gereformeerde Gemeenten

[huisman]

Het is toch niet vreemd, dat iemand vragen heeft bij de stelling: "Onbewust gerechtvaardigd net als de tollenaar." Dit is volledig in strijd met de kennis dei Jezus ons geeft, namelijk dat hij gerechtvaardigd naar huis gaat. Daar spreekt complete duidelijkheid uit.

En de tollenaar was dat zich ten volle van bewust?

Hier een leespreek van ds. A.T. Vergunst (die ik voor een betrouwbaar prediker houd) over deze gelijkenis. Hij zegt in deze preek o.a. En hij gaat gerechtvaardigd naar huis. Misschien wist hij dat nog niet. Zijn geloof was misschien zo zwak dat wij het niet eens geloof zouden noemen. Maar wat hij niet wist, weten wij wel. De hemel heeft het immers verklaard. (En wat er verder staat)

https://www.prekenweb.nl/preek/22820

Het is exegetisch niet te verdedigen. Daarom gebruik ds. Vergunst het woord 'misschien'. Het is een suggestie en ik zie niet graag suggestieve gedachten datgene wat volkomen duidelijk is vertroebeld worden. De tollenaar was gerechtvaardigd. Punt. Dan zou ik eerder aansluiting vinden bij de velen die voor Gods aangezicht hun zonden beleden, en daar de directe vrijspraak van God bij ondervonden (ps 32:5).

Dat jij in deze gelijkenis een bewuste rechtvaardigmaking leest vind ik ook niet exegetisch te verdedigen. Lees het tweede deel van de preek. (Deel over de tollenaar). Ik denk dat ds. A.T. Vergunst de juiste lijnen trekt.

[Herman]

Het is toch niet vreemd, dat iemand vragen heeft bij de stelling: "Onbewust gerechtvaardigd net als de tollenaar." Dit is volledig in strijd met de kennis dei Jezus ons geeft, namelijk dat hij gerechtvaardigd naar huis gaat. Daar spreekt complete duidelijkheid uit.

En de tollenaar was dat zich ten volle van bewust?

Hier een leespreek van ds. A.T. Vergunst (die ik voor een betrouwbaar prediker houd) over deze gelijkenis. Hij zegt in deze preek o.a. En hij gaat gerechtvaardigd naar huis. Misschien wist hij dat nog niet. Zijn geloof was misschien zo zwak dat wij het niet eens geloof zouden noemen. Maar wat hij niet wist, weten wij wel. De hemel heeft het immers verklaard. (En wat er verder staat)

https://www.prekenweb.nl/preek/22820

Het is exegetisch niet te verdedigen. Daarom gebruik ds. Vergunst het woord 'misschien'. Het is een suggestie en ik zie niet graag suggestieve gedachten datgene wat volkomen duidelijk is vertroebeld worden. De tollenaar was gerechtvaardigd. Punt. Dan zou ik eerder aansluiting vinden bij de velen die voor Gods aangezicht hun zonden beleden, en daar de directe vrijspraak van God bij ondervonden (ps 32:5).

Dat jij in deze gelijkenis een bewuste rechtvaardigmaking leest vind ik ook niet exegetisch te verdedigen. Lees het tweede deel van de preek. (Deel over de tollenaar). Ik denk dat ds. A.T. Vergunst de juiste lijnen trekt.

Nee, ik lees geen preken op commando. Je kunt dat punt met argumenten verduidelijken, dan ga ik erop in.

Verder heb ik nog even Romeinen 3 opgeslagen over de relatie tussen geloof en rechtvaardiging. Ook daar kun je niet ergens iets 'onbewust' gaan veronderstellen. Dat kan alleen als je het verband tussen geloof (in welke vorm dan ook) en de vrucht daarvan loskoppelt.

[TSD]

Klopt, jij geeft nu een zuiver inhoudelijke reactie, in plaats van "het zou je sieren dat je met jouw nickname even met meer reformatorische taal bezigt" (zeg ik nu even in mijn woorden).
Prima om inhoudelijk op zijn uitspraak in te gaan natuurlijk. Mijn 1e reactie in gedachten (n.a.v. de bedoelde uitspraak van @Refojongere) was ook: 'hoe weet je dat', maar zoals @Huisman al aangeeft: we weten eigenlijk ook niet of de tollenaar zich daar ten volle van bewust was.

Ik wordt persoonlijk verdrietig van het voor mijn gevoel 'drijven' met de bewuste rechtvaardigmaking, alsof elk kind van God ten volle beseft wat hem ten deel is gevallen. Ik vind dat een manier waarop (onbedoeld) tere plantjes in feite worden vertrapt, je gaat op de ziel van mensen staan die voor zichzelf daar geen volledig helder zicht op hebben. En nee, dat zeg ik niet uit de hoogte, want ik heb in het verleden ook zo gedacht (ook tot schade voor mezelf). Ik denk dat het uit hele vroege reacties hier op dit forum van mijn kant ook op te maken valt.

Het gaat niet om vertrappen. Het gaat erom dat als je je er niet van bewust bent, er toch wel iets belangrijks ontbreekt. Feitelijk alles, van onze kant.

Ik denk dat het classificeren in 'wel en niet bewust' helemaal geen goede weergave is, alsof er niets tussen zit.
Waar geloof is, daar is zekerheid, in elk geval als het geloof 'levend' is (of 'in beoefening' om maar eens een term te gebruiken die gemeengoed is in de rechterkant van reformatorisch NL). Maar er is niet altijd de verzekering en het heldere zicht op de vergeving van zonden. Dat is echt geen onderscheid wat alleen gemaakt wordt in de kerken die Comrie / Kersten naspreken. Je vindt dat onderscheid ook bij de puriteinen. Tussen de eerste geloofsdaad en de verzegeling door de Heilige Geest kan een lange tijd zitten. Ik heb dat al lang geleden al eens bij een onverdachte Engelsman (of Schot) gelezen, ik ben alleen helaas kwijt waar het stond (ik twijfel tussen Owen, Flavel of Ralph Erskine), mocht ik het vinden, dan post ik het hier. Ik zou dan echt niet je na durven zeggen dat dan feitelijk alles mist aan onze kant.

Met vertrappen bedoel ik dat mensen in het donker gehouden kunnen worden en het werk van God in hun eigen hart verdacht maken omdat ze horen dat hun iets wezenlijks zou ontbreken. Daarmee worden mensen op zichzelf teruggeworpen, komen ze in het donker, wordt vrijmoedigheid ontnomen, vrijmoedigheid in het gaan tot de troon der genade en daarmee ook in het leven met de Heere.

Ik heb toch een vraag. In de Bergrede staat zalig zijn de.... eerst een karaktertrek genoemd. Alles in iedere christen aanwezig. Uitgesproken direct tegen Zijn leerlingen en indirect dus tegen alle waar gelovigen. Het gaat over hen. En over iedere ware gelovige.
Zalig mag ook vertaald worden met echt gelukkig of zelfs welgelukzalig. Dat is intens. Alleen zij. Zij worden vertoost, verzadigd, bezitten, ondervinden barmhartigheid, zien God, worden kind van God genoemd, rijk. Nu al he? Realiteit. Want dat zijn de burgers van Zijn Koninkrijk. Het is wat Jezus ons Zelf zegt. Tegen Zijn discipelen die NB nog voor de kruisdood en opstanding (de vervulling daarvan) stonden.
Maar hoe ben je nu echt al welgelukzalig als je niet weet of je zonden vergeven zijn? Voor de discipelen was het blijkbaar duidelijk. En waarom zegt Jezus niet. Nou ze zijn het wel hoor maar voor hun eigen waarneming nog niet? Straks dan...Of welgelukzalig worden ze in de toekomst....
Vertrapte Jezus dan ook Zijn hoorders?

Eigenlijk kan ik gewoon niet volgen hoe je hetgeen ik schrijf kunt relateren aan de Bergrede, gesproken tot discipelen die nog nauwelijks iets begrepen van verzoening door voldoening, blijkend uit het hele Evangelie.

Jezus spreekt hier in positieve zin, ik ga in op het spreken in negatieve zin, dat zijn echt 2 diametraal tegengestelde zaken en verwoordingen, toch? Weet je, eigenlijk heb ik al spijt van dat ik iets heb opgeschreven. Als je hier voorzichtig iets probeert aan te stippen over dat geloof niet altijd dat helder ziende en bezittende geloof is, dat er ook nog zoiets als toevlucht nemend geloof bestaat, weinig zekerheid, maar wel zalig.

"Voor de discipelen was het blijkbaar duidelijk", er was hen heel veel echt niet duidelijk. Oh, zeker, ze kenden Jezus als hun Zaligmaker (daar zit voor mij de kern), hun geloof was op Hem gericht (cruciaal), maar verder kan ik niet mee in je verwoording.

[TSD]

Ik denk dat het classificeren in 'wel en niet bewust' helemaal geen goede weergave is, alsof er niets tussen zit.
Waar geloof is, daar is zekerheid, in elk geval als het geloof 'levend' is (of 'in beoefening' om maar eens een term te gebruiken die gemeengoed is in de rechterkant van reformatorisch NL). Maar er is niet altijd de verzekering en het heldere zicht op de vergeving van zonden. Dat is echt geen onderscheid wat alleen gemaakt wordt in de kerken die Comrie / Kersten naspreken. Je vindt dat onderscheid ook bij de puriteinen. Tussen de eerste geloofsdaad en de verzegeling door de Heilige Geest kan een lange tijd zitten. Ik heb dat al lang geleden al eens bij een onverdachte Engelsman (of Schot) gelezen, ik ben alleen helaas kwijt waar het stond (ik twijfel tussen Owen, Flavel of Ralph Erskine), mocht ik het vinden, dan post ik het hier. Ik zou dan echt niet je na durven zeggen dat dan feitelijk alles mist aan onze kant.

Met vertrappen bedoel ik dat mensen in het donker gehouden kunnen worden en het werk van God in hun eigen hart verdacht maken omdat ze horen dat hun iets wezenlijks zou ontbreken. Daarmee worden mensen op zichzelf teruggeworpen, komen ze in het donker, wordt vrijmoedigheid ontnomen, vrijmoedigheid in het gaan tot de troon der genade en daarmee ook in het leven met de Heere.

Een vraag ter verduidelijking.
Ik ben het eens dat de zekerheid en het heldere licht soms kunnen weg-ebben door wat voor oorzaak ook (in elk geval onze eigen schuld en geenszinds die van God).
Maar klopt het dat je ook zegt, die zekerheid en dat heldere licht is tenminste eenmaal wel aanwezig geweest?

Ik geloof persoonlijk dat in elke geloofsdaad iets van zekerheid zit, iets van het 'mijnen' van de Heere Jezus als Zaligmaker. Het 'niet alleen voor anderen, maar ook voor mij'.

Ik geloof ook dat het zo kan zijn dat, zeker in het begin, je genoeg hebt aan het mogen zien op het Lam Gods dat de zonden der wereld wegneemt. Je stelt jezelf niet de vraag of het ook voor jou is, die vraag heb je niet, je ervaart eenvoudig de zekerheid van het zalig worden door Hem. Maar dan kan er nadien, door nadere ontdekking door de Heilige Geest, toch de vraag kan komen: 'ís Hij wel de mijne', een vraag die je jezelf voordien nooit hebt gesteld. Dan is het nodig dat dát door de Heilige Geest in je hart wordt verklaard. Wanneer de Heilige Geest je gaat onderwijzen over de voldoening door verzoening, dat je helder zicht gaat krijgen op de noodzakelijkheid van het volledige borgwerk van de Zaligmaker, dat meer en dieper ingedrukt wordt dat God de zonden móét straffen, dat er betaald moet worden. Dan is dieper inzicht in het borgwerk van Hem nodig en kan de vraag opkomen: 'zijn ook mijn zonden vergeven'. Een vraag die je jezelf eerder nooit hebt gesteld. Het was ook niet nodig. Vol is immers vol. En juist op zo'n moment is het nodig dat de Heilige Geest in je hart gaat verklaren dat je zonden vergeven zijn. God geeft altijd dat onderwijs wat je nodig hebt. Verdiepend onderwijs, wat gepaard gaat met meer verzekering.

Ik bedoel niet het altijd precies zo moet gaan, maar dat het zo kán gaan, even voor de duidelijkheid. De een zal zaken sneller leren, andere geleidelijker en wie ben ik om iets te vinden van de volgorde of de snelheid waarin de Heere het belieft om iets van de 'diamant' van Zijn Zoon te openbaren aan Zijn kinderen. Ik denk bijvoorbeeld ook dat de ene mens meer zekerheid vindt in de 1e uitgaande geloofsdaad dan de andere. De Heere is daar vrij in en ook karakters spelen mee.

Zo voldoende antwoord op je vraag?

[TSD]

Klopt, jij geeft nu een zuiver inhoudelijke reactie, in plaats van "het zou je sieren dat je met jouw nickname even met meer reformatorische taal bezigt" (zeg ik nu even in mijn woorden).
Prima om inhoudelijk op zijn uitspraak in te gaan natuurlijk. Mijn 1e reactie in gedachten (n.a.v. de bedoelde uitspraak van @Refojongere) was ook: 'hoe weet je dat', maar zoals @Huisman al aangeeft: we weten eigenlijk ook niet of de tollenaar zich daar ten volle van bewust was.

Ik wordt persoonlijk verdrietig van het voor mijn gevoel 'drijven' met de bewuste rechtvaardigmaking, alsof elk kind van God ten volle beseft wat hem ten deel is gevallen. Ik vind dat een manier waarop (onbedoeld) tere plantjes in feite worden vertrapt, je gaat op de ziel van mensen staan die voor zichzelf daar geen volledig helder zicht op hebben. En nee, dat zeg ik niet uit de hoogte, want ik heb in het verleden ook zo gedacht (ook tot schade voor mezelf). Ik denk dat het uit hele vroege reacties hier op dit forum van mijn kant ook op te maken valt.

Het is inderdaad lastig om op genuanceerde wijze hierover via tekst te spreken. Daarom het lastig om een onderscheid te maken tussen vasthouden aan een helder leerstellig onderscheid en pastorale zorg voor hen die hier geestelijk mee worstelen. Op alle fronten komen de laatste er hier op dit forum bekaaid vanaf, maar dat is onlosmakelijk verbonden met het gegeven dat het besprokene hier onderdeel uitmaakt van een argumentatieve uitwisseling.

Maar er is ook een argumentatieve oplossing. De nuancering zou ik dan ook niet zoeken in bewust of onbewust rechtvaardiging maar in groot of klein geloof.

Ik ben het daar niet mee eens. Ik denk dat je leerstellig en pastoraal niet teveel uit elkaar moet halen en ook niet te bang moet zijn dat zaken leerstellig onduidelijk of vaag worden, omdat je er pastoraal over zou schrijven.

[huisman]

En de tollenaar was dat zich ten volle van bewust?

Hier een leespreek van ds. A.T. Vergunst (die ik voor een betrouwbaar prediker houd) over deze gelijkenis. Hij zegt in deze preek o.a. En hij gaat gerechtvaardigd naar huis. Misschien wist hij dat nog niet. Zijn geloof was misschien zo zwak dat wij het niet eens geloof zouden noemen. Maar wat hij niet wist, weten wij wel. De hemel heeft het immers verklaard. (En wat er verder staat)

https://www.prekenweb.nl/preek/22820

Het is exegetisch niet te verdedigen. Daarom gebruik ds. Vergunst het woord 'misschien'. Het is een suggestie en ik zie niet graag suggestieve gedachten datgene wat volkomen duidelijk is vertroebeld worden. De tollenaar was gerechtvaardigd. Punt. Dan zou ik eerder aansluiting vinden bij de velen die voor Gods aangezicht hun zonden beleden, en daar de directe vrijspraak van God bij ondervonden (ps 32:5).

Dat jij in deze gelijkenis een bewuste rechtvaardigmaking leest vind ik ook niet exegetisch te verdedigen. Lees het tweede deel van de preek. (Deel over de tollenaar). Ik denk dat ds. A.T. Vergunst de juiste lijnen trekt.

Nee, ik lees geen preken op commando. Je kunt dat punt met argumenten verduidelijken, dan ga ik erop in.

Verder heb ik nog even Romeinen 3 opgeslagen over de relatie tussen geloof en rechtvaardiging. Ook daar kun je niet ergens iets 'onbewust' gaan veronderstellen. Dat kan alleen als je het verband tussen geloof (in welke vorm dan ook) en de vrucht daarvan loskoppelt.

Je wilt de pastorale insteek van ds. A.T. Vergunst niet lezen. Dat is mijn onderbouwing en daar leert hij echt geen onbewuste rechtvaardiging maar doet wel recht aan de gelijkenis en aan het schuchtere en aangevochten geloof. Troost voor de ‘achter in de tempel staanden’.

[ejvl]

Ik geloof ook dat het zo kan zijn dat, zeker in het begin, je genoeg hebt aan het mogen zien op het Lam Gods dat de zonden der wereld wegneemt. Je stelt jezelf niet de vraag of het ook voor jou is, die vraag heb je niet, je ervaart eenvoudig de zekerheid van het zalig worden door Hem. Maar dan kan er nadien, door nadere ontdekking door de Heilige Geest, toch de vraag kan komen: 'ís Hij wel de mijne', een vraag die je jezelf voordien nooit hebt gesteld. Dan is het nodig dat dát door de Heilige Geest in je hart wordt verklaard. Wanneer de Heilige Geest je gaat onderwijzen over de voldoening door verzoening, dat je helder zicht gaat krijgen op de noodzakelijkheid van het volledige borgwerk van de Zaligmaker, dat meer en dieper ingedrukt wordt dat God de zonden móét straffen, dat er betaald moet worden. Dan is dieper inzicht in het borgwerk van Hem nodig en kan de vraag opkomen: 'zijn ook mijn zonden vergeven'. Een vraag die je jezelf eerder nooit hebt gesteld. Het was ook niet nodig. Vol is immers vol. En juist op zo'n moment is het nodig dat de Heilige Geest in je hart gaat verklaren dat je zonden vergeven zijn. God geeft altijd dat onderwijs wat je nodig hebt. Verdiepend onderwijs, wat gepaard gaat met meer verzekering.

Zo voldoende antwoord op je vraag?

Hartelijk dank voor de verduidelijking.
Ik kan een heel eind met je meegaan alleen koppel ik het gedeelte van het begin dat iemand genoeg heeft aan het mogen zien op het Lam Gods, ook aan de bewuste vergeving van zonden, zoals in zondag 7 van de HC verwoord is. Dus een stellig weten of kennis en een vast vertrouwen dan vergeving en gerechtigheid en zaligheid door God geschonken is.
Ik geloof vast dat iedere gelovige, hoe kleingelovig ook, dit weet en in elk geval meegemaakt heeft aan het begin.

En ik geloof ook dat daarna de twijfel en aanvechting kan komen, is Hij wel de mijne, was het wel waar, ben ik wel vergeven, enzovoorts, en dat de de heilige Geest gaat onderwijzen en zo iemand tot meer zekerheid en een herbevestiging kan/mag komen.
(Wel de kantekening dat twijfel en aanvechting geen kenmerk van het ware is, integendeel, het is een gevolg van onze zonden).

Dus ik weet niet of dat veel verschilt met jouw visie, maar de bewuste vergeving der zonden koppel ik wel aan het begin van het geloof.

[DDD]

Dat lees ik wel met verbazing. Waarom is dat volgens jou exegetisch niet te verdedigen?

Het lijkt mij eigenlijk juist een duidelijke uitleg van dit verhaal.

Jezus verklaart dat hij 'gerechtvaardigd naar zijn huis ging'. Dat is een verklaring van Jezus zelf. En dat is dan ook de betekenis van de tekst naar nu toe: Belijdt je zonden en Jezus verklaart je dan zalig. Elke vervolgvraag kan dan wel pastorale waarde hebben, maar voert van de duidelijke toezegging van Gods genade af. Jezus verklaart dan wel wat, maar hoe kan ik dat weten? Die vraag laten opkomen betwist mijns insziens de waarde van de verklaring.

Maar daar leid je toch niet noodzakelijkerwijs uit af dat hij dat ook wist? Inderdaad; Jezus zegt dat wel, maar zegt niet dat hij zich daarvan bewust was.

Verder begrijp ik jouw punt wel. Inderdaad moet de evangelieverkondiging helder zijn en niet onnodig twijfels zaaien. Iedereen die in de Zoon van God gelooft, die heeft het eeuwige leven.

[TSD]

Ik geloof ook dat het zo kan zijn dat, zeker in het begin, je genoeg hebt aan het mogen zien op het Lam Gods dat de zonden der wereld wegneemt. Je stelt jezelf niet de vraag of het ook voor jou is, die vraag heb je niet, je ervaart eenvoudig de zekerheid van het zalig worden door Hem. Maar dan kan er nadien, door nadere ontdekking door de Heilige Geest, toch de vraag kan komen: 'ís Hij wel de mijne', een vraag die je jezelf voordien nooit hebt gesteld. Dan is het nodig dat dát door de Heilige Geest in je hart wordt verklaard. Wanneer de Heilige Geest je gaat onderwijzen over de voldoening door verzoening, dat je helder zicht gaat krijgen op de noodzakelijkheid van het volledige borgwerk van de Zaligmaker, dat meer en dieper ingedrukt wordt dat God de zonden móét straffen, dat er betaald moet worden. Dan is dieper inzicht in het borgwerk van Hem nodig en kan de vraag opkomen: 'zijn ook mijn zonden vergeven'. Een vraag die je jezelf eerder nooit hebt gesteld. Het was ook niet nodig. Vol is immers vol. En juist op zo'n moment is het nodig dat de Heilige Geest in je hart gaat verklaren dat je zonden vergeven zijn. God geeft altijd dat onderwijs wat je nodig hebt. Verdiepend onderwijs, wat gepaard gaat met meer verzekering.

Zo voldoende antwoord op je vraag?

Hartelijk dank voor de verduidelijking.
Ik kan een heel eind met je meegaan alleen koppel ik het gedeelte van het begin dat iemand genoeg heeft aan het mogen zien op het Lam Gods, ook aan de bewuste vergeving van zonden, zoals in zondag 7 van de HC verwoord is. Dus een stellig weten of kennis en een vast vertrouwen dan vergeving en gerechtigheid en zaligheid door God geschonken is.
Ik geloof vast dat iedere gelovige, hoe kleingelovig ook, dit weet en in elk geval meegemaakt heeft aan het begin.

En ik geloof ook dat daarna de twijfel en aanvechting kan komen, is Hij wel de mijne, was het wel waar, ben ik wel vergeven, enzovoorts, en dat de de heilige Geest gaat onderwijzen en zo iemand tot meer zekerheid en een herbevestiging kan/mag komen.
(Wel de kantekening dat twijfel en aanvechting geen kenmerk van het ware is, integendeel, het is een gevolg van onze zonden).

Dus ik weet niet of dat veel verschilt met jouw visie, maar de bewuste vergeving der zonden koppel ik wel aan het begin van het geloof.

Ik denk dat er dan vooral verwarring is door het spraakgebruik. De bewuste vergeving der zonden wordt toch wel vaak gekoppeld aan de verzegeling daarvan door de Heilige Geest.
Ik snap je wel denk ik... als je mag zien op het Lam van God, ook voor jou, dán mág je natuurlijk ook weten dat je zonden vergeven zijn, ze zijn immers vergeven. Toch geloof ik dat dat niet persé de ervaring hoeft te zijn (ik zeg niet dat dat niet kan, voor de duidelijkheid, zie ook mijn latere aanvulling in vorige post, die je blijkens je quote, niet meer gezien hebt) van een kind van God in de 1e geloofsdaad. Je twijfelt op dat moment helemaal nergens aan (vol = vol), maar als dat komt doordat je nog maar beperkt zicht hebt op Gods rechtvaardigheid en de betekenis daarvan, is dat toch iets anders dan dat je van Godswege hebt mogen horen 'uw zonden zijn u vergeven'. En juist dat beperkte zicht op wie God is, zorgt ook voor een zwak, klein geloof met weinig zekerheid.

[Herman]

Dat lees ik wel met verbazing. Waarom is dat volgens jou exegetisch niet te verdedigen?

Het lijkt mij eigenlijk juist een duidelijke uitleg van dit verhaal.

Jezus verklaart dat hij 'gerechtvaardigd naar zijn huis ging'. Dat is een verklaring van Jezus zelf. En dat is dan ook de betekenis van de tekst naar nu toe: Belijdt je zonden en Jezus verklaart je dan zalig. Elke vervolgvraag kan dan wel pastorale waarde hebben, maar voert van de duidelijke toezegging van Gods genade af. Jezus verklaart dan wel wat, maar hoe kan ik dat weten? Die vraag laten opkomen betwist mijns insziens de waarde van de verklaring.

Maar daar leid je toch niet noodzakelijkerwijs uit af dat hij dat ook wist? Inderdaad; Jezus zegt dat wel, maar zegt niet dat hij zich daarvan bewust was.

Het is niet noodzakelijkerwijs nee. Ik snap ook wel dat de gedachte aan het niet weten voorkomt uit de wijze waarop de tollenaar zich voor God in nederigheid neerbuigt. Dat veronderstelt een mate van afhankelijkheid die onzekerheid impliceert. Maar in dat heiligdom, de plaats van de offerdienst gebeurt er iets. Dat is in mijn ogen de vrijspraak van zonden en schuld en vervolgens ging de tollenaar gerechtvaardigd naar huis. Ik vind het dan geen recht doen aan dat aspect van de tekst dat hij in dezelfde nederige houding en met hetzelfde niet weten (als tekenen van zijn zondige daden) terug naar huis gaat alsof die niet vergeven zijn.

[ejvl]

Reeds beantwoord.

[KDD]

Koning David:

De offeranden Gods zijn een gebroken geest; een gebroken en verslagen hart zult Gij, o God! niet verachten.

[Herman]

Je wilt de pastorale insteek van ds. A.T. Vergunst niet lezen. Dat is mijn onderbouwing en daar leert hij echt geen onbewuste rechtvaardiging maar doet wel recht aan de gelijkenis en aan het schuchtere en aangevochten geloof. Troost voor de ‘achter in de tempel staanden’.

Het punt is dat een preek geen verdediging is van een dogmatisch standpunt. Hooguit is dat op zekere mate daarin af te lezen. En aangezien ik geen zin heb om ds. Vergunst ter discussie te stellen (waar je herhaaldelijk om vraagt), dan is het gesprek over.

Wel nog een quote van Kohlbrugge ter overdenking. Die heeft het niet over kennis van de rechtvaardiging, maar over die van de uitverkiezing (nota bene):

Vraag. Waaraan kan ik weten, of ik uitverkoren ben?

Antwoord. De tollenaar stond van verre.

Kohlbrugge voer ik overigens niet op als autoriteit, want in zijn preek over de tollenaar zegt hij dat de tollenaar bij het naar huis gaan 'vroeg of laat tot de vreugde in God komt'. M.a.w. hij laat de kennis van de rechtvaardiging ook later vallen dan de vrijspraak van Jezus in de tekst.

[Adagio]

Het is niet noodzakelijkerwijs nee. Ik snap ook wel dat de gedachte aan het niet weten voorkomt uit de wijze waarop de tollenaar zich voor God in nederigheid neerbuigt. Dat veronderstelt een mate van afhankelijkheid die onzekerheid impliceert. Maar in dat heiligdom, de plaats van de offerdienst gebeurt er iets. Dat is in mijn ogen de vrijspraak van zonden en schuld en vervolgens ging de tollenaar gerechtvaardigd naar huis. Ik vind het dan geen recht doen aan dat aspect van de tekst dat hij in dezelfde nederige houding en met hetzelfde niet weten (als tekenen van zijn zondige daden) terug naar huis gaat alsof die niet vergeven zijn.

De farizeeër keerde toch nog veel minder met een nederige houding terug naar huis? Dat was net de clou van de gelijkenis, mensen die bij zichzelf vertrouwden. In deze gelijkenis staat als geloofswerk van de tollenaar alleen zijn gebed, waarbij de Heere het hart doorgrondt. Daarom snap ik de kanttekenaren wel, die stellen: "De tollenaar is van God voor rechtvaardig gehouden, waarvan in Rom. 3:20, enz., breder gehandeld wordt. De farizeeër ging minder gerechtvaardigd af in zijn huis, dewijl de tollenaar voor God gerechtvaardigd is geweest, en niet de farizeeër; hoewel deze zichzelf voor gerechtvaardigd hield en ook van de mensen daarvoor gehouden werd."
Als de Heere van iemand zegt: o vrouw, groot is uw geloof (Matth. 15: 28), was dat als antwoord op het geloofswerk van die vrouw. Daarvan lees ik: het aanhoudend bidden, bij een afwijzende Jezus.

[DDD]

Dat lees ik wel met verbazing. Waarom is dat volgens jou exegetisch niet te verdedigen?

Het lijkt mij eigenlijk juist een duidelijke uitleg van dit verhaal.

Jezus verklaart dat hij 'gerechtvaardigd naar zijn huis ging'. Dat is een verklaring van Jezus zelf. En dat is dan ook de betekenis van de tekst naar nu toe: Belijdt je zonden en Jezus verklaart je dan zalig. Elke vervolgvraag kan dan wel pastorale waarde hebben, maar voert van de duidelijke toezegging van Gods genade af. Jezus verklaart dan wel wat, maar hoe kan ik dat weten? Die vraag laten opkomen betwist mijns insziens de waarde van de verklaring.

Maar daar leid je toch niet noodzakelijkerwijs uit af dat hij dat ook wist? Inderdaad; Jezus zegt dat wel, maar zegt niet dat hij zich daarvan bewust was.

Het is niet noodzakelijkerwijs nee. Ik snap ook wel dat de gedachte aan het niet weten voorkomt uit de wijze waarop de tollenaar zich voor God in nederigheid neerbuigt. Dat veronderstelt een mate van afhankelijkheid die onzekerheid impliceert. Maar in dat heiligdom, de plaats van de offerdienst gebeurt er iets. Dat is in mijn ogen de vrijspraak van zonden en schuld en vervolgens ging de tollenaar gerechtvaardigd naar huis. Ik vind het dan geen recht doen aan dat aspect van de tekst dat hij in dezelfde nederige houding en met hetzelfde niet weten (als tekenen van zijn zondige daden) terug naar huis gaat alsof die niet vergeven zijn.

Onzekerheid en zelfkennis zijn twee heel verschillende dingen.

Wat Jezus zegt, is dat mensen die zich waarnemen als onbeduidend voor God, door God op hoge waarde geschat worden. En dat andersom zelfingenomen mensen voor Hem niets te betekenen hebben.

Het verhaal gaat niet eens zozeer over de vergeving van de zonden. Ik zoek de tekst er even bij, maar het staat in het kader van zelfingenomenheid.

De erfgenamen van het koninkrijk van God
9Met het oog op degenen die zichzelf rechtvaardig vinden en anderen minachten, vertelde Hij de volgende gelijkenis. 10‘Twee mensen gingen naar de tempel om te bidden, de een was een farizeeër en de ander een tollenaar. 11De farizeeër stond daar rechtop en bad bij zichzelf: “God, ik dank U dat ik niet ben als de andere mensen, die roofzuchtig of onrechtvaardig of overspelig zijn, en dat ik ook niet ben als die tollenaar. 12Ik vast tweemaal per week en draag een tiende van al mijn inkomsten af.” 13De tollenaar echter bleef op een afstand staan en durfde niet eens zijn blik naar de hemel te richten. In plaats daarvan sloeg hij zich berouwvol op de borst en zei: “God, wees mij zondaar genadig.” 14Ik zeg jullie, hij ging naar huis als iemand die rechtvaardig is in de ogen van God, maar die ander niet. Want wie zichzelf verhoogt zal worden vernederd, en wie zichzelf vernedert zal worden verhoogd.’

15De mensen probeerden ook kleine kinderen bij Hem te brengen om ze door Hem te laten aanraken. Toen de leerlingen dat zagen, berispten ze hen. 16Maar Jezus riep de kinderen bij zich en zei: ‘Laat ze bij Me komen, houd ze niet tegen, want het koninkrijk van God behoort toe aan wie is zoals zij. 17Ik verzeker jullie: wie niet als een kind het koninkrijk van God ontvangt, zal er zeker niet binnengaan!’

© 2021 Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap | NBV21