sedatie is geen euthanasie (eens of oneens)
Geplaatst: 26 nov 2009, 04:02
Artsen in Nederland passen bij patiënten in de laatste levensfase relatief vaak terminale sedatie toe. Onderzoekers van het Erasmus MC en het VU Medisch Centrum concluderen dit in het artikel De praktijk van terminale sedatie in Nederland dat op 3 augustus aanstaande verschijnt in het tijdschrift Annals of Internal Medicine.
Definitie
Volgens het Erasmus MC is terminale sedatie "het toedienen van middelen om een patiënt in diepe sedatie of coma te brengen, waarbij wordt afgezien van de kunstmatige toediening van voeding of vocht, en waardoor de patiënt binnen afzienbare tijd overlijdt". Deze definitie scheert terminale sedatie en versterving over één kam. Volgens de Kerk bestaan er echter verschillen (zie onder, red.).
Percentages
De onderzoekers vroegen 410 artsen uit diverse specialismen naar de frequentie waarmee zij in de jaren 2000 en 2001 terminale sedatie hebben toegepast. 52 procent van de artsen gaf aan in deze periode wel eens terminale sedatie te hebben toegepast. In 78 procent van de gevallen betrof het personen van 65 jaar of ouder en in 54 procent van de gevallen patiënten met kanker. Op basis van deze studie en een Nederlandse studie met een andere opzet kan worden geschat dat terminale sedatie werd uitgevoerd in 4 tot 10 procent van alle sterfgevallen in Nederland.
Versterving
Doel van de terminale sedatie was meestal om pijn (51 procent), onrust (38 procent), benauwdheid (38 procent) en angst (11 procent) te verlichten. Daarnaast was bespoediging van het levenseinde het uitdrukkelijke doel in 17procent van de gevallen. De beslissing om diep te sederen werd in 93 procent van de gevallen overlegd met de familie en in 59 procent van de gevallen met de patiënt. De beslissing om af te zien van voeding of vocht - dit heet 'versterving' - werd in 73 procent van de gevallen overlegd met de familie en in 34 procent van de gevallen met de patiënt.
Verschillen met euthanasie
Deze studie was onderdeel van het onderzoek waarin de toetsingsprocedure euthanasie werd geëvalueerd. Er zijn een aantal juridische verschillen tussen terminale sedatie en euthanasie. Euthanasie wordt per definitie uitgevoerd op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt. Zo'n uitdrukkelijk verzoek is niet noodzakelijk voor terminale sedatie. Bij euthanasie overlijdt de patiënt als gevolg van de dodelijke middelen die zijn toegediend. Bij terminale sedatie overlijdt de patiënt als gevolg van de onderliggende ziekte, door het onthouden van voeding of vocht, of door de toediening van sedativa of morfine. Bovendien worden de middelen bij euthanasie altijd toegediend met het uitdrukkelijke doel om het levenseinde van de patiënt te bespoedigen, terwijl dit bij terminale sedatie slechts in beperkte mate het geval is.
De Kerk vindt euthanasie moreel verwerpelijk, maar terminale sedatie kan in bepaalde gevallen aanvaardbaar zijn. "In gevallen waarin pijn onbedwingbaar blijkt te zijn, bestaat de mogelijkheid van terminale sedatie, mits de dosering van de pijnstillers en sedativa afgestemd is op wat nodig is om het bewustzijn te onderdrukken en die niet overschrijdt", terminale sedatie verwerpelijk als het doden van een patiënt het primaire doel is. "Levensbeëindiging is onverenigbaar met de fundamentele waarde van het menselijk leven en met de fundamentele opdracht van de gezondheidszorg. Als dit principe eenmaal is verlaten, riskeert men een voortgaande uitholling van het respect voor het leven.
Versterving is in alle gevallen fout. "Zieke mensen die in een vegetatieve toestand verkeren, terwijl ze wachten op herstel of een natuurlijk einde, hebben recht op basiszorg (voeding, hydratering, hygiëne, warmte, enzovoorts.)" water en voedsel, ook als ze kunstmatig worden toegediend, "natuurlijke middelen tot levensbehoud zijn en geen medische behandeling. Daarom, moeten zij beschouwd worden als gewone en passende zorg en als zodanig ook moreel verplicht". En verder: "Dood door uithongering of dehydratie, bewust of opzettelijk uitgevoerd, is waarlijk euthanasie door omissie". Dus terminale sedatie en versterving mag dan juridisch geen euthanasie zijn, ethisch gezien stelt de Kerk dat ze dat wel is.
Definitie
Volgens het Erasmus MC is terminale sedatie "het toedienen van middelen om een patiënt in diepe sedatie of coma te brengen, waarbij wordt afgezien van de kunstmatige toediening van voeding of vocht, en waardoor de patiënt binnen afzienbare tijd overlijdt". Deze definitie scheert terminale sedatie en versterving over één kam. Volgens de Kerk bestaan er echter verschillen (zie onder, red.).
Percentages
De onderzoekers vroegen 410 artsen uit diverse specialismen naar de frequentie waarmee zij in de jaren 2000 en 2001 terminale sedatie hebben toegepast. 52 procent van de artsen gaf aan in deze periode wel eens terminale sedatie te hebben toegepast. In 78 procent van de gevallen betrof het personen van 65 jaar of ouder en in 54 procent van de gevallen patiënten met kanker. Op basis van deze studie en een Nederlandse studie met een andere opzet kan worden geschat dat terminale sedatie werd uitgevoerd in 4 tot 10 procent van alle sterfgevallen in Nederland.
Versterving
Doel van de terminale sedatie was meestal om pijn (51 procent), onrust (38 procent), benauwdheid (38 procent) en angst (11 procent) te verlichten. Daarnaast was bespoediging van het levenseinde het uitdrukkelijke doel in 17procent van de gevallen. De beslissing om diep te sederen werd in 93 procent van de gevallen overlegd met de familie en in 59 procent van de gevallen met de patiënt. De beslissing om af te zien van voeding of vocht - dit heet 'versterving' - werd in 73 procent van de gevallen overlegd met de familie en in 34 procent van de gevallen met de patiënt.
Verschillen met euthanasie
Deze studie was onderdeel van het onderzoek waarin de toetsingsprocedure euthanasie werd geëvalueerd. Er zijn een aantal juridische verschillen tussen terminale sedatie en euthanasie. Euthanasie wordt per definitie uitgevoerd op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt. Zo'n uitdrukkelijk verzoek is niet noodzakelijk voor terminale sedatie. Bij euthanasie overlijdt de patiënt als gevolg van de dodelijke middelen die zijn toegediend. Bij terminale sedatie overlijdt de patiënt als gevolg van de onderliggende ziekte, door het onthouden van voeding of vocht, of door de toediening van sedativa of morfine. Bovendien worden de middelen bij euthanasie altijd toegediend met het uitdrukkelijke doel om het levenseinde van de patiënt te bespoedigen, terwijl dit bij terminale sedatie slechts in beperkte mate het geval is.
De Kerk vindt euthanasie moreel verwerpelijk, maar terminale sedatie kan in bepaalde gevallen aanvaardbaar zijn. "In gevallen waarin pijn onbedwingbaar blijkt te zijn, bestaat de mogelijkheid van terminale sedatie, mits de dosering van de pijnstillers en sedativa afgestemd is op wat nodig is om het bewustzijn te onderdrukken en die niet overschrijdt", terminale sedatie verwerpelijk als het doden van een patiënt het primaire doel is. "Levensbeëindiging is onverenigbaar met de fundamentele waarde van het menselijk leven en met de fundamentele opdracht van de gezondheidszorg. Als dit principe eenmaal is verlaten, riskeert men een voortgaande uitholling van het respect voor het leven.
Versterving is in alle gevallen fout. "Zieke mensen die in een vegetatieve toestand verkeren, terwijl ze wachten op herstel of een natuurlijk einde, hebben recht op basiszorg (voeding, hydratering, hygiëne, warmte, enzovoorts.)" water en voedsel, ook als ze kunstmatig worden toegediend, "natuurlijke middelen tot levensbehoud zijn en geen medische behandeling. Daarom, moeten zij beschouwd worden als gewone en passende zorg en als zodanig ook moreel verplicht". En verder: "Dood door uithongering of dehydratie, bewust of opzettelijk uitgevoerd, is waarlijk euthanasie door omissie". Dus terminale sedatie en versterving mag dan juridisch geen euthanasie zijn, ethisch gezien stelt de Kerk dat ze dat wel is.
