universeel
Geplaatst: 05 mar 2008, 14:12
Ik wil graag eens aandacht vragen voor een theologisch thema, dat vaak onderbelicht blijft binnen christelijke denominaties, die alle nadruk leggen op de persoonlijke verantwoordelijkheid van de mens tegenover zijn God. Wie zich intensief bezighoudt met het geloofsleven van de enkeling, of dat nu vanuit een meer evangelicale opvatting gebeurt (met Wesley of Arminius als uitgangspunt) of vanuit een sterke calvinistische achtergrond, in beide gevallen is er, ondanks de vele onderlinge twisten, ook op dit forum, een gemeenschappelijk element aan te wijzen, nl. de particulariteit van het heil en de persoonlijke manier van rechtvaardiging, verzoening, geloof en levensheiliging. Dat is een door en door christelijke benadering. Terecht zijn belangrijke denominaties binnen het christendom hierop gebouwd.
Maar, en dat wil ik hier eens neerleggen, er zijn nog meer bijbelse lijnen te vinden, die een theologische doordenking vereisen. Ik bedoel daarmee bijvoorbeeld de nieuw-testamentische gegevens, die het heil beschrijven als iets, dat van universele, zeg maar gerust, kosmische betekenis is. De schepping zelf is subject van verlorenheid en dreiging met ondergang. En het is deze schepping, die zucht als in barensnood, die uiteindelijk zal worden vernieuwd en verlost. Het gaat dan om de gehele aarde. Alle onderscheid tussen volken en daarmee tussen individuele mensen lijkt naar de achtergrond te worden gedrongen. Zeker, in eschatologische vergezichten wordt ook steeds weer gesproken van een oordeel, een zuivering, maar lang niet altijd wordt dit oordeel direkt met de zonden van een enkeling verbonden. Het zijn eerder de krachten en machten van deze wereld, die definitief worden ontmanteld. Denk aan de overste dezer wereld, die verslagen wordt. Dat is toch een heel ander beeld, dan de verlossing als een puur individuele aangelegenheid.
Kortom, zonder nu de individuele verantwoordelijkheid van elke christen of beter: van elke mens te willen uitspelen tegen deze 'universaliteit' van Gods Koninkrijk, het blijft mijns inziens nodig om naast het individuele zieleheil ook het theologische thema van de nieuwe hemel en de nieuwe aarde te blijven doordenken. En dan komt de toekomst van hele volken in beeld. De toekomst van de aarde.
Veel mensen hebben tegenwoordig het gevoel dat ze verdrinken in de grootschaligheid van deze wereld. Dat kan leiden tot vluchtgedrag (als ik maar zalig word). Maar zijn er niet ook beloften voor de schepping en voor de aarde met alle mensen, die daarop wonen? Hoe ver strekt het heil van God? Welke werkelijkheid steekt er achter de oproep om alle volken tot Christus' discipelen te maken? Ten diepste is de vraag: hoe groot en uitgestrekt is Gods heil en verlossing? Zijn er aanwijzingen, dat naast ons persoonlijk heil, er nog andere, grotere en verderreikende dingen zijn te verwachten van Hem die alle macht heeft in hemel en op aarde? En zou dat ons christelijke denken of handelen op de een of andere manier niet kunnen veranderen?
Is de gedachte dat God zich met Zijn volk voor eeuwig in de hemel terugtrekt en de aarde als een onbewoonbaar verklaarde koude en dode verschroeide bol achterlaat, wel te rijmen met de door-en-door hoopvolle toekomstverwachting, die we in het Nieuwe Testament tegenkomen? of zeg ik het nu te zwart-wit? Wat te denken van de duizenden of miljoenen mensen, die door krachten van oorlog, ziekte, honger of dorst in al die eeuwen zijn omgekomen. Zijn er bijbels gezien dan geen hoopvolle antwoorden mogelijk op dit soort catastrofes? En moet er theologisch op dit soort individu-overstijgende wereldproblemen niet anders gereageerd worden, dan te verwijzen naar het persoonlijk geloofsleven. Denk eens aan de problematiek van de kind-soldaten, van de abortus of van hele generaties kinderen, die zonder toekomst, zonder educatie of vrede moeten opgroeien. Nee, nergens kunnen we bij hun onvermijdelijk dood vaststellen, dat zij een persoonlijke ordo salutis hebben doorlopen. In de ogen van getraumatiseerde kinderen in vluchtelingenkampen zal geen vroomheid te vinden zijn, geen kenmerken van een waarachtige bekering. Eerder zullen ze getekend zijn door angst en zullen ze lijden aan de zonden en de kwalen, die de ellendige uitzichtsloosheid met zich meebrengen. Maar wanneer ze het dan uiteindelijk niet volhouden en bij bosjes omkomen of belanden in prostitutie, mensenhandel of krottenwijken, wat kunnen we dan nog zeggen over het heil van God? Welke beloften zijn er voor mensen, die ontmenselijkt zijn en daarmee eenvoudig niet in de buurt komen van wat wij doorgaans als echte gelovigen beschouwen? Hebben we juist dan niet de behoefte om te geloven, dat God hen barmhartig wil zijn? Hoe moeten we dat dan theologisch zeggen?
Passen melaatsen, verdrukten, armen, paria's en outcasts wel in ons ''bekeringsplaatje"? Passen ze überhaupt wel in Gods Koninkrijk? Maar hoe dan? Is er zoiets als een universeel heil?
gravo
Maar, en dat wil ik hier eens neerleggen, er zijn nog meer bijbelse lijnen te vinden, die een theologische doordenking vereisen. Ik bedoel daarmee bijvoorbeeld de nieuw-testamentische gegevens, die het heil beschrijven als iets, dat van universele, zeg maar gerust, kosmische betekenis is. De schepping zelf is subject van verlorenheid en dreiging met ondergang. En het is deze schepping, die zucht als in barensnood, die uiteindelijk zal worden vernieuwd en verlost. Het gaat dan om de gehele aarde. Alle onderscheid tussen volken en daarmee tussen individuele mensen lijkt naar de achtergrond te worden gedrongen. Zeker, in eschatologische vergezichten wordt ook steeds weer gesproken van een oordeel, een zuivering, maar lang niet altijd wordt dit oordeel direkt met de zonden van een enkeling verbonden. Het zijn eerder de krachten en machten van deze wereld, die definitief worden ontmanteld. Denk aan de overste dezer wereld, die verslagen wordt. Dat is toch een heel ander beeld, dan de verlossing als een puur individuele aangelegenheid.
Kortom, zonder nu de individuele verantwoordelijkheid van elke christen of beter: van elke mens te willen uitspelen tegen deze 'universaliteit' van Gods Koninkrijk, het blijft mijns inziens nodig om naast het individuele zieleheil ook het theologische thema van de nieuwe hemel en de nieuwe aarde te blijven doordenken. En dan komt de toekomst van hele volken in beeld. De toekomst van de aarde.
Veel mensen hebben tegenwoordig het gevoel dat ze verdrinken in de grootschaligheid van deze wereld. Dat kan leiden tot vluchtgedrag (als ik maar zalig word). Maar zijn er niet ook beloften voor de schepping en voor de aarde met alle mensen, die daarop wonen? Hoe ver strekt het heil van God? Welke werkelijkheid steekt er achter de oproep om alle volken tot Christus' discipelen te maken? Ten diepste is de vraag: hoe groot en uitgestrekt is Gods heil en verlossing? Zijn er aanwijzingen, dat naast ons persoonlijk heil, er nog andere, grotere en verderreikende dingen zijn te verwachten van Hem die alle macht heeft in hemel en op aarde? En zou dat ons christelijke denken of handelen op de een of andere manier niet kunnen veranderen?
Is de gedachte dat God zich met Zijn volk voor eeuwig in de hemel terugtrekt en de aarde als een onbewoonbaar verklaarde koude en dode verschroeide bol achterlaat, wel te rijmen met de door-en-door hoopvolle toekomstverwachting, die we in het Nieuwe Testament tegenkomen? of zeg ik het nu te zwart-wit? Wat te denken van de duizenden of miljoenen mensen, die door krachten van oorlog, ziekte, honger of dorst in al die eeuwen zijn omgekomen. Zijn er bijbels gezien dan geen hoopvolle antwoorden mogelijk op dit soort catastrofes? En moet er theologisch op dit soort individu-overstijgende wereldproblemen niet anders gereageerd worden, dan te verwijzen naar het persoonlijk geloofsleven. Denk eens aan de problematiek van de kind-soldaten, van de abortus of van hele generaties kinderen, die zonder toekomst, zonder educatie of vrede moeten opgroeien. Nee, nergens kunnen we bij hun onvermijdelijk dood vaststellen, dat zij een persoonlijke ordo salutis hebben doorlopen. In de ogen van getraumatiseerde kinderen in vluchtelingenkampen zal geen vroomheid te vinden zijn, geen kenmerken van een waarachtige bekering. Eerder zullen ze getekend zijn door angst en zullen ze lijden aan de zonden en de kwalen, die de ellendige uitzichtsloosheid met zich meebrengen. Maar wanneer ze het dan uiteindelijk niet volhouden en bij bosjes omkomen of belanden in prostitutie, mensenhandel of krottenwijken, wat kunnen we dan nog zeggen over het heil van God? Welke beloften zijn er voor mensen, die ontmenselijkt zijn en daarmee eenvoudig niet in de buurt komen van wat wij doorgaans als echte gelovigen beschouwen? Hebben we juist dan niet de behoefte om te geloven, dat God hen barmhartig wil zijn? Hoe moeten we dat dan theologisch zeggen?
Passen melaatsen, verdrukten, armen, paria's en outcasts wel in ons ''bekeringsplaatje"? Passen ze überhaupt wel in Gods Koninkrijk? Maar hoe dan? Is er zoiets als een universeel heil?
gravo