Wachten tot God zich openbaart
Geplaatst: 19 apr 2006, 10:43
Wachten tot God zich openbaart
De interpretatie van de Volkskrant
In de bible belt, de strook waar streng gelovige protestanten wonen, vind je de Nederlandse volksaard in geconcentreerde vorm terug. Waar het calvinisme hoogtij viert, zijn zelfs de auto’s overwegend zwart. Door Anja Sligter
Loopt er een strook door Nederland waar alleen strenggelovige protestanten wonen? Of is de zogenoemde bible belt alleen een fantasietje van sociologen? Met die vragen ging de freelance journalist Willem Oosterbeek op pad. Hij trok van Staphorst tot Oostkapelle, hoorde donderpreken in zwartekousenkerken, sprak met bewoners, ging naar uitgaansgelegenheden van refo-jongeren en legde gaandeweg de kern van de bevindelijkheid bloot. ‘Zelfs de auto’s zijn er overwegend zwart’, zegt hij. Over de voettocht schreef hij een boek De gordel van God.
En bestaat de bible belt?
‘Die bestaat. Er loopt een band van de kop van Overijssel tot en met Zeeland waar relatief meer orthodoxe gereformeerden wonen. Daarbinnen heb je strengere enclaves, zoals in Staphorst en Opheusden. In die dorpen word je echt drie eeuwen teruggeworpen.’
Hoe komt het?
‘Er is een romantische verklaring. De bible belt zou ontstaan zijn in de Tachtigjarige Oorlog en de scheidslijn vormen tussen de Oranje-gezinde protestanten en de Spaanse rooms-katholieken. Sommige plaatsen zijn echter pas in de 19de eeuw ‘zwaar’ geworden. Kampen is bijvoorbeeld nu strenger dan voorheen. Een kerk is zo streng is als zijn voorganger. Dominees zijn het lichtende voorbeeld, zij veroorzaken vaak de afsplitsingen. Sommige overleden voorgangers worden zelfs als heiligen vereerd. De gemeenschap koestert hun nalatenschap –de geschreven preken.’
Wat is de strengste gemeenschap die u bent tegengekomen?
‘De oud-gereformeerde gemeente in Ederveen. Daar wordt niet alleen op hele noten gezongen, de psalmen zijn er zelfs nog in het Datheen, de taal van de berijmer Petrus Datheen van oude kerkliederen uit de 17de eeuw. Mijn speciaal gekochte Statenbijbel leek er te modern.
‘Maar soms is geen kerk de gelovigen streng genoeg. Dat zijn de thuiszitters of thuisprekers. Die kringen van tien tot vijftien gelovigen, zoals je ook kunt lezen in Een bed van violen van Jan Siebelink, zijn onbenaderbaar.’
Waarin onderscheiden de gereformeerden zich van andere protestanten?
‘Het gaat bij hen om de persoonlijke relatie met God. Het initiatief daarvan ligt bij God. Dat heet bevindelijkheid. Je kunt nog zo je best doen, God laat pas zijn gezicht zien als hij dat wil. Op het moment dat dit gebeurt, ben je bekeerd. De tekst ‘Velen zijn geroepen, weinig uitverkoren’ wordt in die kerken letterlijk genomen. Ik heb zelfs begrepen dat in de zwaarste kerken slechts weinig kerkgangers deelnemen aan het heilige avondmaal. De rest is niet bekeerd.’
Kan iemand bewijzen dat hij bekeerd is?
‘Er wordt niet openlijk over gesproken. Dat ligt heel subtiel. Het valt natuurlijk op geen enkele manier te verifiëren, maar volgens de mensen die ik heb gesproken, stralen de bekeerlingen een soort heiligheid uit.’
Als het om uitverkiezing gaat, waarom leeft men dan zo streng?
‘Je weet maar nooit of het in het laatste oordeel iets uitmaakt hoe je geleefd hebt. Hun grootste zorg is de jongeren. De verleidingen zijn groot, tv wordt geweerd, maar internet brengt de wereld heel dichtbij.’
Dit geloof spreekt u aan?
‘De karikatuur die van deze gemeenschappen wordt gemaakt, is onterecht. Het zijn mensen van vlees en bloed, geen weirdo’s. Er wordt diep nagedacht over het leven. Het zijn harde werkers. Omdat God alles bepaalt, zijn ze nergens tegen verzekerd. Het mooiste vind ik dat je er de wortels van de Nederlandse aard in geconcentreerde vorm terugvindt. Het koopmanschap, de lustverdringing, de godvruchtigheid, de arrogantie van het gelijk, de rechtschapenheid, dat zijn facetten van het calvinisme die wij allemaal in ons dragen. Maar de positie van de vrouw in deze kringen vind ik achterlijk en achterhaald.’
Vrouwen krijgen wel respect?
‘Oh ja, vrouwen hebben hun eigen levenssfeer, zoals dat heet. Ze zijn niet ondergeschikt aan de man, ze hebben gewoon een andere plaats in de schepping.’
De interpretatie van de Volkskrant
In de bible belt, de strook waar streng gelovige protestanten wonen, vind je de Nederlandse volksaard in geconcentreerde vorm terug. Waar het calvinisme hoogtij viert, zijn zelfs de auto’s overwegend zwart. Door Anja Sligter
Loopt er een strook door Nederland waar alleen strenggelovige protestanten wonen? Of is de zogenoemde bible belt alleen een fantasietje van sociologen? Met die vragen ging de freelance journalist Willem Oosterbeek op pad. Hij trok van Staphorst tot Oostkapelle, hoorde donderpreken in zwartekousenkerken, sprak met bewoners, ging naar uitgaansgelegenheden van refo-jongeren en legde gaandeweg de kern van de bevindelijkheid bloot. ‘Zelfs de auto’s zijn er overwegend zwart’, zegt hij. Over de voettocht schreef hij een boek De gordel van God.
En bestaat de bible belt?
‘Die bestaat. Er loopt een band van de kop van Overijssel tot en met Zeeland waar relatief meer orthodoxe gereformeerden wonen. Daarbinnen heb je strengere enclaves, zoals in Staphorst en Opheusden. In die dorpen word je echt drie eeuwen teruggeworpen.’
Hoe komt het?
‘Er is een romantische verklaring. De bible belt zou ontstaan zijn in de Tachtigjarige Oorlog en de scheidslijn vormen tussen de Oranje-gezinde protestanten en de Spaanse rooms-katholieken. Sommige plaatsen zijn echter pas in de 19de eeuw ‘zwaar’ geworden. Kampen is bijvoorbeeld nu strenger dan voorheen. Een kerk is zo streng is als zijn voorganger. Dominees zijn het lichtende voorbeeld, zij veroorzaken vaak de afsplitsingen. Sommige overleden voorgangers worden zelfs als heiligen vereerd. De gemeenschap koestert hun nalatenschap –de geschreven preken.’
Wat is de strengste gemeenschap die u bent tegengekomen?
‘De oud-gereformeerde gemeente in Ederveen. Daar wordt niet alleen op hele noten gezongen, de psalmen zijn er zelfs nog in het Datheen, de taal van de berijmer Petrus Datheen van oude kerkliederen uit de 17de eeuw. Mijn speciaal gekochte Statenbijbel leek er te modern.
‘Maar soms is geen kerk de gelovigen streng genoeg. Dat zijn de thuiszitters of thuisprekers. Die kringen van tien tot vijftien gelovigen, zoals je ook kunt lezen in Een bed van violen van Jan Siebelink, zijn onbenaderbaar.’
Waarin onderscheiden de gereformeerden zich van andere protestanten?
‘Het gaat bij hen om de persoonlijke relatie met God. Het initiatief daarvan ligt bij God. Dat heet bevindelijkheid. Je kunt nog zo je best doen, God laat pas zijn gezicht zien als hij dat wil. Op het moment dat dit gebeurt, ben je bekeerd. De tekst ‘Velen zijn geroepen, weinig uitverkoren’ wordt in die kerken letterlijk genomen. Ik heb zelfs begrepen dat in de zwaarste kerken slechts weinig kerkgangers deelnemen aan het heilige avondmaal. De rest is niet bekeerd.’
Kan iemand bewijzen dat hij bekeerd is?
‘Er wordt niet openlijk over gesproken. Dat ligt heel subtiel. Het valt natuurlijk op geen enkele manier te verifiëren, maar volgens de mensen die ik heb gesproken, stralen de bekeerlingen een soort heiligheid uit.’
Als het om uitverkiezing gaat, waarom leeft men dan zo streng?
‘Je weet maar nooit of het in het laatste oordeel iets uitmaakt hoe je geleefd hebt. Hun grootste zorg is de jongeren. De verleidingen zijn groot, tv wordt geweerd, maar internet brengt de wereld heel dichtbij.’
Dit geloof spreekt u aan?
‘De karikatuur die van deze gemeenschappen wordt gemaakt, is onterecht. Het zijn mensen van vlees en bloed, geen weirdo’s. Er wordt diep nagedacht over het leven. Het zijn harde werkers. Omdat God alles bepaalt, zijn ze nergens tegen verzekerd. Het mooiste vind ik dat je er de wortels van de Nederlandse aard in geconcentreerde vorm terugvindt. Het koopmanschap, de lustverdringing, de godvruchtigheid, de arrogantie van het gelijk, de rechtschapenheid, dat zijn facetten van het calvinisme die wij allemaal in ons dragen. Maar de positie van de vrouw in deze kringen vind ik achterlijk en achterhaald.’
Vrouwen krijgen wel respect?
‘Oh ja, vrouwen hebben hun eigen levenssfeer, zoals dat heet. Ze zijn niet ondergeschikt aan de man, ze hebben gewoon een andere plaats in de schepping.’
