Regeltjes?

[jakobmarin]

Ik kon het toch niet laten om een artikel uit de Saambinder in te scannen waar (denk ik) Refoforum wordt genoemd!!

Uit: Saambinder, 19 januari 2006

Regeltjes?

Met enige regelmaat duikt het woord op: regeltjes. Onlangs gaven sommige mensen die de kerk de rug hebben toe gekeerd, te kennen dat de reden daar van vooral lag in de vele ‘regeltjes’ waaraan zij zich binnen het gezin en de kerk hadden te houden. Zij waren ‘op de regeltjes afgeknapt’, zoals dat wel wordt uitgedrukt. De regeltjes spelen ook een tamelijk grote rol in sommige discussiesites op het Internet. En tijdens catechisatie-uren zal menige catecheet zijn uiterste best moeten doen om het belang van de ‘regeltjes’ uit te leggen — gesteld dat hij daartoe bereid is,
Wat bedoelt men nu eigenlijk met regeltjes? Nader onderzoek leert dat men er zaken onder verstaat als ‘hoedjes en rokjes’. Of haardracht en kleding. Of vrijetijdsbesteding en omgaan met de cultuur van deze tijd. Of met een vaak gebruikte term: ‘uiterlijkheden’. Op die uiterlijkheden is men niet zo gesteld. Dat mag wel wat verwonderen, gezien de aandacht en de tijd die een mens doorgaans aan zijn uiterlijk besteedt... Maar een mens kan nu eenmaal wonderlijk tegenstrijdig gedrag vertonen.

Bagatellen?
We willen toch eens wat nauwkeuriger naar die regeltjes kijken. Het verwijt is duidelijk: velen zijn van mening dat er in de kerk — althans in kerken van wat behoudende signatuur - veel te veel aandacht aan uiterlijke dingen wordt besteed. Dingen, die zo belachelijk bekrompen zijn in het licht van de geweldige vragen waarvoor de mens van deze tijd zich gesteld ziet. De kerk wordt naar de rand van de samenleving gedrongen, de islam maakt zich sterk, het bijzonder onderwijs staat onder druk, waarden en normen die ontleend waren aan Gods Woord spoelen weg. Voeg daarbij de verschrikkelijke nood in deze wereld: aids, honger, natuur rampen, oorlogsgeweld, onderdrukking van vrouwen en minderheden... en sommige kerken in Nederland maken zich druk om hoedjes en rokjes, om uiterlijkheden en de eigen groepscultuur! Om bagatellen, zogezegd. Om regeltjes, die in het licht van het grote gebeuren in kerk en wereld opvallen door hun onbeduidendheid... Belachelijk, zo vindt men. Of, beter nog: om te huilen. Zijn die verwijten terecht! Laten we dat eens bezien.

Levensstijl
Het zal duidelijk zijn dat het hier gaat over wat wij wel onze levensstijl noemen. In de levensstijl van een mens komt zijn levensovertuiging openbaar. Ook dát is duidelijk. In ons uiterlijk weerspiegelt zich iets van ons innerlijk. Iemand die zich met alles wat in hem is verzet tegen de gevestigde orde, loopt doorgaans niet in een driedelig maatkostuum. En iemand die eerbied heeft in zijn hart voor Gods inzettingen, trekt voor de kerkgang niet de broek aan waarin hij gewend is in zijn tuin te werken.
Wie nu begeert te leven naar Gods wil en Woord — want in dat Woord is ons de wil van God toch geopenbaard! — zal dat ook in zijn levensstijl willen doen blijken. Met alle gebrek, maar toch! Waar zich iets van de oprechte vreze des Heeren in het leven van een mens gaat vertonen, komt een buigen voor de Heere. Misschien is dat wel het eerste kenmerk van genade: buigen. Heere — wat wilt Gij dat ik doen zal? Ik geloof er niet zoveel van dat zo’n mens zélf zal willen gaan uitmaken wat belangrijk en wat minder belangrijk is. En heel zeker weet ik dat hij er niet over zal peinzen iets wat de Heere duidelijk als Zijn wil heeft geopenbaard, een bagatel of bijkomstigheid te noemen. Wie dat wél gaat doen, kan zich bovendien heel erg vergissen — zelfs tot zijn eeuwige schade. Misschien dachten Nadab en Abihu, de zonen van Aäron op de eerste dag van hun ambtsbediening wel dat het er niet zoveel toe deed met welk vuur zij het wierook in de tabernakel zouden aansteken. Als het maar brandde, toch? Maar zo lag het niet — zij stierven om hun onachtzaamheid. Misschien dacht koning Joas van Israël wel dat het er niet zoveel toe deed hoe hij met de pijlen op de grond sloeg, zoals de profeet Elisa hem had geboden. Als hij toch maar sloeg! Het kwam hem duur te staan. Misschien dacht Uza wel dat het er niet zoveel toe deed of de ark des Heeren nu op een wagen werd gezet of op de schouders van de priesters — als de ark maar van haar plaats kwam, toch? Wat deed dat uiterlijke er nu toe, die regeltjes? Het kostte Uza zijn leven…

Onze norm
De vreze des Heeren wekt eerbied voor het Woord des Heeren. En wel voor het gehéle Woord. Dat Woord wordt de norm voor het gehele leven, innerlijk én uiterlijk. Wat is een norm? Het Latijnse woord norma betekende oorspronkelijk een winkelhaak, een stuk gereedschap van een timmerman. Vandaar kreeg het de betekenis van regel of richtsnoer. Oudtijds legde men een winkelhaak om een hoek om te zien of deze wel zuiver recht was. Dus een norm is iets wat men naast zijn leven legt om te zien of dat leven werkelijk recht is. 0 wee, als de norm zélf niet recht is! Als wij onze norm zoeken in ons bevlekte geweten, of in de mening van de meerderheid, of in ons verdoolde gevoel, of in ons verduisterd verstand...
Maar wij mogen zo’n goede, zo’n rechte. zo’n zuivere norm hebben: het Woord van God! Dat Woord leert een begenadigde ziel nu naast zijn leven leggen, bevend, jawel, maar ook oprecht en hartelijk. Maak in Uw Woord mijn gang en treden vast... Leer mij naar Uw wil te handelen — ‘k zal dan in Uw waarheid wandelen! Dat is maar geen vrome praat, maar een teer en oprecht voor God willen leven. En als Gods kind van één ding diep overtuigd is, dan is het wel hier van dat hij met zijn les en naar Gods Woord nooit en nimmer de zaligheid kan verdienen. De grond van het zalig worden leert hij wel zoeken in iets anders in een Ander. Maar dat neemt niet weg dat een mens in wie maar een kruimel van de vreze des Heeren leeft, zijn leven begeert te schikken en te richten naar het Woord van God.

Een valkuil
Nu is er natuurlijk wel een valkuil. We kunnen als ouders in de opvoeding van onze kinderen alle nadruk leggen op het dit moeten en dat niet mogen. We kunnen ook als ambtsdragers in de kerk sterk het uitwendige benadrukken. Dat is niet zo erg, als we ook nog maar iets ánders en wat méér hebben te zeggen. Laat onze kinderen toch niet de indruk krijgen dat een leven naar Gods Woord alleen maar bestaat in een zich uiterlijk conformeren aan een bepaald gedrag. Het is heel erg als een kind nooit iets hoort van de dienenswaardigheid van de Heere, van het zachte juk en de lichte last van Christus. Erg, als we als vader en moeder nooit verder komen dan: je zult dit doen — en je zult dat laten. Het is nooit goed te keuren, maar wel te begrijpen dat kinderen zich van zo’n opvoeding later afkeren. Misschien maken ze er wel een wrange karikatuur van — veel erger dan het ooit geweest is. Dat is af te keuren. Maar het is heel erg als een kind thuis in zijn jeugd nooit één goed woord heeft gehoord over God en over Zijn dienst.

Niettemin...
Niettemin wil ik graag overeind laten staan wat hierboven werd gezegd. Wie iets kennen mag van het tere leven voor Gods aangezicht, zal niet licht smalen op regeltjes. Hij zal ook zelf niet willen uitmaken wat belangrijk is en wat niet. Natuurlijk — er zijn zaken waarover Gods Woord zich niet rechtstreeks uitlaat. Die zaken behoren tot de gereformeerde traditie. Daar is niets mis mee. We moeten op zulke dingen maar zuinig zijn. Het opzij zetten ervan zou heel veel schade doen. Dat men — om een voorbeeld te noemen — onder het Oude Testament niet in een stad mocht wonen en geen wijn mocht drinken, staat nergens in Gods Woord. Tóch hielden de zogenaamde Rechabieten (Jeremia 35) zich aan die traditie. Hun vader had het hun zo geleerd — en de Heere stelt die mensen ten voorbeeld aan geheel Israël.
Andere dingen behoren niet eens tot de traditie, maar tot onze gewoonten. Dat we met mes en vork moeten eten, staat zó natuurlijk niet in de Schrift. Dat ouders er verstandig aan doen het hun kinderen bij te brengen, is buiten kijf.
Dat zijn helemaal geen verkeerde regeltjes. Ook daar mag en moet men zuinig op zijn. Verder doen we er wijs aan om dingen die tot onze waardevolle traditie behoren niet tot norm te verklaren - dat is en blijft alleen de Schrift. En zeker met onze persoonlijke goede gewoonten moeten we dat niet doen.
Maar de zaken die sommige kerkverlaters noemden als ‘regeltjes’ waarop zij waren ‘afgeknapt’, behoorden niet tot deze categorieën. Zij hadden het niet over gewoonten of tradities. Zij hadden het over hoedjes en rokjes, over haardracht en kleding. Maar wat de ‘hoedjes’ betreft: staat 1 Korinthe 1 dan niet in de Schrift? En onze haardracht:
wat zegt datzelfde hoofdstuk dan over het haar van man en vrouw? En de ‘rokjes’? Is het dan maar een stukje gewoonte dat wij graag zien dat onze vrouwen en meisjes zich ook in hun kleding onderscheiden van de man? Staat Deuteronomium 22 dan niet in Gods Woord? En schrijft de apostel Petrus in zijn eerste zendbrief niet heel heldere dingen over onze kleding?
Het is me wel eens opgevallen dat sommige mensen zo heftig en zelfs heel boos kunnen worden als het om deze dingen gaat. Waarom toch? Laten we maar heel eerlijk toegeven dat het in deze dingen helemaal niet om regeltjes gaat — maar om zaken die behoren tot de door God aan ons leven en gegeven norm. Het is de norm van de Heilige Schrift — en wie de Heere vreest zal daarop niet willen smalen, maar ervoor willen buigen.

Capelle aan den IJssel,

ds. A. Moerkerken

[jacob]

ik denk het ook.

Maar aan een gedegen exegese van Deut 22:5 waagt hij zich niet.

Staat er zo dus zal het wel zo zijn. Misschien van Tonia Mellis geleerd

Overigens moet bovenstaande als een grapje met serieuze ondertoon gelezen worden. Met de exgese van ds Moerkerken is over het algemeen weinig mis.

Op dit punt snap ik alleen niet waarom er met hand en tand aan zo'n twijfelachtig dogma wordt vastgehouden.

[Miscanthus]

Op dit punt snap ik alleen niet waarom er met hand en tand aan zo'n twijfelachtig dogma wordt vastgehouden.

De Galaten bestaan nog....

[Pim]

Als iemand daar graag over wil schrijven moet hij dat doen, maar

Laten we maar heel eerlijk toegeven dat het in deze dingen helemaal niet om regeltjes gaat — maar om zaken die behoren tot de door God aan ons leven en gegeven norm. Het is de norm van de Heilige Schrift — en wie de Heere vreest zal daarop niet willen smalen, maar ervoor willen buigen.

Dit soort opmerkingen moeten er altijd weer bij bij ons. Alle kinderen van God hebben de mening/principes van ons, dus als je een andere mening hebt vrees je de Heere niet.
Brrr, de Heere Jezus zei: 'wie niet tegen ons is, is voor ons'. Wij weten het wel beter, zelfs hoe je met 'regeltjes' omgaat geeft al aan of je de Heere vreest.

[refo]

Da's geen quote van jakobmarin........

[Gian]

Misschien dachten Nadab en Abihu, de zonen van Aäron op de eerste dag van hun ambtsbediening wel dat het er niet zoveel toe deed met welk vuur zij het wierook in de tabernakel zouden aansteken. Als het maar brandde, toch? Maar zo lag het niet — zij stierven om hun onachtzaamheid. Misschien dacht koning Joas van Israël wel dat het er niet zoveel toe deed hoe hij met de pijlen op de grond sloeg, zoals de profeet Elisa hem had geboden. Als hij toch maar sloeg! Het kwam hem duur te staan. Misschien dacht Uza wel dat het er niet zoveel toe deed of de ark des Heeren nu op een wagen werd gezet of op de schouders van de priesters — als de ark maar van haar plaats kwam, toch? Wat deed dat uiterlijke er nu toe, die regeltjes? Het kostte Uza zijn leven…

Ik vraag me af of je dit zo makkelijk als vergelijking mag stellen. Welk doel dient het? Bangmakerij? Wetticisme?

[memento]

Ach ja, een typisch voorbeeld van: Als je de Heere leert vrezen, ga je precies zo denken en doen als IK.

[MV]

Ik merk dat hier weer dezelfde reacties op komen als bij de discussie dobbelstenen.

Waarom zo'n felle tegenkanting tegen een m.i. terechte waarschuwing van de glijdende schaal van "binnen de ger. gezinthe.

Ook vindt ik dat je moet signaleren, dat, hoe je er ook over denkt Ds. Moerkerken hiermee vanuit pastorale bewogenheid waarschuwd. Wie dit alleen maar belaggelijk wil maken ondermijnt de ernst van deze predikant.

PS:
Ik heb het idee dat er bij discussies over wat wel en niet mag meer gevraagd wordt: waarom zou dit NIET mogen, dan, Waarom zou ik het WEL doen!

[Pim]

Ik merk dat hier weer dezelfde reacties op komen als bij de discussie dobbelstenen.

Waarom zo'n felle tegenkanting tegen een m.i. terechte waarschuwing van de glijdende schaal van "binnen de ger. gezinthe.

Ook vindt ik dat je moet signaleren, dat, hoe je er ook over denkt Ds. Moerkerken hiermee vanuit pastorale bewogenheid waarschuwd. Wie dit alleen maar belaggelijk wil maken ondermijnt de ernst van deze predikant.

PS:
Ik heb het idee dat er bij discussies over wat wel en niet mag meer gevraagd wordt: waarom zou dit NIET mogen, dan, Waarom zou ik het WEL doen!

Het gaat niet om belachelijk maken, voor mij geldt enkel dat ik problemen heb met het artikel omdat de waarschuwing tegelijk weer samen gaat met een veroordeling.

[Breekijzertje]

Ach ja, een typisch voorbeeld van: Als je de Heere leert vrezen, ga je precies zo denken en doen als IK.

Idd. Wat denken we dan vaak nog goed van ons zelf hè.....

[jacob]

Ik merk dat hier weer dezelfde reacties op komen als bij de discussie dobbelstenen.

Waarom zo'n felle tegenkanting tegen een m.i. terechte waarschuwing van de glijdende schaal van "binnen de ger. gezinthe.

Ook vindt ik dat je moet signaleren, dat, hoe je er ook over denkt Ds. Moerkerken hiermee vanuit pastorale bewogenheid waarschuwd. Wie dit alleen maar belaggelijk wil maken ondermijnt de ernst van deze predikant.

PS:
Ik heb het idee dat er bij discussies over wat wel en niet mag meer gevraagd wordt: waarom zou dit NIET mogen, dan, Waarom zou ik het WEL doen!

Een dominee mag wel zeggen dat als je de regeltjes van hem niet volgt je niet zalig kan zijn. Maar het daar mee oneens zijn betekent direct dat je fel tegengekant bent.

[memento]

Ik merk dat hier weer dezelfde reacties op komen als bij de discussie dobbelstenen.

Waarom zo'n felle tegenkanting tegen een m.i. terechte waarschuwing van de glijdende schaal van "binnen de ger. gezinthe.

Ook vindt ik dat je moet signaleren, dat, hoe je er ook over denkt Ds. Moerkerken hiermee vanuit pastorale bewogenheid waarschuwd. Wie dit alleen maar belaggelijk wil maken ondermijnt de ernst van deze predikant.

Beste MV,

Ikzelf ben een kriticus van de tijdgeest die heerst binnen de gereformeerde gezindte. Alleen heb ik een gruwelijke hekel aan de zelfingenomen gedachte dat iedereen die bekeerd wordt, zinloze tradities gaat houden...

Nee, er is genoeg mis in refo-nederland. En veel daarvan is te wijten aan het feit dat we tradities houden en daarmee denken bijbels te leven, ipv dat er nagedacht wordt over hoe we het beste heilig leven kunnen. Een tendens die ik veel zie is dat mensen de tradities keurig houden, en ondertussen allerlei zonden 'goed' vinden:
- zwart-werken (tot in de kerkenraad toe),
- materialisme (College-Style kleding, 3 x per jaar op vakantie, dure auto),
- Gierigheid (kijk eens hoeveel mensen geven aan goede doelen)
- lichaam niet houden als een tempel van de Heilige Geest (matigheid in drank, niet roken, matigheid in eten en drinken)
- etc

Nee, met tradities alleen komen we er niet. Tradities zijn vaak waardevol, omdat ze gegrond zijn op een bepaalde bijbelse gedachte. Als we tradities voorstaan, moeten we dus die grondgedachte gaan uitleggen en de jeugd eigen maken. Alleen dan is er hoop...

[MV]

Ach ja, een typisch voorbeeld van: Als je de Heere leert vrezen, ga je precies zo denken en doen als IK.

Idd. Wat denken we dan vaak nog goed van ons zelf hè.....

Het is de norm van de Heilige Schrift — en wie de Heere vreest zal daarop niet willen smalen, maar ervoor willen buigen.


Niet de norm van IK

[jacob]

Ach ja, een typisch voorbeeld van: Als je de Heere leert vrezen, ga je precies zo denken en doen als IK.

Idd. Wat denken we dan vaak nog goed van ons zelf hè.....

Het is de norm van de Heilige Schrift — en wie de Heere vreest zal daarop niet willen smalen, maar ervoor willen buigen.


Niet de norm van IK

Kom eerst maar eens met een gedegen exegese. Want je beroept je op iets wat je gesprekspartners op het forum het niet mee eens zijn. Althans een aantal.

Je kan dan wel telkens herhalen dat het de norm van de bijbel is, maar dat ik nu juist wat ik en andere tegenspreken. Ga daar dan eens op in.

Hierbij een eerdere posting van mij, hier kan je lezen dat ik het dogma niet onderschrijf. Graag inhoudelijk kritiek leveren. Want ik zou dan wel van jou willen weten waarom jij gelijk hebt en ik niet.
Opvallend overigens dat jij dezelfde methode gebruikt als de discussie partners destijds.







eerdere posting:

ik irriteer mij aan de manier van posten van edan en luctor. Inhoudelijk weigeren ze deze discussie te voeren. Het enige wat ze kunnen inbrengen is suggestieve flauwekul. Totzelfs het in twijfel brengen van iemands geestelijke staat. Jaja, bedekt maar het staat er wel.

daarom beste edan en luctor. Begin eens op dit artikel te schieten zonder emotionele verwijten.

om nogmaals de discussie wat te verdiepen heb ik een paragraaf uit het boek: man en vrouw in de traditie der eeuwen van dr Seldenrijk gescand.

Hij geeft uitvoerig aan hoe deut 22:5 moet worden uitgelegd.

5.3 Een veel genoemde tekst

God eist eerbied voor het door Hem in de schepping gegeven onderscheid tussen man en vrouw. Om dit verschil ook in hun kleding te doen uitkomen, wordt binnen de gereformeerde gezindte voor de in haar kring gangbare dameskleding vaak een beroep gedaan op Deuteronomium 22:5 (vgl. par. 4.5; 5.2). Als voorbeeld noem ik een Brochure over wereldse kleding van de `Stichting Lectori Salutem' uit 1993. Na te hcbben geschreven over kleding en emancipatiedrang ("nu is het een vanzelfsprekendheid geworden om een broek te dragen" vraagt de schrijver: "Is er onder de mensen die bij Gods Woord willen leven, ook een behoefte om het vrouw-zijn te verdoezelen en willen onze meisjes ook graag mannelijk voor de dag komen? Laten we liever luisteren naar Gods Woord: Het kleed eens mans zal niet zijn aan een vrouw, en een wt zal geen vrouwenkleed aantrekken; want wie zulks doet is den HEERE, uw God, een gruwel (Deut. 22:5). `Ja maar', werpt iemand tegen, `dit hoort bij de ceremoniele wetten en ziet op de zedeloze verkleedpartijen bij de heidense tempelfeesten.' Inderdaad ging afgoderij vroeger wel met zedeloosheid en verkleedpartijen gepaard.
Maar is er nu geen afgoderij met de modegod69?" Onderwijl zegt Gods Woord - nog eens gezegd - in de Statenvertaling van 1637: "Het kleed van een man'° zal niet zijn aan een vrouw en een man zal geen vrouwenkleed aantrekken; want al wie zulks doet is de HEERE, uw God, een gruwel."" We ontmoeten hier de haat van God, weergegeven in het woord `gruwel'. Er is dan ook alle reden bij dit woord uit de Thora uitgebreider stil te staan.
De ethicus profdr. J. Douma brengt in zijn boek `Verantwoord handelen' Deuteronomium 22:5 op exegetische gronden in verband met verkleedpartijen binnen een Kanaanitische godsdienstige praktijk: mannen en vrouwen wisselen van kleding (travestie) om gelegenheid te hebben tot het plegen van ontucht'2. Het gaat niet alleen om vrouwen, maar ook om mannen. De oudtestamenticus dr. B. Maarsingh laat in zijn proefschrift zien hoe travestie ten nauwste is verbonden met de cultus van de goden en godinnen bij allerlei volken'3; tegen deze achtergrond moeten we Deuteronomium22:5 zien.

In paragraaf 2.6 zagen we dat ook de rabbijnse exegese deze uitleg voorstaat. Dat is ook de visie van de bekende presbyteriaanse godgeleerde Matthew Henry (1662-1714) en de gedachte in de commentaar van P.C. Craigie: het gaat hier niet simpel om mode, stijl of kleding; Calvijn was hen hierin al voorgegaan in zijn preek over Deuteronomium 22:5-8 (vgl. par. 4.5). Kortom: een tekst als Deuteronomium 22:5, met zoveel liederlijkheid en ontucht op de achtergrond, kan natuurlijk niet zo maar worden toegepast op een vrouw die of meisje dat los van dergelijke liederlijkheid om bepaalde redenen een lange broek aantrekt, aldus prof. Douma en prof. Heyns.
Als we op de klank afgaan, lijkt Deuteronomium 22:5 bijvoorbeeld het dragen van een (dames)pantalon door vrouwen en meisjes en de rokdracht door jongens en mannen te worden bedoeld. Maar de Kanttekeningen op de Statenvertaling verwijzen bij het woord `kleed' naar Leviticus 15:4. Daar zeggen ze dat het Hebreeuwse woord (zojuist vertaald door `kleed' hier betekent: "allerlei huisraad, gereedschap, vaten, klederen, werktuig, roerend goed. Alzo onder vers 6 en 22." Volgens de kanttekeningen is het dus ook te simpel om dit bijbelwoord allereerst of zelfs uitsluitend te betrekken op de mode en de stijl van kleding zonder meer.
Wat wij in de kanttekeningen lezen, komt overeen met wat K.Aug. Dachsel schrijft in zijn bijbelverklaring, namelijk dat het gaat om de uitrusting, heel het voorkomen van de man en de vrouw in onderscheiding van elkaar. Eigenlijk komt de Engelse King lames vertaling (van 1611) het dichtst bij de grondtekst: "The woman shall not wear ihat which pertaineth unto a man, neither shall a man put on an woman's garment", dat wat behoort bij of betrekking heeft op de man zal niet door de vrouw worden gedragen, evenmin zal de man kleding van de vrouw aantrekken'4.
Daar deze tekst vaak wordt aangehaald, is het van belang de grondwoorden aan een nadere analyse te onderwerpen. In Deuteronomium 22:5 lezen we woord voor woord vertaald: "Niet zal zijn dat is van een man (`keli-geber' op een vrouw, noch zal aannemen een man kleed (`simlah' van een vrouw." Of, in een meer lopende zin: "Daar /al niet zijn datgene van een man (mansgerei) op een vrouw, noch zal een man een \ruuwenkleed aantrekken." Heeft deze tekst dan juist te maken met de kleding van mannen?!

Ik wil nog iets verder gaan. Het algemene woord ~15nn `simlah' komt in het Oude Testament 29 keer voor. Het wordt twintig keer vertaald als `kleed' en vier keer als `kleding''s; in drie samengestelde woorden gaat het twee keer om `wisselklederen''6, twee keer om het `scheuren van klederen" en een keer om het `verscheuren''g.
In de regel krijgt het Hebreeuwse woord )5 `keli' zijn betekenis in de context waarbinnen het wordt gebruikt. De grondbetekenis is velerlei. Het wordt in het Oude Testament 323 keer gehanteerd, zowel in zelfstandige woorden - zoals `wapen' en `tuig' (= het geheel van onderdelen benodigd om iets te verrichten - als in samengestelde woorden (zoals `wapentuig' en dergelijke). Van de 266 zelfstandige woorden is bet Hebreeuwse woord 147 keer vertaald als `vat''9, 74 keer als `gereedschap'$°, 13 keer als `wapen'8', 12 keer als 'instrument"', zes keer als `kleinood' (= kostbaarheid)83, vijf keer als `tuig'84, vier keer als `huisraad'gs en een keer als `schip'86, juweel'8', `tas'8g, `zak'89 en ook een keer als `kleed'. Dat het van de 323 keer in de Statenvertaling van 1637 slechts eenmaal als `kleed' is gebruikt (nl. in Deuteronomium 22:5), moet ons in het kader van ons onderwerp wel buitengewoon voorzichtig maken, temeer daar dit punt in de Bijbel nergens elders wordt aangeroerd9°! En bij deze tekst schrijft de bekende godgeleerde Abraham Trommius (1633-1719): "eyg. gereetschap".

Het woord ‘geber' komt voor naast de meer algemene woorden `enosh'9' (67 keer), `Adam'9Z (554 keer) en `lsh'93 (2183 keer) voor `man'; het wordt in het Oude Testament 69 keer gebruikt. Dit woord is afgeleid van `gabar' (= sterk-zijn, groot-zijn, geweldig-worden, de overhand-nemen) en duidt op een man die op het toppunt van zijn kracht, kunnen en bekwaamheid is". Het grondwoord komt ook terug in de naam Gabriel, de `man Gods", een van de voornaamste engelen, die zichzelf aanduidt als voor Gods aangezicht staand.

Zo krijgt de combinatie `keli-geber' de betekenis `datgene wat mannelijk is'. Vandaar dat bijvoorbeeld valt te denken aan wapen- of legeruitrusting, wapendrager, vaatwerk, muziekinstrumenten, werktuigen, sieraden, tuigage van een schip en altaar- of tempelgereedschap. Het Hebreeuws duidt dus niet specifiek op de kleren van de man, maar op zaken die behoren bij het man-zijn. Kortom: het gaat om het mansgerei, de mannelijke `outfit'; daarbij kan ook worden gedacht aan kleding, maar dan vooral in een bijzondere zin, namelijk in het kader van seksuele uitspattingen binnen een afgodische cultus, zoals bijvoorbeeld prof. Douma, prof. Heyns en dr. Maarsingh stellen. Mogelijk is de eenzijdige nadruk op kleding pas later gelegd via de Vulgaat (405). Die geeft namelijk alleen het Latijnse woord `vestis'. Het begrip `kleding' zit weliswaar in het Hebreeuwse woord `keli-g&&', maar slaat niet op kleding als modeartikel en de hoofdbetekenis is nadrukkelijk veel breder.
Deuteronomium 22:5 spreekt in het kader van de scheppingsorde over het geheel van de uitrusting, waartoe ook de `outfit' - in algemene zin - behoort. Als het gaat om hedendaagse cultuuruitingen, is dit bijbelwoord niet zonder meer en zeker niet als enige beslissend. Ook is dit bijbelwoord geen algemeen voorschrift dat de gehele scheppingsorde rond man en vrouw omvat. Want in die orde gaat het vooral over zaken zoals gezag, onderling dienstbetoon en zo meer. Het belang van de scheppingsorde zag de duivel al in bij de zondeval: hij negeert Adam en brengt Eva in de positie van woordvoerder, leider en beslisser (Gen. 3:1-6). Op dat moment ontglipt man en vrouw de onschuld; de gevolgen daarvan blijken tot op de huidige dag destructief, zo constateerden we in paragraaf 3.4. Daarom schuilt er ook zo'n groot gevaar in het moderne emancipatiestreven dat de scheppingsorde doorbreekt!
In de lijn van wat de grondtekst bedoelt, moeten we bij `het kleed van de man 16 dus vooral denken aan een onderscheid in functie en kleding, aan versieringen, wapenen, een stok en andere gebruiksvoorwerpen, kortom: aan alles wat specifiek past bij de aard van de man, wat bij de man behoort, de mannelijke `outfit'. Die uitrusting mag een vrouw niet dragen. Ik kom daarop nog terug in paragraaf 7.5. De bepaling in de grondtekst vertoont sterke verwantschap met die van de verzen 9-11. Deze geboden beogen eerbied in te prenten voor de door God gegeven scheppingsorde (zie ook par. 3.3) en voor het daarin gestelde onderscheid tussen de soorten, zo zullen we hieronder nog zien.
Het gebod tot eerbiediging van de scheppingsorde is elders in de Schrift ook volop te vinden, maar wordt nooit in direct verband met kleding9' gebracht. Die scheppingsorde is in de Bijbel niet gelegen in de normativiteit van een bepaalde mode, maar in de handhaving van het verschil tussen man en vrouw. Als we toch menen dat Deuteronomium 22:5 rechtstreeks en uitsluitend betrekking heeft op het dragen van (lange) damesbroeken door het vrouwelijk geslacht (waarop ik in paragraaf 5.5 nog nader terugkom), dan vinden we daarvoor geen fundament in de grondwoorden en culturele achtergrond van de tekst - zoals uit het bovenstaande blijkt. Het zou ook niet zo waarschijnlijk zijn in de variëteit van geboden98 een zo algemene wet ter bescherming van de scheppingsorde te vinden. De vertaling van Luther en de King James vertaling geven de Hebreeuwse grondwoorden het zuiverst weer en behoeden ons voor het misverstand, waarvoor andere vertalingen aanleiding geven.
Eerbiedig luisteren naar het Woord van God behoedt ons voor voorbarige en ongegronde standpunten. In de Bijbel staat niet altijd wat wij er (soms al generaties lang) in menen te lezen. Ik heb dat hierboven met het belichten van een veel voorkomend misverstand proberen te illustreren. Iemand kan zich oprecht onder het gezag van Gods Woord willen plaatsen en toch de Schrift laten buikspreken. Wij vinden ons eigen handelen dan zo vanzelfsprekend, dat wij ons eenvoudig niet kunnen voorstellen dat de Bijbel er anders over spreekt. En allicht lezen we dan in de Schrift wat we er eerst zelf hebben ingelegd. Het is belangrijk te weten hoe een bijbelwoord is ingebed in zijn context, waar elders in de Schrift over dezelfde zaken wordt gesproken en welke accenten daar worden gelegd en hoe in de geschiedenis van de bijbelvertaling en de exegese het betreffende bijbelwoord wordt overgeleverd. Laten we toch voorzichtig zijn met een beroep op de Bijbel! De wettische en harde instelling van de Farizeeen en andere wetgeleerden moet ons een even duidelijk als waarschuwend voorbeeld zijn99.
Mensen kunnen Deuteronomium 22:5 in zeker verband brengen met kleding. Wie dat doet, moet beseffen dat het dan niet gaat over de kleding van de vrouw, maar over de kleding van de man (de man mag geen `simla' van de vrouw dragen; het omgekeerde staat er niet!), zo zagen we. Ook behoeven we deze tekst niet rechtstreeks toe te spitsen op een enkele uitingsvorm van kleding, maar het gebeurt evenwel al te vaak. Een dergelijk biblicistisch zwart-witdenken (vgl. par. 5.7; 8.3) hecht aan de letter van de bijbeltekst en rekent niet met het totale verband van de Schrift. Het houdt geen rekening met het feit dat Gods Woord voor alle tijden vraagt om doorvertaling naar de actuele situatie en de mens van onze cultuur en de culturen na ons. Met biblicisme ,'
vervallen we in wetticisme, in een krampachtig en niet doorleefd hanteren van bijbelteksten alsof het notariele akten zijn. Die teksten persen ons dan in een keurslijf wat de Bijbel niet van ons vraagt. Een voorbeeld van juiste doorvertaling van de Thora geeft Jezus in de bergrede'°°. Daarbij laat Hij niemand in het ongewisse over de betekenis voor het actuele leven van alledag. Immers, Hij maakt die doorvertaling concreet en toegesneden op de situatie van Zijn hoorders.
In een biblicistische visie komt het ook tot een misverstaan van de verzen 9-11 van Deuteronomium 22.
Het openleggen van de grond die we van zaad willen voorzien, mag dan niet gebeuren door een rein rund en een onreine ezel in combinatie voor de ploeg fe spannen. En als er in de akker na de voorbereiding twee soorten zaad worden gezaaid, treedt verbeurdverklaring op. Het is dan vanuit een biblicistische visie volstrekt onbelangrijk dat in deze verzen Gods verbondsnaam niet wordt genoemd en dat er niet wordt gewaarschuwd dat die zonde een gruwel is in Gods oog.
In deze verzen lezen we vervolgens: "Gij zult geen kleed van gemengde stof aantrekken, wollen en linnen tegelijk" (vs. 11). In Leviticus 19:19 klinkt het nbg uitdrukkelijker: "Een kleed van tweeerlei stof, dooreen vermengd, zal aan u niet komen." Dus: geen 75% woolllaine/Wolle/wol + 25% polyester (of een andere synthetische stof of verhouding) inclusief was-, droog- en strijkvoorschrift. Anders gezegd: het grootste deel van alle kleerkasten, of het nu kinder-, dames- of herenkleding is, moet dan in de lompenmand of naar de lorrenman die beroepsmatig in vodden handelt!
Zo is het ook wat anders wanneer in Nederland iemand een shirt draagt met `Kansas State University' of iets dergelijks erop gestempeld dan wanneer in Zefanja's dagen uitheemse kleren ook de uitheemse godsdienst moeten etaleren'°', hoewel ... ook in onze tijd zijn niet alle spreuken op onze kleding neutraal.
Niet alleen op het gebied van de kleding, ook op het vlak van de sociale verhoudingen /zijn er staaltjes van biblicisme. Zo is de vervloeking van Kanaan de zoon van Cham'oz vaak aangehaald om de slavernij van de negers in stand te houden. De achturige werkdag is bestreden met de woorden van Jezus dat men moet werken zolang het dag is, terwijl duidelijk wordt gezegd dat er twaalf uren in een dag gaan'°4. Dobbelstenen zijn uit het christelijke gezin geweerd, omdat Spreuken 16:33 ons zou leren dat hct lot heilig is en zich niet leent voor spelletjes. Via de tempelreiniging'°5 laat de moderne theologie Jezus de grote revolutie prediken. En zo wordt soms ook de betekenis van Deuteronomium 22:5 in de lijn van de roomse Vulgaat verengd tot het (niet) dragen van lange broeken en zelfs broekrokken door meisjes en vrouwen. De opvatting dat de broek hoort bij mannen en de rok bij vrouwen is waarschijnlijk mede onder invloed van kerkelijke instanties zo overheersend geworden.

voor verdere info zou ik het boek kopen. Het is uitermate leerzaam. Jammer dat de SB nooit tot een recensie is gekomen. Het is te controversieel vrees ik.

[Breekijzertje]

Het is de norm van de Heilige Schrift — en wie de Heere vreest zal daarop niet willen smalen, maar ervoor willen buigen.

Ja, citeren kunnen we allemaal.