Mag een predikant alles zeggen?

[Psalm]

Ik heb er ook even over nagedacht, maar ik geloof er vooralsnog ook niets van. Dominees herkennen natuurlijk wel hoe mensen reageren op hun verhaal. Maar dat zegt net zo goed iets over hun beider karakters en ook de ontvangst van een preek wordt niet alleen door iemands geloof bepaald. Iemand kan slecht geslapen hebben, zich ergeren aan preekstijl of exegese, of juist depressief of heel optimistisch zijn.

Helemaal mee eens. Er zijn allerlei oorzaken waarom mensen niet goed luisteren of zo overkomen. Het kan natuurlijk een signaal zijn, maar het is wat voorbarig om meteen een oordeel te hebben over de geestelijke stand van de gemeente.

[DDD]

Daar komt nog eens bij dat vooral charismatische dominees die slecht tegen kritiek kunnen zulke dingen graag zelf beoordelen. Maar daarbij rekenen ze geheel naar eigen maatstaven, en dat zijn niet bij voorbaat Gods maatstaven.

Ik zou maar erg voorzichtig zijn met dominees die zich dergelijke oordelen veroorloven. Ik geloof niet dat ze alle lessen van Jezus al hebben geleerd. Het Evangelie leert toch juist duidelijk niet op de buitenkant, noch op onderlinge herkenning of sympathie af te gaan, maar het oordeel aan God te laten.

Dominees die zich daar niet in kunnen vinden, dwalen zelf, en lijken me ook geen betrouwbare 'thermometer' voor een kerkelijke gemeente.

[Psalm]

Hier ligt natuurlijk ook een taak voor de kerkenraad. Zij hebben de unieke positie om zulke dominees te corrigeren. Het probleem is dat sommige kerkenraden door het charisma van deze dominees zijn "lam" gelegd. Hierdoor kan de situatie blijven bestaan en kan de charismatische dominee zijn gang blijven gaan.

Gemeenteleden die in deze situatie toch kritisch blijven worden vaak gedemoniseerd als haters van de waarheid of soortgelijke kwalificaties.

[Adagio]

Ik vind het beetje een semantische discussie. Veelal zal de ervaring van kerkenraden en predikanten zijn dat velen het prima kunnen uithouden in hun onbekeerde staat. Dit zal blijken uit huisbezoeken, kringen en aantallen avondmaalgangers ten opzichte van het geheel van de gemeente. Dat predikanten dat algemene beeld dan ook gebruiken in hun preek vind ik niet zo vreemd.

Het valt te vrezen dat zij die zich graag bij de bekeerden voegen zich aangesproken voelen. Nog meer valt te vrezen dat degenen die onbekeerd zijn zich niet aangesproken voelen. Daarom is het wel nodig dat een predikant de opmerking niet maakt om dat verder te laten rusten, maar er wel een uitwerking van die zinsnede komt.

Het zou ook niet zo best zijn als een voorganger gericht is op eigen aanzien: met eigen krachten een ernstige zinsnede neerleggen, en tijdens de reis huiswaarts daarmee vergenoegd zijn; dankdag houden. Net als een valse koopman; iemand die voor de kudde geen herder, maar een huurling is: "Het is kwaad, het is kwaad, zal de koper zeggen; maar als hij weggegaan is, dan zal hij zich beroemen."
Maar dan een getrouwe Paulus: "Mijne kinderkens, die ik wederom arbeid te baren, totdat Christus een gestalte in u krijge. Doch ik wilde dat ik nu tegenwoordig bij u was, en mijn stem mocht veranderen; want ik ben in twijfel over u."

Ja, het is een klein kuddeke (Luk 12). En één uit een geslacht en twee uit een stad. En terwijl iedereen, zelfs die prediker zelf, de gebezigde woorden zou kunnen betreuren, kan God die gebruiken als een pijl. Jeremia wijst echter onverdroten op het te verrichten werk, het brengen van de volle raad Gods: "Daarom, zie, Ik wil aan de profeten, spreekt de HEERE; die Mijn woorden stelen, eenieder van zijn naaste; Zie, Ik wil aan de profeten, spreekt de HEERE; die hun tong nemen en spreken: Hij heeft het gesproken; Zie, Ik wil aan degenen die valse dromen profeteren, spreekt de HEERE, en vertellen die, en verleiden Mijn volk met hun leugens en met hun lichtvaardigheid; daar Ik hen niet gezonden en hun niets bevolen heb, en zij dit volk gans geen nut doen, spreekt de HEERE."

Kanttek.: "dat is, die heimelijk en steelswijze met elkander samenspannen en de een den ander leren wat zij tezamen het volk als Mijn woord en op Mijn Naam zullen voorstellen, of die wel weten dat de ware profetieën Mijn woord zijn, en ontkennen het evenwel voor het volk, of houden het achter, stelende alzo Mijn woord uit de harten der mensen en benemende hun de gedachten die zij daarvan mogen hebben, opdat het in den wind geslagen worde. Sommigen menen dat dit ziet op de arglistigheid der valse profeten, die enige woorden en manieren van spreken die de ware profeten gewoon waren in hun profetieën te gebruiken, hun ontstalen, en tot een dekmantel van hun bedrog in hun valse profetieën gebruikten, en de ware profeten alzo, als men zegt, na-aapten; waarvan in het volgende."

Wat een gedoe, om op een forum te oordelen over de harten, en de gemeenten daaraan te meten. Paulus schrijft aan de Romeinen over het overblijfsel naar de verkiezing der genade: "En Jesaja roept over Israël: Al ware het getal der kinderen Israëls gelijk het zand der zee, zo zal het overblijfsel behouden worden." Kanttek: "Het Hebreeuwse woord bij den profeet, Jes. 10:22, betekent eigenlijk: zal in of tot Hem wederkeren, namelijk tot God, gelijk in het 21ste vers uitgedrukt wordt. Doch de zin is even dezelfde, hoewel sommigen menen dat bij Jesaja gezien wordt op het wederkeren van weinigen uit de gevangenis van Babylonië, die een voorbeeld is geweest van het uitgaan der uitverkorenen uit het Babel der zonde en der wereld."

[Maanenschijn]

Hier ligt natuurlijk ook een taak voor de kerkenraad. Zij hebben de unieke positie om zulke dominees te corrigeren. Het probleem is dat sommige kerkenraden door het charisma van deze dominees zijn "lam" gelegd. Hierdoor kan de situatie blijven bestaan en kan de charismatische dominee zijn gang blijven gaan.

Gemeenteleden die in deze situatie toch kritisch blijven worden vaak gedemoniseerd als haters van de waarheid of soortgelijke kwalificaties.

Waarom en wat moet er gecorrigeerd worden? Wat is er dan mis of onjuist met de uitspraak? En aan welke objectieve criteria meet je dat af?

Aantallen avondmaalgangers? Inkomsten? Percentage kerkgang? Ik noem zomaar wat voorbeelden.

Het kan niet leuk klinken, maar het is toch zo? Ik ken geen gemeente in reformatorisch Nederland waar de avondmaalstafel meer dan de helft van de belijdende leden vult.

[Cyrillus]

Ik vind het beetje een semantische discussie. Veelal zal de ervaring van kerkenraden en predikanten zijn dat velen het prima kunnen uithouden in hun onbekeerde staat. Dit zal blijken uit huisbezoeken, kringen en aantallen avondmaalgangers ten opzichte van het geheel van de gemeente. Dat predikanten dat algemene beeld dan ook gebruiken in hun preek vind ik niet zo vreemd.

Het valt te vrezen dat zij die zich graag bij de bekeerden voegen zich aangesproken voelen. Nog meer valt te vrezen dat degenen die onbekeerd zijn zich niet aangesproken voelen. Daarom is het wel nodig dat een predikant de opmerking niet maakt om dat verder te laten rusten, maar er wel een uitwerking van die zinsnede komt.

Het zou ook niet zo best zijn als een voorganger gericht is op eigen aanzien: met eigen krachten een ernstige zinsnede neerleggen, en tijdens de reis huiswaarts daarmee vergenoegd zijn; dankdag houden. Net als een valse koopman; iemand die voor de kudde geen herder, maar een huurling is: "Het is kwaad, het is kwaad, zal de koper zeggen; maar als hij weggegaan is, dan zal hij zich beroemen."
Maar dan een getrouwe Paulus: "Mijne kinderkens, die ik wederom arbeid te baren, totdat Christus een gestalte in u krijge. Doch ik wilde dat ik nu tegenwoordig bij u was, en mijn stem mocht veranderen; want ik ben in twijfel over u."

Ja, het is een klein kuddeke (Luk 12). En één uit een geslacht en twee uit een stad. En terwijl iedereen, zelfs die prediker zelf, de gebezigde woorden zou kunnen betreuren, kan God die gebruiken als een pijl. Jeremia wijst echter onverdroten op het te verrichten werk, het brengen van de volle raad Gods: "Daarom, zie, Ik wil aan de profeten, spreekt de HEERE; die Mijn woorden stelen, eenieder van zijn naaste; Zie, Ik wil aan de profeten, spreekt de HEERE; die hun tong nemen en spreken: Hij heeft het gesproken; Zie, Ik wil aan degenen die valse dromen profeteren, spreekt de HEERE, en vertellen die, en verleiden Mijn volk met hun leugens en met hun lichtvaardigheid; daar Ik hen niet gezonden en hun niets bevolen heb, en zij dit volk gans geen nut doen, spreekt de HEERE."

Kanttek.: "dat is, die heimelijk en steelswijze met elkander samenspannen en de een den ander leren wat zij tezamen het volk als Mijn woord en op Mijn Naam zullen voorstellen, of die wel weten dat de ware profetieën Mijn woord zijn, en ontkennen het evenwel voor het volk, of houden het achter, stelende alzo Mijn woord uit de harten der mensen en benemende hun de gedachten die zij daarvan mogen hebben, opdat het in den wind geslagen worde. Sommigen menen dat dit ziet op de arglistigheid der valse profeten, die enige woorden en manieren van spreken die de ware profeten gewoon waren in hun profetieën te gebruiken, hun ontstalen, en tot een dekmantel van hun bedrog in hun valse profetieën gebruikten, en de ware profeten alzo, als men zegt, na-aapten; waarvan in het volgende."

Wat een gedoe, om op een forum te oordelen over de harten, en de gemeenten daaraan te meten. Paulus schrijft aan de Romeinen over het overblijfsel naar de verkiezing der genade: "En Jesaja roept over Israël: Al ware het getal der kinderen Israëls gelijk het zand der zee, zo zal het overblijfsel behouden worden." Kanttek: "Het Hebreeuwse woord bij den profeet, Jes. 10:22, betekent eigenlijk: zal in of tot Hem wederkeren, namelijk tot God, gelijk in het 21ste vers uitgedrukt wordt. Doch de zin is even dezelfde, hoewel sommigen menen dat bij Jesaja gezien wordt op het wederkeren van weinigen uit de gevangenis van Babylonië, die een voorbeeld is geweest van het uitgaan der uitverkorenen uit het Babel der zonde en der wereld."

Wil jij onderbouwen waarom de woorden van Jesaja die over heel Israel gaan, zomaar toegepast mogen op een willekeurige gemeente die je niet kent? Zou het misschien niet een levende gemeente kunnen zijn?

[Adagio]

Wat een gedoe, om op een forum te oordelen over de harten, en de gemeenten daaraan te meten. Paulus schrijft aan de Romeinen over het overblijfsel naar de verkiezing der genade: "En Jesaja roept over Israël: Al ware het getal der kinderen Israëls gelijk het zand der zee, zo zal het overblijfsel behouden worden." Kanttek: "Het Hebreeuwse woord bij den profeet, Jes. 10:22, betekent eigenlijk: zal in of tot Hem wederkeren, namelijk tot God, gelijk in het 21ste vers uitgedrukt wordt. Doch de zin is even dezelfde, hoewel sommigen menen dat bij Jesaja gezien wordt op het wederkeren van weinigen uit de gevangenis van Babylonië, die een voorbeeld is geweest van het uitgaan der uitverkorenen uit het Babel der zonde en der wereld."

Wil jij onderbouwen waarom de woorden van Jesaja die over heel Israel gaan, zomaar toegepast mogen op een willekeurige gemeente die je niet kent? Zou het misschien niet een levende gemeente kunnen zijn?

Cyrillus, dit is teveel eer. Ik kan niet (meer) in de hoofden kijken van die hooggeachte kanttekenaren, waarom zij schreven dat sommigen dit zagen als een voorbeeld van het wederkeren van uitverkorenen.

[Maanenschijn]

Ik vind het beetje een semantische discussie. Veelal zal de ervaring van kerkenraden en predikanten zijn dat velen het prima kunnen uithouden in hun onbekeerde staat. Dit zal blijken uit huisbezoeken, kringen en aantallen avondmaalgangers ten opzichte van het geheel van de gemeente. Dat predikanten dat algemene beeld dan ook gebruiken in hun preek vind ik niet zo vreemd.

Het valt te vrezen dat zij die zich graag bij de bekeerden voegen zich aangesproken voelen. Nog meer valt te vrezen dat degenen die onbekeerd zijn zich niet aangesproken voelen. Daarom is het wel nodig dat een predikant de opmerking niet maakt om dat verder te laten rusten, maar er wel een uitwerking van die zinsnede komt.

Het zou ook niet zo best zijn als een voorganger gericht is op eigen aanzien: met eigen krachten een ernstige zinsnede neerleggen, en tijdens de reis huiswaarts daarmee vergenoegd zijn; dankdag houden. Net als een valse koopman; iemand die voor de kudde geen herder, maar een huurling is: "Het is kwaad, het is kwaad, zal de koper zeggen; maar als hij weggegaan is, dan zal hij zich beroemen."
Maar dan een getrouwe Paulus: "Mijne kinderkens, die ik wederom arbeid te baren, totdat Christus een gestalte in u krijge. Doch ik wilde dat ik nu tegenwoordig bij u was, en mijn stem mocht veranderen; want ik ben in twijfel over u."

Ja, het is een klein kuddeke (Luk 12). En één uit een geslacht en twee uit een stad. En terwijl iedereen, zelfs die prediker zelf, de gebezigde woorden zou kunnen betreuren, kan God die gebruiken als een pijl. Jeremia wijst echter onverdroten op het te verrichten werk, het brengen van de volle raad Gods: "Daarom, zie, Ik wil aan de profeten, spreekt de HEERE; die Mijn woorden stelen, eenieder van zijn naaste; Zie, Ik wil aan de profeten, spreekt de HEERE; die hun tong nemen en spreken: Hij heeft het gesproken; Zie, Ik wil aan degenen die valse dromen profeteren, spreekt de HEERE, en vertellen die, en verleiden Mijn volk met hun leugens en met hun lichtvaardigheid; daar Ik hen niet gezonden en hun niets bevolen heb, en zij dit volk gans geen nut doen, spreekt de HEERE."

Kanttek.: "dat is, die heimelijk en steelswijze met elkander samenspannen en de een den ander leren wat zij tezamen het volk als Mijn woord en op Mijn Naam zullen voorstellen, of die wel weten dat de ware profetieën Mijn woord zijn, en ontkennen het evenwel voor het volk, of houden het achter, stelende alzo Mijn woord uit de harten der mensen en benemende hun de gedachten die zij daarvan mogen hebben, opdat het in den wind geslagen worde. Sommigen menen dat dit ziet op de arglistigheid der valse profeten, die enige woorden en manieren van spreken die de ware profeten gewoon waren in hun profetieën te gebruiken, hun ontstalen, en tot een dekmantel van hun bedrog in hun valse profetieën gebruikten, en de ware profeten alzo, als men zegt, na-aapten; waarvan in het volgende."

Wat een gedoe, om op een forum te oordelen over de harten, en de gemeenten daaraan te meten. Paulus schrijft aan de Romeinen over het overblijfsel naar de verkiezing der genade: "En Jesaja roept over Israël: Al ware het getal der kinderen Israëls gelijk het zand der zee, zo zal het overblijfsel behouden worden." Kanttek: "Het Hebreeuwse woord bij den profeet, Jes. 10:22, betekent eigenlijk: zal in of tot Hem wederkeren, namelijk tot God, gelijk in het 21ste vers uitgedrukt wordt. Doch de zin is even dezelfde, hoewel sommigen menen dat bij Jesaja gezien wordt op het wederkeren van weinigen uit de gevangenis van Babylonië, die een voorbeeld is geweest van het uitgaan der uitverkorenen uit het Babel der zonde en der wereld."

Je citeert mooie gedeelten. Ik waardeer dat altijd wanneer je (en dat doe je vrijwel zonder uitzondering) de Bijbel laat spreken.

Maar wil graag enkele opmerkingen maken, want mogelijk lees je iets in mijn bijdrage wat ik zo niet heb bedoeld.

Als eerste: het forum oordeelt niet over harten. We bespreken een aanspraak van de predikant aan een gemeente en toetsen die.

Als tweede: Ook in de Bijbel lezen we van een stevige aanpak van hoorders en lezers: Adderengebroedsel, uitzinnigen, enz. Ik vrees wel eens dat we het liefste maar niet al te scherp aangesproken willen worden. Beetje lieflijk behandeld willen worden. Maar scherpte aanbrengen (en dat is wat ik denk dat de betreffende uitspraak voor bedoeld is) is niet onbijbels en niet hard. Mits het nader uitgewerkt wordt in de preek en daarin tot uitdrukking komt dat de Heere God de wereld zo lief had dat hij Zijn enige zoon gegeven heeft. Tot bekering van de aangesproken onbekeerden.

Als derde: ik ga er van uit dat een predikant Gods Woord brengt, zonder het doel zich zelf daarin te beroemen. Dat hoogmoed, net als bij ieder mens, op de loer ligt, zal zeker zijn. Met je verwijzing naar de (valse) profeten lijkt het dat je in mijn bijdrage gelezen hebt dat ik de predikant(en) daarvan zou verdenken. Dat is zeker niet zo.

Als vierde: Het aanspreken en zien van de gemeente als de gemeente van Jezus Christus, sluit de vrees voor veel onbekeerden niet uit. Al zijn hier verschillende theologische visies op mogelijk, maar net als de briefschrijvers in het NT, die de gemeente aanschrijven/aanspreken als gemeente van Jezus Christus, als gelovigen, is separatie en nadere uitwerking daarvan vrijwel zonder uitzondering aan de orde.

Als vijfde: wat mij wel eens bezig houd: bij wie ligt de verantwoording hoe de prediking wordt ‘verstaan’ door de hoorders? In de communicatiewetenschappen is het doorgaans de stelling dat de zender bepalend is voor het ontvangen van de boodschap bij de ontvangers. Dat is natuurlijk maar zeer de vraag. Ik kan als vader duidelijk communiceren naar mijn kinderen. De boodschap is dan heel helder, maar de uitwerking daarvan kan verschillen. Het is mij iets te gemakkelijk om de hier gelezen stelling (niet zo zeer in uw bijdrage) dat een uitspraak als ‘het valt te vrezen dat ook hier veel onbekeerden zijn’ lijdelijkheid in de hand werkt. Ik denk dat andere factoren en aanspraak van de gemeente daarin meer bepalend zijn.

[Job]

De Heere Jezus kon persoonlijk scherp zijn omdat hij de harten kende. Paulus kende de gemeenten aan wie hij schreef ook. Elke predikant mag vlijmscherp zijn op onze preekstoel wat mij betreft.

Mijn vraag ligt wat anders: is het goed als een prediker er blind van uit gaat (los van welke gemeente dan ook) dat het overgrote deel vd gemeente waar hij voorgaat wel onbekeerd zal zijn? Als een statistisch gegeven bijna? Reken je daarbij niet buiten de Heere? En ontkracht je daarmee je boodschap niet?

Ik voel me niet persoonlijk beledigd en voel me ook niet voor mijn gemeente op de ziel getrapt.

[Ambtenaar]

Mijn vraag ligt wat anders: is het goed als een prediker er blind van uit gaat (los van welke gemeente dan ook) dat het overgrote deel vd gemeente waar hij voorgaat wel onbekeerd zal zijn? Als een statistisch gegeven bijna? Reken je daarbij niet buiten de Heere? En ontkracht je daarmee je boodschap niet?

Het zou toch heel raar zijn als een predikant dat uitgangspunt hanteert. Waarom zitten al die mensen dan al jaren in de kerk? Omdat het een gewoonte is of dat een soort van sociale verplichting is?

[Adagio]

Maar wil graag enkele opmerkingen maken, want mogelijk lees je iets in mijn bijdrage wat ik zo niet heb bedoeld.

Helemaal goed. Ik zal wat minder vaak een post neerzetten als 'reactie' op jouw bijdrage.

[Maanenschijn]

Mijn vraag ligt wat anders: is het goed als een prediker er blind van uit gaat (los van welke gemeente dan ook) dat het overgrote deel vd gemeente waar hij voorgaat wel onbekeerd zal zijn? Als een statistisch gegeven bijna? Reken je daarbij niet buiten de Heere? En ontkracht je daarmee je boodschap niet?

Het zou toch heel raar zijn als een predikant dat uitgangspunt hanteert. Waarom zitten al die mensen dan al jaren in de kerk? Omdat het een gewoonte is of dat een soort van sociale verplichting is?

Ja. Daarom, vrees ik. En scherper, ik denk zelf in afgescheiden kerken aanzienlijk meer dan in PKN kerken.

[Psalm]

Waarom en wat moet er gecorrigeerd worden? Wat is er dan mis of onjuist met de uitspraak? En aan welke objectieve criteria meet je dat af?

Aantallen avondmaalgangers? Inkomsten? Percentage kerkgang? Ik noem zomaar wat voorbeelden.

Het kan niet leuk klinken, maar het is toch zo? Ik ken geen gemeente in reformatorisch Nederland waar de avondmaalstafel meer dan de helft van de belijdende leden vult.

Met correctie bedoelde ik het gedrag van charismatische dominees in het algemeen. Ik doelde daar dus niet specifiek op de uitspraak van de predikant van Job. We hoeven niet op alle slakken zout te leggen, maar bij een consistent gedragspatroon lijkt mij het goed dat een kerkenraad het vermogen heeft om te corrigeren. Dus dit is in algemene zin bedoeld.

Dan de uitspraak van desbetreffende predikant. Het is een wat suggestieve veroordeling van deze dominee. Hij geeft eerst aan dat hij de gemeente niet kent en daarna zegt hij dat de meesten onbekeerd zijn. Dat vind ik wat voorbarig omdat hij niet in het hart kan kijken van de gemeenteleden. Daarnaast is het niet zo dat in iedere GerGem maar weinig kinderen van God zijn. De linker vleugel van de GerGem heeft gemeenten waar veel van Gods volk zit. Dus je kunt niet zomaar stellen dat overal maar zeer klein deel bekeerd is.

En wat zou de graadmeter moeten zijn? Mijn inziens moet dit de openbare geloofsbelijdenis zijn. Mensen die belijdenis doen zonder een waar geloof zouden niet toegelaten moeten worden. Ik weet dat dit de praktijk in veel Gereformeerde Gemeenten is. Maar ik ben het daar niet mee eens. Dit is een praktijk die ver afstaat van onze vaderen.

[DDD]

Helemaal eens.

[Maanenschijn]

Ik zocht een geschikt topic om de volgende vraag te stellen. Misschien is dit topic daar geschikt voor.

Wij hadden recent een hele zondag een predikant die we nooit eerder op onze preekstoel hadden, elders uit het land. Hij zei het zelf ook: "We kennen elkaar niet". Die zondag zei hij twee keer: "We moeten vrezen dat de meesten van u voor eigen rekening voortleven". Ik herkauw die uitspraak nog steeds wat. Is dat goed, om dat als dominee van een onbekende gemeente te denken/ vrezen? Er zijn wat redenen vóór te noemen. Zo staat er bijvoorbeeld in de Bijbel: "Velen zijn geroepen, weinigen uitverkoren". En vwb het volk Israël had God in de meesten van hen geen behagen.

Toch wat vragen. Zijn alle gemeenten voor het overgrote deel onbekeerd? Is dat een gegeven? Kennen jullie gemeenten waar dat anders blijkt te zijn? En: mag een voorganger er van uitgaan dat hij voor het merendeel voor onbekeerden preekt? Het kan zijn dat deze dominee in de consistorie aan de kerkenraad heeft gevraagd hoe het er geestelijk bijstaat in onze gemeente. Maar naar mijn idee zei hij dit op persoonlijk gezag, omdat hij het echt vanuit zichzelf zei.

Als ik oudvaders lees valt me op dat onbekeerden soms in een hele preek niet één keer worden aangesproken. Paulus spreekt in zijn brieven ook regelmatig tot "de gelovigen die te .... zijn" en focust daar dan op. Wat niet wil zeggen dat er geen onbekeerden in die gemeenten waren natuurlijk, maar het zwaartepunt wordt dan bij de gelovigen gelegd.

Ben benieuwd naar aanvullingen en frisse blikken hierop.

Dan toch even een correctie op @Psalm:

Lees hierboven het citaat van de predikant: We kennen elkaar niet, we moeten vrezen dat de meesten van u voor eigen rekening voortleven.

Hij stelt het niet, hij geeft aan elkaar niet te kennen, hij vreest voor veel onbekeerden. In mijn optiek niks mis mee.

Overigens ben ik het zeker met je eens dat onze belijdenispraktijk niet is zoals het zou moeten zijn. Ik ken een gemeente waar men pas belijdenis doet/deed na bekering of persoonlijk geloof. In de praktijk ontstaat daar een gemeente met weinig belijdende leden. Het valt te vrezen dat deze praktijk ook in veel meer gemeenten zo zal uitwerken.

Maar ik stop er over, vind eigenlijk wel dat ik er genoeg over gezegd heb.