De uitleg die je het meeste hoort is dat deze gelijkenis gaat over naastenliefde. En dat de boodschap is dat je zelfs je vijanden lief moet hebben.
Maar alle gelijkenissen die de Heere Jezus vertelde gingen veel dieper. Ze gaan over verlossing en verwerping, over het Koninkrijk van God.
Deze gelijkenis lijkt een eenvoudig verhaal over wie je naaste is. Maar er zit toch veel meer achter.

Er komt een wetgeleerde naar de Heere Jezus toe met een hele belangrijke vraag: "Meester, wat doende zal ik het eeuwige leven beërven?".
Maar het is geen oprechte vraag. De bedoeling is Christus te verzoeken. In de val te lokken (er staat: "Hem verzoekende").
De Heere Jezus antwoord niet met de boodschap van het Evangelie: geloof in Mij en je ontvangt vergeving van zonden en het eeuwige leven.
Maar wijst de wetgeleerde op de eis van de Wet (God liefhebben boven alles en de naaste als jezelf). En als je volmaakt de Wet houdt dan zul je leven.
De wetgeleerden waren natuurlijk heel vertrouwd met de Wet en dit was voor hen ook de weg waardoor ze het eeuwige leven dachten te kunnen verdienen. Ze kenden zichzelf niet als zondaar en hadden ook geen genade nodig. Ze waren vol van eigengerechtigheid. Hij dacht de Wet volkomen te houden, God en de naaste volkomen lief te hebben.
Alleen toch nog één probleem: Dat hangt wel af van de definitie van wie je naaste is ("willende zichzelven rechtvaardigen").
De wetgeleerde gaat op een wettische manier om met het gebod: wat zijn de grenzen van het gebod? Wie is mijn naaste die ik lief moet hebben? En wie hoef ik niet lief te hebben?
Eigenlijk is de godsdienst van de wetgeleerde alleen maar gebaseerd op eigengerechtigheid, maar niet op liefde. Terwijl de Wet juist liefde eist (vers 27)!
Dit is hetzelfde als wat we lezen over de rijke jongeling die de Wet volkomen dacht te houden. Maar de liefde ontbrak: hij had zijn rijkdom liever dan zijn naaste.

De Heere Jezus vertelt nu een heel eenvoudig verhaal:
Een man wordt beroofd op de weg van Jeruzalem naar Jericho. Zijn kleding wordt afgenomen. Hij wordt in elkaar geslagen en zwaar gewond achter gelaten.
Dan komen er twee hoge geestelijken voorbij: een priester en een leviet. Mensen die vol zijn van eigengerechtigheid, de Wet volkomen houden, veel aanzien hebben en ze denken door het houden de Wet de zaligheid te verdienen.
Maar wat blijkt: ze helpen de man helemaal niet, ze hebben helemaal geen liefde! Niet tot God en ook niet tot de naaste.

Dan komt de Samaritaan langs. Een veracht persoon. Een halve heiden.
Maar juist deze persoon helpt de man. En niet zomaar een beetje maar met een overvloedige liefde.
Hij verbindt zijn wonden, giet van zijn olie en wijn in de wonden, vervoert hem op zijn eigen dier, brengt hem naar een herberg, blijft een nacht bij hem om hem te verzorgen, geeft de waard genoeg geld om een paar weken het slachtoffer te kunnen verzorgen.

De Heere Jezus stelt tenslotte de volgende vraag aan de wetgeleerde:
"Wie dan van deze drie dunkt u de naaste geweest te zijn desgenen, die onder de moordenaars gevallen was?"
Als je goed leest is dit niet meer de vraag die de wetgeleerde stelde aan de Heere Jezus "En wie is mijn naaste?".
De vraag van de Heere Jezus is eigenlijk "Wie heeft de naaste lief als zichzelf? Wie houdt nu eigenlijk de Wet? Zijn dat de godsdienstige eigengerechtige Joden of is het de verachte Samaritaan?"
De Heere Jezus draait de vraag eigenlijk om, niet: "wie is je naaste?", maar: "ben je een naaste?".
Het gaat er niet om een wettische interpretatie over wie je naaste is, maar dat je in de praktijk een naaste ben.
Het gaat niet alleen om de leer, maar juist om de praktijk.

De wetgeleerde moet bekennen dat alleen de verachte Samaritaan de naaste lief heeft als zichzelf.
De godsdienstige eigengerechtige Joden bleken helemaal niet uit liefde te handelen. Ze dachten de Wet zo goed te houden, waren trots en hoogmoedig, maar de liefde ontbrak.

De Heere Jezus stuurt de wetgeleerde weg met een eenvoudige boodschap: "Ga heen, en doe gij desgelijks."
Net zoals de Heere Jezus de rijke jongeling wegstuurde: "Ga heen, verkoop wat gij hebt, en geef het den armen."
De Heere Jezus heeft heel eenvoudig de eigengerechtigheid van de vraagsteller ontmaskerd. En het grote probleem aangewezen: Hij denkt rechtvaardig te zijn door de Wet, maar het belangrijkste ontbreekt: de liefde.

Dit alles begon met de strikvraag: "Meester, wat doende zal ik het eeuwige leven beërven?".
De wetgeleerde zou zichzelf nu eigenlijk moeten vernederen, moeten bekennen dat hij een groot zondaar is en de Wet nooit gehouden heeft.
En ook als God zo'n volkomen liefde dagelijks van ons eist, wij nooit volkomen kunnen voldoen aan de Wet.
Dan zou er nog een ander antwoord zijn op de vraag "Meester, wat doende zal ik het eeuwige leven beërven?":
"Geloof in de Heere Jezus Christus en gij zult Zalig worden!"

Dit naar aanleiding van een preek van John MacArthur over deze gelijkenis.

Dit vind ik een verband hebben met de vluchtelingenproblematiek.
Hoe gaan de kerkmensen er mee om? Predikanten, ouderlingen, diakenen, maar ook wij als gemeenteleden?
Hoe kijken we naar de naasten die beroofd, berooid, gevlucht in de goot liggen? Lopen we er maar snel langs? Nee, niet voor mij, laat iemand anders maar helpen?
Of als er een zwerver of dronkaard in de goot ligt? Of de daklozenkrantenverkoper?

Of doe we net als die Samaritaan de helpende hand uitsteken, wat natuurlijk op veel verschillende manieren kan.

En natuurlijk zijn er tientallen ja-maars, maar hier moeten we wel over nadenken vind ik.

Dat is denk ik ook de kern van deze gelijkenis.
De vraag van de Heere Jezus is eigenlijk "Wie heeft de naaste lief als zichzelf? Wie houdt nu eigenlijk de Wet? Zijn dat de godsdienstige eigengerechtige Joden of is het de verachte Samaritaan?"

Ik denk aan de woorden van de berijmde Decaloog: Om die te doen uit dankbaarheid.
Geen wetticisme om daardoor iets te verdienen, maar je naaste van harte lief te hebben.
Het is duidelijk dat de farizeeën het wel begrepen, maar 'er niet aan wilden'.

Het is ook een spiegel voor ons.
Wij, reformatorische christenen, zijn meestal heel tevreden met onszelf.
Wij zijn niet zoals die lichte christenen die het allemaal niet zo zwaar meer nemen...

We kunnen heel druk zijn, met bijvoorbeeld wat op de zondag allemaal niet zou mogen.
Maar missen we dan vaak ook niet de kern? Dat het in alles gaat om de liefde tot God en de naaste?

En we willen best wel onze naaste helpen, maar liever alleen onze eigen gezindte.
En voor moslims maken we al helemaal een uitzondering... die willen we liever helemaal niet ontvangen.

Is onze godsdienst eigenlijk ook alleen maar gebaseerd op eigengerechtigheid en ontbreekt de liefde tot God en de naaste?

Ik snap de vraag van dit topic niet zo. Mag het verhaal van de barmhartige samaritaan niet gewoon over naastenliefde gaan? Is dat niet al groots en moeilijk genoeg?

Pimpelmees schreef:Ik snap de vraag van dit topic niet zo. Mag het verhaal van de barmhartige samaritaan niet gewoon over naastenliefde gaan? Is dat niet al groots en moeilijk genoeg?

Natuurlijk gaat het ook over naastenliefde.
Zo is deze gelijkenis ook bekend bij heel veel onchristelijke mensen.
Maar is het niet zo dat de Heere Jezus zelf zegt dat als Hij in gelijkenissen spreekt dat niet iedereen de verborgen boodschap zal begrijpen.
Het kan dus een eenvoudige boodschap lijken over dat we zelfs onze vijanden lief moeten hebben. Wat inderdaad al heel groot en moeilijk is.
Maar zal daaronder ook niet nog een diepere boodschap zitten? Net zoals dat alle andere gelijkenissen van Christus eigenlijk gaan over het Koninkrijk van God, over de zaligheid en ook heel veel over de eigengerechtigheid van de Joden?

De diepere boodschap is dat Christus de eigengerechtige godsdienst van de wetgeleerde ontmaskerde.
De wetgeleerde dacht de Wet volkomen te houden en zo het eeuwige leven te verdienen. Maar hij deed het op een wettische manier: wat moet ik doen en wat moet ik niet doen. Het was zonder liefde. De Heere Jezus wijst hem aan dat het belangrijkste ontbreekt.
De Heere Jezus legt de hoogmoed en eigengerechtige godsdienst bloot.

Het was eigenlijk een hele confronterende gelijkenis voor de wetgeleerde: De godsdienstige Joden betoonden juist geen liefde aan het slachtoffer op de weg (en dat slachtoffer was geen vijand van de Joden, geen Samaritaan!!!), en die verachte Samaritaan wel.
Het ging er dus in de gelijkenis niet in de eerste plaats om dat de Joden hun vijanden (de Samaritaan) moesten liefhebben, want de Samaritaan was niet het slachtoffer maar juist degene die wel medelijden betoonde.
Dus dan is de boodschap dat juist de vrome godsdienstige Joden niet aan de Wet voldeden (ook al vonden ze zichzelf zo vreselijk goed), maar die verachte Samaritaan wel. Dat zondaren zoals hoeren en tollenaren de Farizeeërs voorgingen in het Koninkrijk van God.
Dit moest de wetgeleerde ook beamen. En dat zou heel beschamend geweest moeten zijn voor een persoon die zo tevreden is over zichzelf en hoe netjes godsdienstig hij was.
Net zoals in de gelijkenis van de verloren zoon: met de zondige jongste zoon loopt het goed af. Maar de gelijkenis was juist bedoeld voor de farizeeërs en Schriftgeleerden die murmureerden over het feit dat Jezus omging met de slechtste zondaren. Ook zij vonden zichzelf daar veel te goed voor. Zullen zij begrepen hebben dat de gelijkenis juist over hen ging? Over de oudste zoon?

Panny schreef:Net zoals in de gelijkenis van de verloren zoon: met de zondige jongste zoon loopt het goed af. Maar de gelijkenis was juist bedoeld voor de farizeeërs en Schriftgeleerden die murmureerden over het feit dat Jezus omging met de slechtste zondaren. Ook zij vonden zichzelf daar veel te goed voor. Zullen zij begrepen hebben dat de gelijkenis juist over hen ging? Over de oudste zoon?

Laatstgenoemde gelijkenis gaat zeker over de verloren zoon, alleen in de loop van het verhaal verandert de persoon die verloren is.
Verder meen ik dat de gelijkenis evenzeer, en misschien nog wel als eerste, gaat over de ontfermende vader, in wie we het beeld van Christus Zelf mogen zien.

Is het niet meer het beeld van God de Vader dan van Christus?

Jezus kiest immers niet voor niets de naam Vader uit voor dit verhaal.

DDD schreef:Is het niet meer het beeld van God de Vader dan van Christus?

Jezus kiest immers niet voor niets de naam Vader uit voor dit verhaal.

Daar verschillen de uitleggers over van mening.
Toch zou ik willen pleiten voor de vergelijking tussen de vader uit de gelijkenis en de Heere Jezus, vanwege de nadruk op de bereidwilligheid van de Zaligmaker om alles te geven voor een wegloper, en desondanks verlangend uit te zien naar zijn komst in grote bereidwilligheid om hem te ontvangen.
(De naam 'vader' is overigens voor Hem ook in Jesaja al genoemd: Vader der eeuwigheid, maar dat verder terzijde.)

Ik vermoed hier toch een onterecht gemaakt onderscheid binnen de drie goddelijke personen. Alsof Jezus meer barmhartig zou zijn dan God de Vader. De hele gelijkenis laat mijns inziens zien dat het over God de Vader gaat. Maar God is één, dus het maakt ook weer niet veel uit.

Vind je dat de aanduiding "Eeuwige vader" slaat op Christus? Ik zou menen dat het allemaal aanduidingen zijn voor de drie-enige God.

DDD schreef:Ik vermoed hier toch een onterecht gemaakt onderscheid binnen de drie goddelijke personen. Alsof Jezus meer barmhartig zou zijn dan God de Vader. De hele gelijkenis laat mijns inziens zien dat het over God de Vader gaat. Maar God is één, dus het maakt ook weer niet veel uit.

Vind je dat de aanduiding "Eeuwige vader" slaat op Christus? Ik zou menen dat het allemaal aanduidingen zijn voor de drie-enige God.

Natuurlijk gaat het uiteindelijk om de barmhartigheid van de drie-enige God. Toch zie je in de drie gelijkenissen (verloren schaap, verloren penning en verloren zoon) wel degelijk accentverschillen, en lijken te wijzen naar het specifieke werk van God de Vader, God de Zoon en God de Heilige Geest. De drie gelijkenissen horen bij elkaar.

Wat de tekst uit Jesaja 9 betreft, die profeteert boven de letterlijke vervulling uit van de incarnatie van Christus: Een Kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven ... en men noemt Zijn naam: Wonderlijk...Vader der eeuwigheid.

Daar had ik eerlijk gezegd niet aan gedacht. In dat geval gaat mijn bezwaar natuurlijk niet op.

Wat de tweede tekst betreft: dat neem ik onmiddellijk over, maar dat wil nog niet zeggen dat alle aanduidingen van zijn goddelijkheid ook namen zijn van Christus als de tweede persoon binnen God.

DDD schreef:Daar had ik eerlijk gezegd niet aan gedacht. In dat geval gaat mijn bezwaar natuurlijk niet op.

Wat de tweede tekst betreft: dat neem ik onmiddellijk over, maar dat wil nog niet zeggen dat alle aanduidingen van zijn goddelijkheid ook namen zijn van Christus als de tweede persoon binnen God.

Overigens denk ik persoonlijk dat in alle drie de gelijkenissen de nadruk ligt op een bepaald aspect van Christus' werk.
Zoeken - verlichten - ontvangen