Schriftuurlijk bevindelijke prediking

[Tiberius]

En zeg niet te snel 'die zal niet rusten totdat...' Ook iemand van wie God voornemens is hem tot Christus te brengen, kan in de toeleidende weg blijven steken en rusten op valse gronden.

Sorry, Afgewezen, maar hier geloof ik helemaal niets van.

Ik geloof zeker dat het een ophouder op de weg kan zijn, als er kussens onder de armen worden gelegd. Juist deze prediking, en alle aandacht voor een geestelijke leven voor de bewuste kennis van Christus in prediking en pastoraat, zou menselijkerwijs gesproken wel eens een van de oorzaken kunnen zijn dat er zo weinig doorbrekend werk gevonden wordt. Wel zullen mensen die God waarlijk wil toebrengen er weer afgebracht worden, dat zegt Afgewezen ook.

Sorry, Wilhelm, maar daar geloof ik evenmin iets van. Ik heb nog nooit gehoord, dat iemand die werkelijk levend gemaakt is, buiten Christus kan leven. Elke ademtocht, elke voetstap buiten Christus wordt dan een onhoudbare last.

[Wilhelm]

En zeg niet te snel 'die zal niet rusten totdat...' Ook iemand van wie God voornemens is hem tot Christus te brengen, kan in de toeleidende weg blijven steken en rusten op valse gronden.

Sorry, Afgewezen, maar hier geloof ik helemaal niets van.

Ik geloof zeker dat het een ophouder op de weg kan zijn, als er kussens onder de armen worden gelegd. Juist deze prediking, en alle aandacht voor een geestelijke leven voor de bewuste kennis van Christus in prediking en pastoraat, zou menselijkerwijs gesproken wel eens een van de oorzaken kunnen zijn dat er zo weinig doorbrekend werk gevonden wordt. Wel zullen mensen die God waarlijk wil toebrengen er weer afgebracht worden, dat zegt Afgewezen ook.

Sorry, Wilhelm, maar daar geloof ik evenmin iets van. Ik heb nog nooit gehoord, dat iemand die werkelijk levend gemaakt is, buiten Christus kan leven. Elke ademtocht, elke voetstap buiten Christus wordt dan een onhoudbare last.

Jij hebt nogal hoge gedachten van een mens ...

[eilander]

En zeg niet te snel 'die zal niet rusten totdat...' Ook iemand van wie God voornemens is hem tot Christus te brengen, kan in de toeleidende weg blijven steken en rusten op valse gronden.

Sorry, Afgewezen, maar hier geloof ik helemaal niets van.

Ik geloof zeker dat het een ophouder op de weg kan zijn, als er kussens onder de armen worden gelegd. Juist deze prediking, en alle aandacht voor een geestelijke leven voor de bewuste kennis van Christus in prediking en pastoraat, zou menselijkerwijs gesproken wel eens een van de oorzaken kunnen zijn dat er zo weinig doorbrekend werk gevonden wordt. Wel zullen mensen die God waarlijk wil toebrengen er weer afgebracht worden, dat zegt Afgewezen ook.

Sorry, Wilhelm, maar daar geloof ik evenmin iets van. Ik heb nog nooit gehoord, dat iemand die werkelijk levend gemaakt is, buiten Christus kan leven. Elke ademtocht, elke voetstap buiten Christus wordt dan een onhoudbare last.

Toch zit daar wel een spanningsveld in, denk ik. Ik bedoel dat ook de prediking daarin een rol speelt:

Want door de vermaningen wordt de genade medegedeeld; en hoe vaardiger wij ons ambt doen, des te heerlijker vertoont zich ook de weldaad Gods, Die in ons werkt, en Zijn werk gaat dan allerbest voort.

[Marieke]

Ik zie de dubbele boodschap niet.
Een echte "Ruth" kan het niet buiten Christus stellen, die zal dan ook niet rusten voordat hij Christus gevonden heeft.

Die dubbele boodschap is er toch echt. Wat, als de kenmerken van de ware Ruth genoemd worden en je herkent er iets van bij je zelf? En zeg niet te snel 'die zal niet rusten totdat...' Ook iemand van wie God voornemens is hem tot Christus te brengen, kan in de toeleidende weg blijven steken en rusten op valse gronden. Totdat de Geest van God hem daar weer uitdrijft.

Uit de vrucht kent men de boom. Ik denk dat een ware Ruth bij tijden heel bang zal zijn van zichzelf. Is het geen tijdgeloof? En vooral als die kenmerken genoemd worden van een ware Ruth en je herkent er iets in van jezelf, dan mag je misschien wel eens "ademhalen", maar dat geeft echt geen rust. Je hoort dan je hart verklaren, maar je mist nog alles. Dat je dan echt gaat rusten voordat je echt Christus mag kennen, dat geloof ik niet. Wel geloof ik dat je wel eens verwonderd de kerk uit mag komen met de vraag: "Zou de Heere dan toch van mij afweten?" En dat geeft wel eens een ogenblik "lucht", maar die zal niet zo lang duren.

[Afgewezen]

Uit de vrucht kent men de boom. Ik denk dat een ware Ruth bij tijden heel bang zal zijn van zichzelf. Is het geen tijdgeloof? En vooral als die kenmerken genoemd worden van een ware Ruth en je herkent er iets in van jezelf, dan mag je misschien wel eens "ademhalen", maar dat geeft echt geen rust. Je hoort dan je hart verklaren, maar je mist nog alles. Dat je dan echt gaat rusten voordat je echt Christus mag kennen, dat geloof ik niet. Wel geloof ik dat je wel eens verwonderd de kerk uit mag komen met de vraag: "Zou de Heere dan toch van mij afweten?" En dat geeft wel eens een ogenblik "lucht", maar die zal niet zo lang duren.

Voor alle duidelijkheid: ik confronteer jullie met de visie van ds. Moerkerken, niet met die van mij.
Maar de dubbelheid springt er in déze post van alle kanten af. Kijk maar naar de roodgemaakte gedeelten. Je hoort er misschien toch wel bij, maar toch ook weer niet. Ik spot daar niet mee, maar ik geef aan hoe gecompliceerd het is. Wie 'kenmerken' predikt, kan niet voorkomen, dat men die kenmerken op de een of andere manier gaan toepassen op zichzelf, openlijk of bedekt.

[Marieke]

Uit de vrucht kent men de boom. Ik denk dat een ware Ruth bij tijden heel bang zal zijn van zichzelf. Is het geen tijdgeloof? En vooral als die kenmerken genoemd worden van een ware Ruth en je herkent er iets in van jezelf, dan mag je misschien wel eens "ademhalen", maar dat geeft echt geen rust. Je hoort dan je hart verklaren, maar je mist nog alles. Dat je dan echt gaat rusten voordat je echt Christus mag kennen, dat geloof ik niet. Wel geloof ik dat je wel eens verwonderd de kerk uit mag komen met de vraag: "Zou de Heere dan toch van mij afweten?" En dat geeft wel eens een ogenblik "lucht", maar die zal niet zo lang duren.

Voor alle duidelijkheid: ik confronteer jullie met de visie van ds. Moerkerken, niet met die van mij.
Maar de dubbelheid springt er in déze post van alle kanten af. Kijk maar naar de roodgemaakte gedeelten. Je hoort er misschien toch wel bij, maar toch ook weer niet. Ik spot daar niet mee, maar ik geef aan hoe gecompliceerd het is. Wie 'kenmerken' predikt, kan niet voorkomen, dat men die kenmerken op de een of andere manier gaan toepassen op zichzelf, openlijk of bedekt.

Jij weigert het verschil te zien van Gods kant en 's mensen kant. Het lijkt wel of je dat of niet wilt horen of dat je er steeds overheen leest. Van Gods kant horen de ware Ruth's erbij, maar die ware Ruth kan dat van zichzelf (mensen kant) niet bezien.

[GJdeBruijn]

maar Gods bekommerde tobbers krijgen ook geen klappen die zij niet verdienen.

Is dat hetzelfde als zeggen dat de mens op zijn diepst vernederd moet worden in de prediking? Gods bekommerde tobbers weten toch heel goed dat ze de allergrootste klappen verdienen?
Zo Gij, HEERE! de ongerechtigheden gadeslaat; HEERE! wie zal bestaan?
Op dit punt begrijp ik de standenleer ook niet.
Als er geen rust is buiten Christus, is er geen enkele reden aan te wenden om daaraan voorafgaande 'maar rustig aan te doen'. Het gaat in de bevinding bij de tobbers als het goed is om een zaak van leven of dood!

[Tiberius]

Uit de vrucht kent men de boom. Ik denk dat een ware Ruth bij tijden heel bang zal zijn van zichzelf. Is het geen tijdgeloof? En vooral als die kenmerken genoemd worden van een ware Ruth en je herkent er iets in van jezelf, dan mag je misschien wel eens "ademhalen", maar dat geeft echt geen rust. Je hoort dan je hart verklaren, maar je mist nog alles. Dat je dan echt gaat rusten voordat je echt Christus mag kennen, dat geloof ik niet. Wel geloof ik dat je wel eens verwonderd de kerk uit mag komen met de vraag: "Zou de Heere dan toch van mij afweten?" En dat geeft wel eens een ogenblik "lucht", maar die zal niet zo lang duren.

Voor alle duidelijkheid: ik confronteer jullie met de visie van ds. Moerkerken, niet met die van mij.
Maar de dubbelheid springt er in déze post van alle kanten af. Kijk maar naar de roodgemaakte gedeelten. Je hoort er misschien toch wel bij, maar toch ook weer niet. Ik spot daar niet mee, maar ik geef aan hoe gecompliceerd het is. Wie 'kenmerken' predikt, kan niet voorkomen, dat men die kenmerken op de een of andere manier gaan toepassen op zichzelf, openlijk of bedekt.

Jij weigert het verschil te zien van Gods kant en 's mensen kant. Het lijkt wel of je dat of niet wilt horen of dat je er steeds overheen leest. Van Gods kant horen de ware Ruth's erbij, maar die ware Ruth kan dat van zichzelf (mensen kant) niet bezien.

Waarmee aangetoond is, dat het inderdaad een karikatuur is.

[Afgewezen]

Uit de vrucht kent men de boom. Ik denk dat een ware Ruth bij tijden heel bang zal zijn van zichzelf. Is het geen tijdgeloof? En vooral als die kenmerken genoemd worden van een ware Ruth en je herkent er iets in van jezelf, dan mag je misschien wel eens "ademhalen", maar dat geeft echt geen rust. Je hoort dan je hart verklaren, maar je mist nog alles. Dat je dan echt gaat rusten voordat je echt Christus mag kennen, dat geloof ik niet. Wel geloof ik dat je wel eens verwonderd de kerk uit mag komen met de vraag: "Zou de Heere dan toch van mij afweten?" En dat geeft wel eens een ogenblik "lucht", maar die zal niet zo lang duren.

Voor alle duidelijkheid: ik confronteer jullie met de visie van ds. Moerkerken, niet met die van mij.
Maar de dubbelheid springt er in déze post van alle kanten af. Kijk maar naar de roodgemaakte gedeelten. Je hoort er misschien toch wel bij, maar toch ook weer niet. Ik spot daar niet mee, maar ik geef aan hoe gecompliceerd het is. Wie 'kenmerken' predikt, kan niet voorkomen, dat men die kenmerken op de een of andere manier gaan toepassen op zichzelf, openlijk of bedekt.

Jij weigert het verschil te zien van Gods kant en 's mensen kant. Het lijkt wel of je dat of niet wilt horen of dat je er steeds overheen leest. Van Gods kant horen de ware Ruth's erbij, maar die ware Ruth kan dat van zichzelf (mensen kant) niet bezien.

Uit jouw post blijkt dat die Ruths er kennelijk toch zelf wél iets van kunnen zien. Hoe kun je bijv. bang zijn voor tijdgeloof? Dan veronderstel je bij jezelf toch een bepaalde mate van echt geloof! Zie verder de roodgemaakte gedeelten. Kennelijk 'bezien' de Ruths er wél iets van van 'mensenkant'.
Maar nogmaals, je hoeft dit allemaal niet te verdedigen op zichzelf. Het gaat erom of de lijn van veel huidige GG-predikanten dezelfde is als die van ds. M. En dan zeg ik 'nee':
1. Ds. M. benadrukt veelmeer de kenmerken, ook van hen die Christus nog niet kennen.
2. Ds. M. leert méér standen en 'duidelijker'.

[GJdeBruijn]

Waarmee aangetoond is, dat het inderdaad een karikatuur is.

Nee, dat is niet terecht. Op dit punt verschillen de meningen! Het is het historische verschil tussen ds. G.H. Kersten en ds. Van Reenen! Theologisch wel eender (in lijn met refoforum-Luther) maar pastoraal niet! Ds. G.H. Kersten vond dat ds. Van Reenen tever doorschoot (te gestaltelijk). Ds. Moerkerken volgt vooral de lijn van ds. Van Reenen.

[Afgewezen]

Waarmee aangetoond is, dat het inderdaad een karikatuur is.

Nee, dat is niet terecht. Op dit punt verschillen de meningen! Het is het historische verschil tussen ds. G.H. Kersten en ds. Van Reenen! Theologisch wel eender (in lijn met refoforum-Luther) maar pastoraal niet! Ds. G.H. Kersten vond dat ds. Van Reenen tever doorschoot (te gestaltelijk). Ds. Moerkerken volgt vooral de lijn van ds. Van Reenen.

Of dit nu historisch gezien helemaal klopt, weet ik niet. Wel kun je stellen dat de lijn van ds. M. inderdaad meer losgelaten wordt ten bate van de lijn Tiberius-Luther (om het zo maar even te zeggen). Overigens zijn er altijd al predikanten geweest met een eigen geluid: bijv. ds. C. en F. Harinck, ds. Van Gelder, ds. Vreugdenhil (dit zeg ik voor de volledigheid, niet om het over die ds.'s te gaan hebben ).

[eilander]

Waarmee aangetoond is, dat het inderdaad een karikatuur is.

Nee, dat is niet terecht. Op dit punt verschillen de meningen! Het is het historische verschil tussen ds. G.H. Kersten en ds. Van Reenen! Theologisch wel eender (in lijn met refoforum-Luther) maar pastoraal niet! Ds. G.H. Kersten vond dat ds. Van Reenen tever doorschoot (te gestaltelijk). Ds. Moerkerken volgt vooral de lijn van ds. Van Reenen.

Ik heb al eerder gezegd: we kunnen toch wel omgaan met dergelijke verschillen? Zoals we ook kunnen omgaan met de verschillen tussen Vd Groe en Smytegelt?

[Wilhelm]

Ik kwam de volgende recensie nog tegen :

De standenleer is gaan gelden als "het eigene van de Gereformeerde Gemeenten". Dat is een van de conclusies in het vorige week verschenen boek "Waar staan de Gereformeerde Gemeenten?" van mr. A. A. Bart. Een andere opmerkelijke bewering is dat volgens ds. G. H. Kersten de verkondiging van het Evangelie aan de onbekeerden uitsluitend is bedoeld tot hun veroordeling. Dat zijn verstrekkende opmerkingen.

Auteur: Ds. W. Visscher

Tekst:

Het is opmerkelijk dat de auteur geen kennis heeft genomen van het bekende artikel van wijlen ds. A. Vergunst over het theologisch eigene van de Gereformeerde Gemeenten (GG). Ds. Vergunst zegt daarin iets heel anders dan mr. Bart.

Bart maakt zich zorgen over de prediking in de GG. Hij geeft aan dat hij met zijn boek op het fundament van de Schrift en de belijdenis wil staan. Daarin ligt de impliciete veronderstelling dat de huidige GG daarvan zijn afgeweken. Dat is geen geringe zaak.

Bart wijst erop dat binnen de GG, naar zijn inzicht, de wedergeboorte is losgemaakt van het daadwerkelijk geloven in Christus, dat de gave van het geloof niet meer onlosmakelijk verbonden is met de oefening van het geloof, en ten slotte dat de rechtvaardiging door het geloof is verworden tot een bepaalde stand in het geestelijk leven die niet al Gods kinderen bereiken en waarbij de toerekening van Christus' gerechtigheid is losgemaakt van de aanneming ervan door het geloof.

Heilsleer

Door deze zaken, die vooral zouden worden geleerd door ds. G. H. Kersten, dr. C. Steenblok en ds. A. Moerkerken, ontstaat de zogenoemde standenleer en daardoor kunnen in de prediking Christus en Zijn weldaden niet meer daadwerkelijk aan zondaren worden aangeboden.

Bij de reformatoren, de nadere reformatoren en in onze belijdenis zouden deze zaken anders liggen. Daar zouden, volgens Bart, de wedergeboorte en het geloven in Christus in de tijd samenvallen, de daad van het geloof onmisbaar zijn tot zaligheid en de rechtvaardiging plaatsvinden door het daadwerkelijk geloven. Hierdoor is een ruim aanbod mogelijk en is van een standenleer geen sprake. Wel kan gesproken worden over opwas in de kennis en de genade van de Heere Jezus Christus.

Bart gaat zelfs zover in zijn conclusies dat hij stelt, in tegenspraak tot wat ds. Kersten altijd uitdrukkelijk heeft geleerd, dat het nieuwe leven wordt gewerkt door de bediening van de wet. Vooral dr. Steenblok, maar ook ds. Kersten en later ds. Moerkerken zouden dit hebben geleerd. De geestelijke levendmaking geschiedt door de prediking van de wet. De geestelijke rust door de prediking en omhelzing van het Evangelie. Maar met wettische overtuigingen zou een zondaar in beginsel reeds behouden zijn. En opwas in de genade is wel mogelijk (kennis van Christus bijvoorbeeld), maar niet beslist heilsnoodzakelijk. De klem om Christus te prediken vervalt daardoor.

Ziedaar de heilsleer zoals die, volgens Bart, alom in de GG geleerd wordt. En waardoor de onbelemmerde prediking van het Evangelie wordt geblokkeerd!

Zegen

Wat moeten we van deze zaken zeggen? Laat ik vooropstellen dat het als predikant van de Gereformeerde Gemeenten best lastig is om hier onbevooroordeeld over te schrijven. Het gaat over mensen (bijvoorbeeld ds. Kersten) van wie je veel geleerd hebt en wiens catechismuspreken je nog steeds met veel zegen mag lezen. En inderdaad, elementen van de zaken die Bart noemt, zijn bij ds. Kersten te vinden. Toerekening en aanneming van de gerechtigheid van Christus door het geloof worden inderdaad door ds. Kersten onderscheiden. Maar ds. Kersten zegt daarover toch wel duidelijke dingen. In de "Korte lessen over kort begrip" bijvoorbeeld lezen we: "De toerekening gaat aan de aanneming vooraf, maar wordt er ook zeker door opgevolgd, zodat er geen toerekening is zonder aanneming des geloofs."

Een ander voorbeeld: wedergeboorte en daadwerkelijk geloven. Inderdaad onderscheidt ds. Kersten die twee zaken, maar in zijn boek "Meer dan overwinnaars" kunnen we ook lezen: "Wie ganselijk mist het vertrouwen dat hem al zijn zonden om Christus wil vergeven zijn, die mist het ware geloof; dié is dood en onwedergeboren!"

Let op: ds. Kersten zegt hier niet: die mist de rust, maar: die is nog niet wedergeboren! Over een nauwe relatie tussen wedergeboorte en daadwerkelijk geloof gesproken.

De vraag kan rijzen hoe het toch komt dat ds. Kersten kennelijk soms een bepaalde indruk wekt. Mag ik in dit verband een suggestie doen? Calvijn en Luther schreven in de 16e eeuw en maakten front tegen de roomse kerk met het "ingewikkeld geloof". Comrie leefde in de 18e eeuw en maakte front tegen hen die neerkeken op zielen die het niet zo makkelijk konden 'aannemen'. Ds. Kersten en dr. Steenblok leefden in de 20e eeuw. Dat was de eeuw van Kuyper en de neogereformeerden. En tegen dat optimisme maakte ds. Kersten front. Vandaar dat hij op een bepaalde manier sprak over wedergeboorte, geloof en rechtvaardiging.

Spiegel

We moeten mensen dus wel in hun tijd en in hun worsteling blijven zien, anders gaan we dingen opschrijven waarmee we hun geen recht doen. De gedachte bijvoorbeeld dat ds. Kersten uitsluitend voor onbekeerde mensen preekte tot hun veroordeling en niet om hen te winnen voor de liefelijke dienst van Christus, is beslist onjuist. Men leze er zijn catechismuspreken maar op na.

Er is meer te zeggen over het boek van Bart. Ik zou bijvoorbeeld kunnen wijzen op het feit dat heel veel predikanten in de gereformeerde gezindte dachten in de lijn van ds. Kersten. In het rustige en mooie boekje van ds. E. van Meer, "Gij zijt de Losser", vinden we ongeveer dezelfde lijnen. Ik kan daar verder nu niet op ingaan. Laat ik nog enkele korte overwegingen noemen.

Elk boek is een spiegel. In zekere zin is het boek van Bart een spiegel. Zijn wij, dienaren des Woords, geworteld in de Schrift, in de belijdenis en in de oudvaders? Preken we onbekommerd en onbelemmerd Christus voor de grootste der zondaren? Dat zijn wezenlijke vragen die vanuit dit boek tot ons komen. Wellicht dat één ding in dit verband wel gezegd mag worden. Boston zal wat anders oordelen over wedergeboorte en daadwerkelijk geloof. Dat kan niet ontkend worden. Maar dat er aan het daadwerkelijk geloven in Christus tot zaligheid een ontdekkend en ontblotend werk van de wet voorafgaat, daarin was hij glashelder. En dat is toch voor de praktijk, zeker in onze dagen met zo veel evangelische invloeden, een gedachte die wezenlijk is.

In de tweede plaats: Mag ik ook iets vragen aan de schrijver van dit boek en van andere, soortgelijke boeken. Het treft me iedere keer weer pijnlijk dat vaak zo'n eenzijdig beeld van bijvoorbeeld iemand als ds. Kersten wordt gegeven. Probeer toch eens de hele Kersten te begrijpen én te verstaan. En laat ook vooral de context waarin hij zijn werk heeft gedaan eens meewegen in het weergeven van zijn gedachten. Helaas lijkt het nu vaak alsof niet genoeg duidelijk kan worden gemaakt hoe kwalijk mensen als ds. Kersten zijn geweest voor Gods kerk op aarde. Het bedroeft me dat ik het moet opschrijven, maar veel van het geschrevene komt zo op mij over.

Wonder

Laat ik ook iets zeggen voor de gehele gezindte. Onlangs las ik het mooie boek van W. van der Zwaag over Réveil en Afscheiding. In het slothoofdstuk citeert hij Bavinck. We nemen het over omdat dáár de kern van de zorgen ligt. "Het is alsof wij niet meer weten wat zonde en genade, wat schuld en vergeving, wat wedergeboorte en bekering is. In de theorie kennen we ze wel, maar wij kennen ze niet meer in de ontzaglijke realiteit van het leven."

Kijk, daar zit het probleem in 2007! Beleven we nog dat er een wonder nodig is van Gods genade in het leven van zondige mensen? Ware dat het geval, de twisten zouden verminderen, de prediking zou meer doortrokken zijn van Christus en Zijn gerechtigheid, en aan boeken als deze zou wellicht minder behoefte zijn.

N.a.v. "Waar staan de Gereformeerde Gemeenten?" door mr. A. A. Bart; uitg. in eigen beheer, 2007; ISBN 978 90 811885 1 7; 219 blz.; 17,50.

Dat Ds Kersten het door mij vetgemaakte heeft geschreven, daar sta ik wel van te kijken ! Want van Ds Kersten lees je ook wel eens wat anders. Maar dat erkent Ds Visscher in dit artikel ook.
Ik heb gelijk dat boek eens gepakt. Want zoals Ds Kersten het hier schrijft, dat hoor of lees ik niet veel meer.

[Erasmiaan]

Waarmee aangetoond is, dat het inderdaad een karikatuur is.

Nee, dat is niet terecht. Op dit punt verschillen de meningen! Het is het historische verschil tussen ds. G.H. Kersten en ds. Van Reenen! Theologisch wel eender (in lijn met refoforum-Luther) maar pastoraal niet! Ds. G.H. Kersten vond dat ds. Van Reenen tever doorschoot (te gestaltelijk). Ds. Moerkerken volgt vooral de lijn van ds. Van Reenen.

Ik heb al eerder gezegd: we kunnen toch wel omgaan met dergelijke verschillen? Zoals we ook kunnen omgaan met de verschillen tussen Vd Groe en Smytegelt?

Nee, dat kan men tegenwoordig niet meer, constateer ik. Ik las eens in de Saambinder een recensie van een jubileumboek van een Zeeuwse gemeente. Daar werd een overleden ouderling geciteerd die ongeveer het volgende zei: de ene week werd Smytegelt gelezen en kreeg ik een weinig hoop, de volgende week werd Van der Groe gelezen en werd alle hoop me benomen. Beiden waren nuttig voor het zieleleven.

[GJdeBruijn]

Ik heb al eerder gezegd: we kunnen toch wel omgaan met dergelijke verschillen? Zoals we ook kunnen omgaan met de verschillen tussen Vd Groe en Smytegelt?

Met de kanttekeningen van ds. G.H. Kersten erbij, ja, dan wel.