Nooit iets van Arminius gelezen
Als je predikanten ernaar vraagt, zeggen ze het etiket 'arminiaans' niet te gebruiken, om iemand te bekritiseren. Maar er blijft een waarschuwing klinken tegen de theologie van Arminius. ,,Wij moeten voorzichtig zijn met het relativeren van zijn gedachtegoed.''
BARNEVELD - William den Boer gruwt ervan hoe simplistisch de theologie van Jacobus Arminius vaak wordt weergegeven. En hoe snel gereformeerden het etiket 'arminiaans' plakken op denkbeelden die ze afwijzen en daarmee verdacht maken, zonder Arminius zelf gelezen te hebben. Morgen verdedigt Den Boer aan de christelijk-gereformeerde Theologische Universiteit in Apeldoorn zijn proefschrift over de theologie van Arminius. Roept zijn klacht over misbruik van het etiket 'arminiaans' herkenning op?
Ds. W. Pieters , hersteld-hervormd predikant te Garderen, schrijft veel voor jongeren:
,,Ik heb nooit iets van Arminius gelezen, dus ik weet niet of zijn leer overeenkomt met wat zijn volgelingen aanhangen. Het zou trouwens niet de eerste keer zijn dat volgelingen verder gaan dan hun leermeester.
Ik gebruik de term 'arminiaans' in het Nederlands niet, maar wel in het Engels. Ik heb een tijd in Canada gewerkt en daar zei de term 'remonstrants' niets, maar 'arminiaans' wel. Ook een remonstrants predikant die ik ontmoette, noemde zich trots 'arminian'.
In Nederland heb ik het over remonstrants, en ik hoop zo niet in de valkuil te stappen die Den Boer beschrijft. Ik denk dat remonstrants wel een adequate term is om te gebruiken als het werk van Christus wordt gelimiteerd tot een mogelijkheid in plaats van een kracht en dat de mens het heil moet aannemen.''
Ds. A. van Heteren , christelijk-gereformeerd predikant te Urk, redactielid kerkblad Bewaar het Pand :
,,Ik denk dat de Dordtse Synode de opvattingen van Arminius duidelijk heeft veroordeeld. Veel van zijn werk strijdt met het Bijbelse gedachtegoed. Zijn opponent Gomarus zei dat hij met Arminius' gevoelen niet voor Gods rechterstoel zou durven verschijnen. Ik heb geen boeken van hem gelezen, maar uit de verklaring van de Dordtse Leerregels blijkt duidelijk waarvoor Arminius stond.
Wij moeten voorzichtig zijn met het relativeren van zijn gedachtegoed. Zelf gebruik ik niet de aanduiding 'arminiaans', maar 'remonstrants' als ik het heb over bijvoorbeeld de Evangelische Omroep, waar een oproep wordt gedaan een keuze te maken voor God. Ik denk overigens dat minder gebruik wordt gemaakt van de etikettering 'arminiaans' als Den Boer ons wil laten geloven.''
Ds. J.M.D. de Heer , predikant van de Gereformeerde Gemeente te Middelburg-Centrum, schrijft momenteel een serie artikelen over de evangelische beweging in kerkblad De Saambinder :
,,Ik heb het proefschrift meteen opgevraagd. Over de persoon Arminius weet ik niet zo veel. Ik heb mij zitten afvragen of ik eigenlijk wel iets van hem heb gelezen; in mijn kast staat geen boek van zijn hand. Wel over de remonstranten. Ik gebruik ook altijd de aanduiding 'remonstrants' en niet 'arminiaans'. Bij het gebruik van de naam van Arminius moet je toch wel wat van hem weten. Ik ben heel geïnteresseerd in de vraag of het gedachtegoed van Arminius overeenkomt met dat van de remonstranten. Hij heeft in elk geval aan het begin gestaan van een ingrijpende verandering van denken. Uit wat ik er tot nu toe allemaal over heb gelezen, blijkt wel een continuïteit tussen Arminius en zijn volgelingen. Maar misschien werpt het proefschrift daar nieuw licht op. In mijn serie in De Saambinder schrijf ik in een van de komende nummers over het remonstrantisme in de evangelische beweging.
Evangelische leiders vinden het niet leuk remonstrants te worden genoemd. Ik wil voorkomen zomaar etiketten te plakken, maar de Dordtse Leerregels verwerpen nadrukkelijk zaken die te vinden zijn in de evangelische beweging. Daarvoor baseer ik mij op een meter boeken, ordners met documentatie en vijf jaar ervaring binnen de evangelische beweging als journalist.''
Dr. E.P. Meijering , remonstrants theoloog: ,,De etikettering 'arminiaans' is al oud en simplistisch. Ik heb overigens het gevoel dat het minder gebeurt dan vroeger.
Net als de gereformeerden lezen de huidige remonstranten Arminius niet. In de meeste remonstrantse kerkenraadskamers hangt een portret van hem, maar dat is vooral een verbondenheid vanuit de geschiedenis. Als je remonstranten nu een tekst van Arminius laat lezen, zullen de meesten zeggen dat ze er zo niet tegenaan kijken. We leven in een andere tijd; Arminius is van voor de Verlichting.
Remonstranten zijn dus opgeschoven, maar datzelfde geldt voor volgelingen van Gomarus. Dat bewijst het feit dat in Apeldoorn zo'n proefschrift wordt verdedigd. En in bijvoorbeeld de Protestantse Kerk denken velen in de lijn van Arminius. Hij stond natuurlijk ook voor het grootste deel dicht bij de gereformeerde leer van zijn tijd.''
Dr. C.A. van der Sluijs , protestants emeritus predikant in een opinieartikel over het proefschrift in het Reformatorisch Dagblad :
,,Kenmerkend voor het arminianisme van alle tijden is zijn mensmiddelpuntigheid: honoreer en activeer de verantwoordelijkheid van de mens! Die menselijke verantwoordelijkheid is ongetwijfeld een Bijbels motief. Maar ánders wordt het wanneer dit Bijbelse gegeven antropologisch en humanistisch wordt bepaald en ingevuld. Dat was karakteristiek voor het arminianisme van toen en dat is het nog altijd voor vandaag. Daarbij lijkt het verschil met het calvinisme miniem, maar in wezen is dit het verschil tussen leven en dood. Daarom dient het arminianisme als een geraffineerde en doodgevaarlijke zaak onderkend te worden. Daaraan hangt het leven van de Kerk vandaag.
In het arminianisme van toen en nu wordt de mens in een verkeerd verstane verantwoordelijkheid gemanipuleerd en daarmee in feite geëerd, in plaats dat God alle eer ontvangt in het behoud van een zondaar. De menselijke verantwoordelijkheid wordt evenwel niet waargemaakt of verwerkelijkt in de toewending van de mens naar God, maar in de genadige toewending van God naar de mens. Hóór en uw ziel zal leven! De verantwoordelijkheid van de mens is daarmee niet antropologisch bepaald (vanuit de mens), maar theologisch (vanuit God). Arminius begreep dit niet. En arminianen van vandaag verstaan dit nóg niet. Want dat kan ook niet!''
----------------------------------
Arminius en evangelischen
De predikant en hoogleraar Jacob Arminius leefde van 1559-1609. Predikanten die zich op zijn gedachtegoed beriepen, sloten zich in 1610 aaneen. Zij vroegen met een 'remonstrantie', een verzoekschrift, ruimte voor hun visie op de uitverkiezingsleer en werden door de Dordtse gereformeerde synode (1618-1619) uit de Gereformeerde Kerk gezet. De predikanten stichtten vervolgens de Remonstrantse Broederschap, tegenwoordig een kleine, vrijzinnige geloofsgemeenschap.
Gereformeerden voelden verwantschap met Gomarus, tijdgenoot en opponent van Arminius in hun discussie over de uitverkiezingsleer. Uit de strijd tussen gereformeerden en remonstranten zijn de Dordtse Leerregels voortgekomen: uitspraken van de Dordtse synode over delen van de kerkleer die remonstranten ter discussie hadden gesteld. De Dordtse Leerregels behoren nog steeds tot de gereformeerde belijdenisgeschriften.
Gereformeerden gebruiken het begrip 'arminiaans' wel eens in hun kritiek op evangelischen of op gereformeerden die zich te evangelisch zouden opstellen. De oproep om te 'kiezen voor Jezus' (of God) wordt bijvoorbeeld als typisch evangelisch gezien. Critici keren zich dan tegen de gedachte dat 'mensen kunnen kiezen voor Jezus' (of voor God), omdat dit in strijd zou zijn met de overtuiging dat God mensen kiest en dat mensen zelf niets aan hun redding door God kunnen bijdragen. ,,Er wordt inderdaad in sommige kringen over het geloof gepraat, alsof God afhankelijk is van onze inbreng... Maar daar zou Arminius zich zeker niet in herkennen'', zei William den Boer gisteren in het Nederlands Dagblad .
bron: http://www.nd.nl