Oorspronkelijk gepost door memento
Well, mijn bezwaren tegen Kierkegaard zijn:
1. dat hij rede en geloof loskoppelt. Oftwel: verstandelijke kennis is mogelijk zónder geloof. M.i. is dat niet correct, i.e. een juist begrip van de wereld om ons heen kunnen we alleen vormen als we geloven (in de lijn van Augustinus, Aquino en Anselmus)
2. Daarbij is het begrip van geloof bij Kierkegaard niet gekoppeld aan het geloof in een persoonlijke God. Hij maakt geen duidelijk onderscheid tussen het geloof wat we hebben in aannames, en het geloof in God.
3. Geloven bij Kierkegaard is geen genade. Nee, alleen de mensen met een uitzonderlijk karakter geloven écht. Geloven is een absolute overgave aan het onbevattelijke, iets wat slechts alleen krachtfiguren kunnen. Het elitaire karakter van Kierkegaards geloof is absoluut onbijbels, daar de bijbel ook 'mietjes' noemt die geloven
4. Ik walg van de nuchtere taal waarmee Kierkegaard beschrijft dat hij zelf niet gelooft. Hij ziet geloof als iets heel hoog verhevens, en schrijft vervolgens dat hij het zelf mist. Ik word daar een btje huiverig van
5. Ik kan Kierkegaards sympathie voor Kant en de moderne theologie (mn. de stroming die de bijbel ziet als een boek waarin mensen hun ervaring geven over God) niet waarderen.
Ik kan prima meegaan in de stelling dat geloof een paradox is. De heilsfeiten zijn te wonderlijk voor ons verstand, om die te kunnen verstaan. Maar ik heb moeite met het zien van geloof en rede als 2 tegenpolen, wat als consequentie kan hebben dat geloof iets kan geloven wat lijnrecht tegen de rede ingaat (ik heb het hier over een volmaakte rede). Oftwel, als God Abraham de opdracht geeft Izak te offeren is dat m.i. heel redelijk, alhoewel voor onze rede moeilijk te vatten. Kierkegaards stelling dat Abraham door het geloof redeloos handelde vind ik heel gevaarlijk (geloof rechtvaardigd geen immoreliteit).
Graag geef ik een korte reactie als fan van Kierkegaard. Het is maar een bescheiden reactie maar ik hoop dat het
wat helderheid verschaft voor hen met interesse in deze christelijke schrijver (theoloog, psycholoog en filosoof).
Bij het lezen van Kierkegaard is het belangrijk om onderscheid te maken tussen de verschillende pseudoniemen die
hij op het toneel laat verschijnen. Werken geschreven door een van de vele pseuoniemen zijn veelal filosofisch van
aard toegespitst op een bepaald onderwerp of gezichtspunt (kan ook een kritiek zijn op een bepaalde stroming in
zijn tijd, veelal een kritiek op de filosofie van Hegel) terwijl de werken geschreven onder eigen naam meer
religieus zijn. Pak je dus een van de pseudonieme werken dan krijg je slechts een klein stukje van Kierkegaards
(filosofische) gedachtengoed te horen maar niet hoe Kierkegaard persoonlijk over geloof dacht. Het boek "Vrees en
Beven" (herhaaldelijk aangehaald in dit forum) is geschreven door pseudoniem Johannes de Silentio en is een
dialectische lyriek waarin de ontmoeting tussen het individu en de persoonlijke God wordt uitgewerkt (met Abraham
die IsaaK moest gaan offeren als voorbeeld symbool).
in zijn Dagboeknoties, Gebeden en Stichtelijke toespraken vind je meer persoonlijke notities. Hier minder
filosofie, minder lyriek etc. maar duidelijk verwoord dat het geloof een gave van God is. Een mooi boekje om te
lezen is hier het door Kierkegaard zelf geschreven (dus niet pseudoniem) "Tot zelfonderzoek, mijn tijdgenoten
aanbevolen". Zelf vind ik deze werken het meest toegangkelijk en het makkelijkst te lezen vooral door de veel
eenvoudigere opzet en woordgebruik (woordgebruik bij Kierkegaard is wel een probleem als je hem begint te lezen).
Vermeldenswaardig zijn zeker ook de latere werken geschreven door Anti-Climacus zoals "Oefening in Christendom" en
"Over de vertwijfeling, de ziekte tot de dood". Dit laatste werk vind ik zelf wel lastig te lezen maar dat komt
denk ik vooral door de wat algebra-achtige stijl. "Oefening in Christendom" is veel toegankelijker.
Dan zijn er nog als laatste de "Schotschriften" (pamfletten) waarin de Deense Staatskerk met zijn ambtenaren zeer
fel wordt aangevallen oer van langs krijgen. Dit zijn korte, scherpe, bijtende stukjes.
Zelf heb ik veel waardering voor de vertalingen van Wim Scholtens (ik vermoed dat die allemaal zijn uitgegeven door
Ten Have/Baarn maar dat weet ik niet zeker. Tot slot een van de aforismen en een persoonlijk gebed van Kierkegaard
om aan te geven dat ook hij niet alleen nuchtere en filosofische woorden schreef (maar lees wat meer van
Kierkegaard om een totaal beeld te krijgen!):
"Geloof en twijfel hebben geen van beide met kennis te maken: het zijn aan elkander tegengestelde hartstochten.
Geloof is zin voor worden, twijfel is verzet tegen elk wilsbesluit om boven lust en begrip uit te stijgen"
"Gij, Heer Jezus Christus, die op aarde gekomen zijt om te redden wat verloren was, die negenennegentig schapen
verlaten hebt om dat ene verloren schaap weer op te zoeken, - zoek ook mij weer op van de dwaalwegen van mijn
ontsporingen waar ik mij voor U en voor de mensen verborgen houd. Gij, goede herder, laat mij Uw milde stem
vernemen, laat mij die kennen en volgen". (Dagboek II A 538, 16 augustus 1839)