In gesprek rond de Herziene Statenvertaling
met ds. G. Clements en ds. H. Russcher
(...)
Is dit ook uw ervaring, ds. Clements?
„Ik besef terdege dat onze jonge mensen in een open wereld staan. De ontwikkelingen op mediagebied zijn nauwelijks bij te houden. Taalverandering is aan de orde van de dag. Wij hebben daar als opvoeders alle aandacht aan te geven. Maar hoe doen wij dat? De GBS heeft een handzame Bijbel uitgegeven met kanttekeningen. Met die uitgave heeft ze onze jeugd een grote dienst bewezen.
Het komt aan op ernstig en toegewijd onderzoek van de Schrift. Nog onlangs was ik op een jeugdbijeenkomst. Daar waren zo’n honderd jongeren. Na de pauze waren ze met elkaar in gesprek, bijna allemaal met deze GBS-Bijbel met kanttekeningen in de hand.
U zegt: de jeugd vloeit weg.
Maar het probleem zit niet alleen bij onze jongeren, maar ook bij ons als opvoeders, catecheten en predikanten. Piet van der Ploeg schreef in 1985 over de grote uitstroom van jongeren uit de Gereformeerde Kerken. Hij sprak van het lege testament dat wij aan de jongeren overdragen. „De kerk die zich zorgen maakt over haar toekomst moet aan zelfonderzoek doen.””
Ds. Russcher: „Toch krijg ik het idee dat u meent dat het taalprobleem in de Gereformeerde Gemeenten niet, of minder, speelt dan bij ons. Ik vraag me af of u dat wel goed ziet. Ik denk namelijk dat het in uw kring niet anders zal zijn dan bij ons. Die signalen bereiken ons. En ook vanuit uw kerkverband krijgen we veel reacties van mensen die de HSV als een geschenk van de Heere God zien. Er zijn ook veel vrijwilligers uit de Gereformeerde Gemeenten bij het project betrokken. Ik vermoed dus dat de situatie in uw kerkverband niet zo rooskleurig is als u denkt.
Ik ben het met u eens: natuurlijk zijn studie en uitleg nodig, en vooral ook het werk van de Heilige Geest. Maar dat ontslaat ons niet van de plicht om het Woord zo dicht mogelijk bij de mensen van deze tijd te brengen. Want dat is toch de manier waarop de Heilige Geest werkt: dat mensen in hun eigen taal de grote werken van God verkondigd worden. De Bijbel in de eigen taal is voor ons als HSV-bestuur ”Gebot der Stunde”.”
Ds. Clements: „Ik heb geen bezwaar tegen bepaalde aanpassingen als zodanig. De Statenvertaling is vier eeuwen geleden tot stand gekomen en in de loop van de tijd zijn er verschillende aanpassingen qua woordgebruik en spelling geweest. Toch hebben we daarmee dit monument, dit geschenk des Heeren, zo veel mogelijk in stand willen houden. Wat de HSV doet, gaat vele malen verder. Ik zou het willen vergelijken met de ”Nachtwacht”, die gerestaureerd wordt en waarvan met veel zorg het oude doek in ere wordt hersteld. Maar wat u hebt gedaan: u hebt de oude verflagen eraf geschuurd en een eigen verflaag aangebracht.
Ik heb me de afgelopen tijd met behulp van een computerprogramma verdiept in de manier waarop u hebt vertaald. Wat me daarbij bijvoorbeeld opviel, is dat u heel vaak synoniemen gebruikt, die in andere vertalingen al lang in omloop zijn. Ook komt u met vertalingen terwijl het woord in de Statenvertaling nog goed te begrijpen is. Verder voert u synoniemen in die de woordbetekenis van de Statenvertaling niet geheel dekken. ”Goedertierenheid” wordt ”vriendelijkheid”. Ten slotte voegt u woorden toe die de grondtekst niet heeft. „...en de doden zullen onverderfelijk opgewekt worden” (Statenvertaling) werd: „...en de doden zullen als onvergankelijke mensen opgewekt worden” (1 Korinthe 15:52). Dat is uw keuze, maar wat mij betreft zegt u gewoon: Dit is een nieuwe vertaling.”
Ds. Russcher: „Het woord goedertierenheid handhaven we wanneer het om Gods goedertierenheid gaat. Wanneer het om een menselijke eigenschap gaat, gebruiken we een hedendaags synoniem. In 1 Korinthe 15 hebben we –zoals de Statenvertaling dat vaak doet– via cursivering aangegeven dat het om een toevoeging –mensen– gaat. Daarom durf ik toch te zeggen: De HSV is geen nieuwe vertaling, maar een revisie – juist om dit monument weer bewoonbaar te maken.”
(...)
Ds. Clements: (...) Ons bezwaar is dat de HSV geen echte herziening, maar een andere vertaling is. U zegt de vertaalprincipes van de Statenvertaling te handhaven, maar u doet het niet. U vertaalt bijvoorbeeld de hebraïsmen weg, wat de Statenvertalers niet wilden. „IJdelheid der ijdelheden” werd „Een en al vluchtigheid”. Ook kiest u soms voor een andere grondtekst. In Jesaja 53:11 voegt u op grond van de Dode Zeerollen door middel van een noot het woordje ”licht” toe: „Om de moeitevolle inspanning van Zijn ziel zal Hij –het licht– zien.” Een keuze die andere moderne vertalingen niet eens maken.
Ten slotte wil ik opmerken dat de HSV niet behoedzaam is omgegaan met woorden die in de gereformeerde vroomheid een zekere ”Wirkungsgeschichte” hebben gekregen. Neem een uitdrukking als ”de verborgenheid der godzaligheid”, waar we van kinds af aan mee zijn opgegroeid. Dat heet nu: ”het geheimenis van de godsvrucht”. En de uitdrukking ”opwas in de genade” is vervangen door ”groei in de genade”. Maar dat zijn staande uitdrukkingen geworden, die de HSV zomaar terzijde legt.”
Ds. Russcher: „Wie de tekst van de Statenvertaling naast de Herziene Statenvertaling legt, zal zien dat het aantal inhoudelijke wijzigingen zeer beperkt is gebleven. Alleen wanneer wij een dwingende reden zagen, hebben we zo’n wijziging aangebracht, en die ook steeds via een noot op dezelfde bladzijde verantwoord. Wat de taalkundige wijzigingen betreft: in termen als ”wassen” en ”opwassen” herkennen jongeren het woord ”groei” niet meer.”
Ds. Clements:
„Maar wat je nu krijgt, is dat uitdrukkingen uit evangelische kringen waarvoor je op de kansel en op catechisatie waarschuwt –”groeien in het geloof”– voortaan gewoon in de Bijbel staan.”
(...)
https://www.rd.nl/kerk-religie/in-gespr ... g-1.581985
Zie de dikgedrukte gedeeltes. De HSV is een vervlakking geworden en de tere uitdrukkingen van de talen Kanaäns zijn verkwanseld. En daarom zeg ik met ds. Moens:
"De taal is zo vlak geworden, de verhevenheid van Gods Woord is verdwenen en er liggen aan de HSV dogmatische keuzes ten grondslag. Dat kun je bladzijde voor bladzijde aanwijzen. Ik zeg het in alle voorzichtigheid: dit is een van de aanslagen van de vorst der duisternis op jonge mensen."