Ambtenaar schreef: ↑29 aug 2025, 09:36
parsifal schreef: ↑28 aug 2025, 10:39
Of je krijgt 1 partij meerderheid en je krijgt daardoor radicalisering.
Nee, daarvoor het is electoraat te verdeeld.
De partijen die jij bij rechts-conservatief zou indelen PVV, NSC, BBB, CDA, SGP, FvD, CU, Ja21 komen toch in de buurt. Natuurlijk verschillen CU of NSC en PVV of FvD zo veel van elkaar dat een groot deel van de stemmers van 2023 op deze partij op een gecombineerde partij zou stemmen, maar dat geeft ook direct aan wat het probleem is.
Het wordt tijd dat je je bril op zet. Ik heb dat meerdere keren geduid. Een groot aantal fracties zorgt voor moeizame coalitieonderhandelingen, zorgt voor incoherent beleid (iedere partij moet immers scoren), en zorgt voor politieke profilering tijdens de regeerperiode, met instabiliteit tot gevolg.
Eindelijk ga je een beetje in op op welke veel partijen zou leiden tot instabiele regeringen. Het is echter niet overtuigend, omdat de onverzettelijke profilering juist een probleem lijkt te zijn bij de grotere partijen in het verleden. CU wilde zich echt wel profileren toen ze in de regering zaten maar zorgden niet voor instabiliteit. VVD als grootste partij in 2023 wel. Dit keer was het de BBB niet die de problemen veroorzaakten, maar de PVV en NSC samen. Het was inderdaad politieke profilering wat meespeelde, maar die politieke profilering blijft ook als er minder partijen zijn.
Je had een LPF die het allemaal wat moeilijk maakte, maar dat was zeker geen kleine partij.
De LPF was een onthoofde partij, die niet bepaald uitblonk in werving van kandidaten.
Maar wel een partij die groot was en gewoon in het parlement zou komen, en waar je kiesdrempel niet tegen zou doen. Net als bij PVV, terwijl het constructieve partijen als CU en SGP (en waarschijnlijk kun je VOLT er ook wel toe rekenen) wel weg zou werken.
M.i. heb je op geen enkele manier duidelijk gemaakt dat het wegwerken van de kleine partijen ook maar iets oplost.
Ik heb niet het idee dat je het snapt, want ik heb meerdere keren hiervoor argumenten aangedragen.
Je begint nu eindelijk wat tussenstappen te formuleren voor hoe je van "veel kleine partijen" tot "onbestuurbaarheid" komt. Al blijft het eigenlijke punt nog steeds profilering (althans nu in het argument) en negeer je dat deze profilering bij recente of minder recente (Den Uijl) problemen in regering vooral bij grote partijen lag en de kleinere partijen in regeringen vaak niet het probleem waren.
Het verschil is dat jij de stemmen op de partijen die de kiesdrempel niet halen wil weggooien en ik die kiezers hun stem wil laten behouden. Ideaal gezien door mensen partijen te laten ordenen naar voorkeur, maar dat is wat lastig tellen als je niet met stemcomputers werkt. Dus alternatief is dan dat degenen die zonder kiesdrempel wel in de Kamer zouden komen, maar met niet, kunnen kiezen naar welke "grote partij" hun zetel gaat. Dus in plaats van de stemmen weggooien is het voor deze zetels getrapt. Nu gaat er door de kiesdrempel minder dan 2% van de stemmen verloren, bij 5% kiesdrempel zou dat bij 2023 verkiezingen 25% geweest zijn. Natuurlijk gaan mensen dan strategischer stemmen, maar is dat echt goed voor de democratie?
Het is wel goed voor de bestuurbaarheid van het land.
Een kiesdrempel van 30% is misschien nog beter voor bestuurbaarheid, of "Winner takes it all" met periode van 10 jaar.
Een ander alternatief is om zoals de Fransen bij presidentsverkiezingen doen, een verkiezing in twee ronden te hebben, waarbij de kiesdrempel bij eerste ronde wordt gehanteerd. Een kiesdrempel waarbij veel stemmen worden weggegooid, lijkt me gewoon niet geweldig. Ook al zijn het kleinere partijen. SP verschilt genoeg van PvdA/GL maar de stemmers zullen vast een voorkeur hebben voor deze partij als we kijken naar de 5 partijen die de 5% haalden in 2025. Bij SGP stemmers is het al een stuk onduidelijker, net als bij CU stemmers, al verwacht ik dat men dan toch richting NSC gaat.
De NSC houdt op te bestaan, maar dat terzijde. Er zijn natuurlijk verschillende alternatieven mogelijk.
Maar ik blijf erbij dat 25% van de stemmen weggooien een probleem is voor de democratie. En ja het is niet zo dat de stemmers voor de kleine partijen noodzakelijk meningen hebben waarvoor de steun te verwaarlozen is. Het is meer dat de visies die ze hebben op verschillenden punten als combinatie weinig steun hebben. Het kan best zijn dat ze op asielbeleid, stikstofbeleid, hervorming belastingstelsel en hervorming belastingstelsel op alle punten de meerderheidsopinie hebben, terwijl ze op de combinatie van standpunten niet de 5% halen, omdat er (al dan niet causale) correlatie is tussen de verschillende standpunten.
Er zijn maar weinig lijsttrekkers van coalitiepartijen die opstappen. Dat je opstapt nadat je een nederlaag hebt geleden, is een heel ander verhaal. Dan maak je gewoon ruimte voor iemand anders.
En je ziet dat echt niet als probleem? Die lijsttrekker is wel gekozen voor het Parlement en jij geeft je stemmers dan een middelvinger. Het is een ander verhaal als je bij de volgende verkiezingen niet meer verkiesbaar bent.
En ja ik zie het ook als een probleem van het systeem dat mensen die voor het parlement zijn gekozen een regeringsfunctie nemen.
Of je moet van partijen gaan verwachten dat ze hun horizon verder leggen dan de volgende verkiezingen.
Voor een politicus geldt maar één termijn, namelijk die tot de volgende verkiezingen.
Gelukkig zijn er politici die er anders mee omgaan. Jan Pronk zei ooit (ongeveer): Hier staan we voor, ben je het er mee eens, stem dan op ons, ben je het er niet mee eens, stem dan op een andere partij. Dat lijkt me een gezonde houding. In 2023 had Bontenbal vergelijkbare uitspraken gedaan in wat interviews.
SGP heeft dat ook altijd wel. Net als CU en CU heeft aan regeringen deel genomen en ze niet instabieler gemaakt.
En dat zelfs een minderheidskabinet stabiel wordt, omdat je weet dat ook oppositiepartijen principieel kiezen, en niet tegen iets stemmen met als voornaamste doel de regering te laten klappen.
Dan krijg je dus een onbestuurbaar geheel.
Enige voorbeelden?
Maar het punt waar het eerder om ging was dat m.i. de MBO-er, met goed analytisch vermogen (laat ik het nu zo zeggen), een heel goed Kamerlid kan zijn, ook als zij is opgeleid als verpleegster. Maar dat je dat analytisch vermogen niet moet opofferen om nu maar de MBO-er in je fractie te krijgen. En dat hoef je niet met diplomas aan te tonen. Dat kan goed genoeg tijdens selectie procedure.
Het gaat om twee punten. De eerste is kwaliteit. Het tweede punt is representativiteit.
Dan komen we dichter bij elkaar. Zolang je kwaliteit niet alleen vangt in diplomas en representativiteit ook niet. De hoogopgeleide diaken van een plattelandsgemeente, of de actieve vrijwilliger bij het Leger des Heils kan heel goed groepen vertegenwoordigen waar ze zelf niet toebehoren. Een boerendochter die bedrijfskunde heeft gestudeerd heeft, kent de boeren waarschijnlijk net zo goed als wie dan ook. Ook bij vertegenwoordiging maakt het niet uit welke hokjes voor je aangevinkt kunnen worden. En je het is een probleem als Kamerleden nooit met MBO-ers omgaan, of alleen als ze "op safari zijn", of als ze nooit voorbij Amersfoort komen.
