Verhouding SV-HSV

[ejvl]

Tak of twijg staat niet tussen de verschillende vertalingen van dit woord toch?
Vandaar de vraag, waarom het hier zo vertaalt?

Als amateur kan ik alleen maar zeggen omdat het direct verband met de amandelboom heeft, en een staf of stok van een amandelboom klinkt vreemd.
De SV heeft het in Genesis 30:37 zelfs vertaald met "Hazelaar" wat sowieso fout is naar mijn weten.
Verder vertaald de SV het met roede, staf of stok, of in de kanttekeningen met het woord garde, het enige logische om in Jeremia 1 te gebruiken is dan het woord roede lijkt mij.

Het woord roede is redelijk verouderd, vandaar dat de HSV het met "tak" vertaald heeft denk ik.

De bloeiende staf van Levi ten tijde van de reis in de woestijn was ook met de amandelvrucht, staf is een letterlijker vertaling als tak of twijg, wellicht dat daar nog een verband mee te vinden is? Een (bloeiende) amandel staf of iets dergelijks?

[Wim Anker]

Tak of twijg staat niet tussen de verschillende vertalingen van dit woord toch?
Vandaar de vraag, waarom het hier zo vertaalt?

Als amateur kan ik alleen maar zeggen omdat het direct verband met de amandelboom heeft, en een staf of stok van een amandelboom klinkt vreemd.
De SV heeft het in Genesis 30:37 zelfs vertaald met "Hazelaar" wat sowieso fout is naar mijn weten.
Verder vertaald de SV het met roede, staf of stok, of in de kanttekeningen met het woord garde, het enige logische om in Jeremia 1 te gebruiken is dan het woord roede lijkt mij.

Het woord roede is redelijk verouderd, vandaar dat de HSV het met "tak" vertaald heeft denk ik.

Als men een "moderner" woord wenst voor roede dan zou ik niet "tak" gebruiken. Dat is gewoon echt wat anders, ook al ten tijde van de stadenvertaling m.i.
Vandaar de vraag, waarom is hier gekozen voor "tak"?

De bloeiende staf van Levi ten tijde van de reis in de woestijn was ook met de amandelvrucht, staf is een letterlijker vertaling als tak of twijg, wellicht dat daar nog een verband mee te vinden is? Een (bloeiende) amandel staf of iets dergelijks?

Daar denk ik inderdaad ook aan.

[Luther]

Zijn er ook plekken in de Bijbel waar de vertaling "tak" of 'twijg" is in de SV? Waarom is "tak of twijg de enige mogelijkheid? Want de SV heeft roede gekozen. En ook in de tijd van de SV vertalers was roede toch iets anders dan een tak of een twijg?

Dat laatste betwijfel ik, want in Genesis 30: 37 staat hetzelfde grondwoord. Daar is duidelijk sprake van takken, en de SV vertaald met 'roeden'. Het woord 'roede' bestaat op dit moment echter niet in de betekenis van tak of twijg.

Het woord amandelboom is afgeleid van de werkwoordswortel 'waken' of 'waakzaam zijn', of 'wacht houden'. De Naardense Bijbel heeft dat verband in het Nederlands gepoogd weer te geven door de boom de naam 'waakamandel' te geven. Dat woord bestaat niet, maar geeft wel aan wat het Hebreeuws wil zeggen. Dat zijn we in alle andere vertalingen kwijt.

Het woord "amandelboom' in het Hebreeuws betekent toch "amandelboom'? Dat het van een bepaalde wortel is afgeleid zal kloppen maar dat lijkt me meer iets voor de uitleg en niet voor de vertaling.

Ja en nee. Het Hebreeuws is wat dat betreft een heel andere taal dan het Hebreeuws. De Kern van het Hebreeuws bestaat uit werkwoordswortels van 3 medeklinkers. Van die wortels zijn diverse werkwoordsmodaliteiten afkomstig, daarnaast zijn die wortels de basis voor bijvoorbeeld zelfstandige naamwoorden. Dat wat wij als 'amandelboom' vertalen, betekent letterlijk zoiets als 'de wakende of de wakkere (boom)'. Het is dus mogelijk om dat zodanig te vertalen, maar dan zal er nog steeds uitlegnodig zijn om de betekenis helder te krijgen.

Het verband is dat de amandel als eerste bloeit, terwijl de rest van de natuur nog in winterslaap is, is de amandel al 'wakker'. Zo, zegt God, ben Ik ook de eerste, en de enige die waakt over Mijn beloftewoord aan Israël. Als je het Hebreeuws dus "letterlijk" wil vertalen, moet je gaan omschrijven. Dan krijg je een vertaling als:
"En het woord van de HEERE geschiedde tot Jeremia: Wat ziet u, Jeremia? En ik zei: "Ik zie een tak van een (amandel)boom die als eerste na de winter weer ontwaakt."

Dit is m.i geen letterlijke vertaling maar een interpretatie.

Het is inderdaad een uitleggende vertolking van wat een Israëliet heeft gehoord.

[Wim Anker]

Zijn er ook plekken in de Bijbel waar de vertaling "tak" of 'twijg" is in de SV? Waarom is "tak of twijg de enige mogelijkheid? Want de SV heeft roede gekozen. En ook in de tijd van de SV vertalers was roede toch iets anders dan een tak of een twijg?

Dat laatste betwijfel ik, want in Genesis 30: 37 staat hetzelfde grondwoord. Daar is duidelijk sprake van takken, en de SV vertaald met 'roeden'. Het woord 'roede' bestaat op dit moment echter niet in de betekenis van tak of twijg.

Zie b.v. Ez. 19 vs 11.

11 En (31) hij had 32sterke roeden tot scepters der heersers, en de (33) stam van elke roede (34) werd hoog tussen de (35) dichte takken; en (36) hij (37) werd gezien door zijn hoogte, met de (38) menigte zijner takken.
31 Te weten de wijnstok.
32 Of: takken of stokken der sterkte. Versta door deze de koningen en prinsen van het koninklijke bloed uit dewelke de koningen van Juda gemaakt werden.
33 Hebr. statuur, of hoogte, als Ez. 17:6.
34 Te weten zolang als de zegen des Heeren over dien wijnstok was.
35 Versta door deze de menigte van andere heren, vorsten en aanzienlijken des lands.
36 Te weten elke koning, die hier scepters der heersers genaamd worden.
37 Dat is, vermaard en wijdberoemd.
38 Versta het gehele rijk en de macht van het Joodse volk.


Gebruikt de SV hier nu verschillende woorden voor hetzelfde grondwoord? m.a.w. het woord voor "roede" מַקֵּל, heeft de sv dat hier de ene keer met "roede" vertaalt en de andere keer met "tak"? Of staat hier in de grondtekst voor tak(ken) een ander woord?

Het woord amandelboom is afgeleid van de werkwoordswortel 'waken' of 'waakzaam zijn', of 'wacht houden'. De Naardense Bijbel heeft dat verband in het Nederlands gepoogd weer te geven door de boom de naam 'waakamandel' te geven. Dat woord bestaat niet, maar geeft wel aan wat het Hebreeuws wil zeggen. Dat zijn we in alle andere vertalingen kwijt.

Het woord "amandelboom' in het Hebreeuws betekent toch "amandelboom'? Dat het van een bepaalde wortel is afgeleid zal kloppen maar dat lijkt me meer iets voor de uitleg en niet voor de vertaling.

Ja en nee. Het Hebreeuws is wat dat betreft een heel andere taal dan het Hebreeuws. De Kern van het Hebreeuws bestaat uit werkwoordswortels van 3 medeklinkers. Van die wortels zijn diverse werkwoordsmodaliteiten afkomstig, daarnaast zijn die wortels de basis voor bijvoorbeeld zelfstandige naamwoorden. Dat wat wij als 'amandelboom' vertalen, betekent letterlijk zoiets als 'de wakende of de wakkere (boom)'. Het is dus mogelijk om dat zodanig te vertalen, maar dan zal er nog steeds uitlegnodig zijn om de betekenis helder te krijgen.

De redenering is wel helder. Het vertaalprincipe van de SV en - zoals men zegt - ook de HSV is echter niet om het zo te vertalen. Dat behoort tot de uitlegging. Zoals ook de SV in de kanttekening doet. Bovendien is het letterlijk vertalen juist verwarrend, want van een boom die de naam "wakkere boom" draagt kan men zonder nadere info niet begrijpen dat bedoeld wordt dat deze in het voorjaar als eerste de lente aankondigt. Zoals bij ons de sneeuwklokjes. Een "wakker" iemand in het Nederlands is iemand die z'n leven veil heeft voor zijn vorst. Bij een "wakkere" boom kan ik me weinig voorstellen.

Het verband is dat de amandel als eerste bloeit, terwijl de rest van de natuur nog in winterslaap is, is de amandel al 'wakker'. Zo, zegt God, ben Ik ook de eerste, en de enige die waakt over Mijn beloftewoord aan Israël. Als je het Hebreeuws dus "letterlijk" wil vertalen, moet je gaan omschrijven. Dan krijg je een vertaling als:
"En het woord van de HEERE geschiedde tot Jeremia: Wat ziet u, Jeremia? En ik zei: "Ik zie een tak van een (amandel)boom die als eerste na de winter weer ontwaakt."

Dit is m.i geen letterlijke vertaling maar een interpretatie.

Het is inderdaad een uitleggende vertolking van wat een Israëliet heeft gehoord.

Precies. En dat is dus niet het vertaalprincipe van de SV of HSV.

[Luther]

Zie b.v. Ez. 19 vs 11.

11 En (31) hij had 32sterke roeden tot scepters der heersers, en de (33) stam van elke roede (34) werd hoog tussen de (35) dichte takken; en (36) hij (37) werd gezien door zijn hoogte, met de (38) menigte zijner takken.
31 Te weten de wijnstok.
32 Of: takken of stokken der sterkte. Versta door deze de koningen en prinsen van het koninklijke bloed uit dewelke de koningen van Juda gemaakt werden.
33 Hebr. statuur, of hoogte, als Ez. 17:6.
34 Te weten zolang als de zegen des Heeren over dien wijnstok was.
35 Versta door deze de menigte van andere heren, vorsten en aanzienlijken des lands.
36 Te weten elke koning, die hier scepters der heersers genaamd worden.
37 Dat is, vermaard en wijdberoemd.
38 Versta het gehele rijk en de macht van het Joodse volk.


Gebruikt de SV hier nu verschillende woorden voor hetzelfde grondwoord? m.a.w. het woord voor "roede" מַקֵּל, heeft de sv dat hier de ene keer met "roede" vertaalt en de andere keer met "tak"? Of staat hier in de grondtekst voor tak(ken) een ander woord?

Interessant voorbeeld. Hier staat in het Hebreeuws voor takken en stokken een heel ander woord dan in Jeremia 1.

Het woord amandelboom is afgeleid van de werkwoordswortel 'waken' of 'waakzaam zijn', of 'wacht houden'. De Naardense Bijbel heeft dat verband in het Nederlands gepoogd weer te geven door de boom de naam 'waakamandel' te geven. Dat woord bestaat niet, maar geeft wel aan wat het Hebreeuws wil zeggen. Dat zijn we in alle andere vertalingen kwijt.

Het woord "amandelboom' in het Hebreeuws betekent toch "amandelboom'? Dat het van een bepaalde wortel is afgeleid zal kloppen maar dat lijkt me meer iets voor de uitleg en niet voor de vertaling.

Ja en nee. Het Hebreeuws is wat dat betreft een heel andere taal dan het Hebreeuws. De Kern van het Hebreeuws bestaat uit werkwoordswortels van 3 medeklinkers. Van die wortels zijn diverse werkwoordsmodaliteiten afkomstig, daarnaast zijn die wortels de basis voor bijvoorbeeld zelfstandige naamwoorden. Dat wat wij als 'amandelboom' vertalen, betekent letterlijk zoiets als 'de wakende of de wakkere (boom)'. Het is dus mogelijk om dat zodanig te vertalen, maar dan zal er nog steeds uitlegnodig zijn om de betekenis helder te krijgen.

De redenering is wel helder. Het vertaalprincipe van de SV en - zoals men zegt - ook de HSV is echter niet om het zo te vertalen. Dat behoort tot de uitlegging. Zoals ook de SV in de kanttekening doet. Bovendien is het letterlijk vertalen juist verwarrend, want van een boom die de naam "wakkere boom" draagt kan men zonder nadere info niet begrijpen dat bedoeld wordt dat deze in het voorjaar als eerste de lente aankondigt. Zoals bij ons de sneeuwklokjes. Een "wakker" iemand in het Nederlands is iemand die z'n leven veil heeft voor zijn vorst. Bij een "wakkere" boom kan ik me weinig voorstellen.[/quote]Precies, en daarom heeft - naast de Naardense Bijbel - bijna geen enkele andere Nederlandse vertaling dit zo gedaan. Ik vond nog wel de Lutherse vertaling (1896), waar staat: "Ik zie een wakkeren staf." Prof. dr. Obbink vertaalde: "Ik zie een twijgje van een waakboom." Hoe dan ook, het is duidelijk dat elke Nederlandse vertaling hier een verarming is van de grondtekst.

Het verband is dat de amandel als eerste bloeit, terwijl de rest van de natuur nog in winterslaap is, is de amandel al 'wakker'. Zo, zegt God, ben Ik ook de eerste, en de enige die waakt over Mijn beloftewoord aan Israël. Als je het Hebreeuws dus "letterlijk" wil vertalen, moet je gaan omschrijven. Dan krijg je een vertaling als:
"En het woord van de HEERE geschiedde tot Jeremia: Wat ziet u, Jeremia? En ik zei: "Ik zie een tak van een (amandel)boom die als eerste na de winter weer ontwaakt."

Dit is m.i geen letterlijke vertaling maar een interpretatie.

Het is inderdaad een uitleggende vertolking van wat een Israëliet heeft gehoord.

Precies. En dat is dus niet het vertaalprincipe van de SV of HSV.[/quote]Dat klopt, en ik zou het ook als een onverantwoorde uitbreiding zien van de grondtekst.
In de toelichting in HSV-studiebijbel staat: Jeremia's antwoord en Gods reactie bevatten een woordspeling. Jeremia zegt dat hij een amandeltak ziet (amandel = Hebr shaqed), en God zegt: Dat hebt u goed gezien, want ik waak (Hebr shoqed) over Mijn woord om dat te doen. De amandelboom botte na de winter als eerste uit en werd daarom wel 'lentewachter' genoemd. God waakt als een wachter over Zijn woord om bij de eerste gelegenheid Zijn beloften en bedreigingen ten uitvoer te brengen.