Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Panny
Berichten: 1809
Lid geworden op: 02 okt 2013, 16:08

Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door Panny »

Ik was een poos geleden "De boeken der kleine zielen" van Couperus aan het lezen.
Een prachtig boek. Maar ik ging me er steeds meer aan storen dat ik heel vaak het woord 'God' tegen kwam (in een context die niets met God te maken heeft).
Na zo'n 200 bladzijdes heb ik dit boek daarom ook weggelegd.
Je komt geen GVD vloeken tegen in zijn boeken maar ik vind het toch wel ijdel gebruiken van God.
Als ik op digibron zoek naar Couperus dan wordt er toch best wel over hem geschreven en lijkt hij toch wel een 'geaccepteerd' schrijver.

Wat vinden jullie hiervan en hoe gaan jullie hiermee om?
Laatst gewijzigd door Panny op 29 dec 2021, 18:37, 1 keer totaal gewijzigd.
DDD
Berichten: 28479
Lid geworden op: 11 jul 2012, 17:48

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door DDD »

Ik vind het heel moeilijk.

Ik lees nu De blikken trommel, en een onderdeel daarvan is dat de ik-figuur zijn doop als een bedreiging voor zijn eigenheid ziet en in gesprek gaat met beelden van Jezus en Maria.

Ik vond het godslasterlijk, maar ik vind het anderzijds ook belangrijk om kennis te nemen van belangrijke literatuur. Ik ben daarnaast ook wel overgevoelig, want ik kan ook braakneigingen krijgen van een roman, als de beschrijving van een onsmakelijke gebeurtenis maar levendig genoeg is.

Ik heb vooralsnog besloten om door te lezen. Maar ik vind het ook een dilemma.
Gebruikersavatar
Herman
Moderator
Berichten: 11945
Lid geworden op: 29 dec 2001, 12:21
Locatie: Geldermalsen

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door Herman »

Ik leg een boek weg als overtredingen van Gods geboden mij gaan beheersen. Dan heb ik het vooral over de tweede tafel van de wet, waaronder moord en overspel. Overtreding van het derde gebod vind ik lastiger.. Dat hangt vooral van de frequentie af en de wijze waarop.
Er is een verschil tussen een negatieve gewoonte of vloeken als functionele taal in een boek tegenover een manier van de schrijver om te provoceren. De eerste twee methoden weeg ik ander dan de laatste, dan stop ik zonder meer met lezen.
Philip
Berichten: 303
Lid geworden op: 27 apr 2021, 09:51

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door Philip »

Panny schreef:Ik was een poos geleden "De boeken der kleine zielen" van Couperus aan het lezen.
Een prachtig boek. Maar ik ging me er steeds meer aan storen dat ik heel vaak het woord 'God' tegen kwam (in een context dat niets met God te maken heeft).
Na zo'n 200 bladzijdes heb ik dit boek daarom ook weggelegd.
Je komt geen GVD vloeken tegen in zijn boeken maar ik vind het toch wel ijdel gebruiken van God.
Als ik op digibron zoek naar Couperus dan wordt er toch best wel over hem geschreven en lijkt hij toch wel een 'geaccepteerd' schrijver.

Wat vinden jullie hiervan en hoe gaan jullie hiermee om?
Inderdaad een prachtig boek. Couperus vloekt nooit in de zin dat hij woorden gebruikt die wij als vloek zouden herkennen.

Ik moet zeggen dat ik hetzelfde ook tegen kom bij Jacqueline van der Waals in haar roman 'Noortje Velt', terwijl zij toch overtuigd christen is.
Ik aarzel om hier voorbeelden te geven, degene die die wil zien, kan ze hier zelf opzoeken https://cf.hum.uva.nl/dsp/ljc/waals/nora03.html .

Het gaat hier om het - misschien zelfs onbewust - aanroepen van God in emotionele situaties, terwijl de personages ongelovig zijn. In die tijd waren veruit de meeste mensen nog wel vaag religieus. Vanuit die vaagheid richten ze zich dan tot God, zoals ook ongelovigen in deze tijd soms plotseling een schietgebedje doen. Ik denk dus dat gebruik van Gods Naam bij Couperus wel degelijk met God te maken heeft. Dat is voor mij een cruciaal verschil.

Weliswaar is dat zonde - in die zin dat ze zich niet bekeren, wat ze zouden moeten doen. Ook vind ik dit inderdaad misbruik van Gods Naam. God kan het immers niet hebben dat je Hem aanroept zonder je werkelijk te bekeren.

Het is voor mij alleen geen reden om het boek weg te leggen. Dat doe ik wel bij herhaaldelijk echt vloeken. In één boek heb ik ze allemaal - een stuk of tien - onleesbaar gemaakt, omdat ik te veel aan dat boek hecht om het weg te doen.
DDD
Berichten: 28479
Lid geworden op: 11 jul 2012, 17:48

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door DDD »

Maar dat is toch geen vloeken? Dat is gewoon bidden.
Philip
Berichten: 303
Lid geworden op: 27 apr 2021, 09:51

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door Philip »

DDD schreef:Maar dat is toch geen vloeken? Dat is gewoon bidden.
Bij Jacqueline van der Waals komt na de uitroep in hoofdstuk 3 inderdaad een gebed. Het voorbeeld geeft wel aan hoezeer dit taalgebruik de gewoonte was.

De katholieke Annie Salomons ('Een meisje-studentje') gebruikt het woord 'God' op precies dezelfde manier als Couperus/Van der Waals. Hetzelfde geldt voor de protestante A.L.G. Bosboom-Toussaint ('Majoor Frans'). Dit was dus echt een algemene gewoonte in die tijd.
DDD
Berichten: 28479
Lid geworden op: 11 jul 2012, 17:48

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door DDD »

Ik zie er niets bijzonders in. Het lijkt me vrij normaal om God zo aan te spreken.

Dat is in het boek van Couperus wel anders. Daar is het duidelijk ijdel gebruik van Gods naam.
Laatst gewijzigd door DDD op 29 dec 2021, 14:48, 1 keer totaal gewijzigd.
Philip
Berichten: 303
Lid geworden op: 27 apr 2021, 09:51

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door Philip »

DDD schreef:Ik zie er niets bijzonders in. Het lijkt me vrij normaal om God zo aan te spreken.
Ook bij Couperus?

Ik twijfel wat. Aan de ene kant wel, aan de andere kant vind ik het irritant als mensen overal God bijhalen zodra ze geraakt zijn.
DDD
Berichten: 28479
Lid geworden op: 11 jul 2012, 17:48

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door DDD »

Nee. Zeker niet. Als je bij alles God noemt, is dat gewoon vloeken.

Je kunt Goddank zeggen, en daarmee God danken. Maar je kunt niet in iedere zin Gods naam gebruiken, omdat er iets bijzonders gebeurt.

Ik had de onduidelijkheid net te laat opgelost, maar heb het hierboven dus ook aangepast.
Panny
Berichten: 1809
Lid geworden op: 02 okt 2013, 16:08

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door Panny »

DDD schreef:Ik zie er niets bijzonders in. Het lijkt me vrij normaal om God zo aan te spreken.

Dat is in het boek van Couperus wel anders. Daar is het duidelijk ijdel gebruik van Gods naam.
Hier wat voorbeelden uit het boek van Couperus om een beeld te krijgen waar we het over hebben:

"Mijn God, waarom? Waarom is het mijn schuld?"
"Wat heb ik gedaan... O God, nee, nee..."

"Mijn God, wat een hoop rare mensen!"
"God, kerel, wat zit je te werken!"
"Het moet in Godsnaam terug naar Brussel, zei Bertha"

Vooral aan het gebruik van God in de laatste drie voorbeelden stoor ik me erg.
Bij de eerste twee voorbeelden kun je nog voorstellen dat iemand oprecht op die manier God 'aanroept'.
Philip
Berichten: 303
Lid geworden op: 27 apr 2021, 09:51

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door Philip »

Ik denk dat die laatste drie voorbeelden afgeleiden zijn van de eerste twee. Eenmaal tot een - slechte - gewoonte geworden ontstaat de neiging om God aan te roepen bij elke emotionele situatie.

Onderstaand twee voorbeelden uit 'Majoor Frans' van A.L.G. Bosboom-Toussaint.
Zij hecht aan dit oude rattennest, aan familie-tradities, aan de Hemel weet wat, tot zelfs aan de heerlijke regten, die God betere 't in niets meer bestaan dan den titel, en waarvan zij zich nog heel wat voorstelt.
‘Maar Francis! bij God! wat beteekent die achterdocht, waar ziet gij mij voor aan!’ riep hij.
DDD
Berichten: 28479
Lid geworden op: 11 jul 2012, 17:48

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door DDD »

Het is wel een inzichtgevend perspectief, dat je zegt dat die laatste voortvloeien uit het eerste. Maar er zijn ook veel Engelstaligen die te pas en vooral te onpas 'mijn God' roepen. Dat is mijns inziens zeker een lichtvaardig gebruik van Gods heilige naam.
Philip
Berichten: 303
Lid geworden op: 27 apr 2021, 09:51

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door Philip »

DDD schreef:Het is wel een inzichtgevend perspectief, dat je zegt dat die laatste voortvloeien uit het eerste. Maar er zijn ook veel Engelstaligen die te pas en vooral te onpas 'mijn God' roepen. Dat is mijns inziens zeker een lichtvaardig gebruik van Gods heilige naam.
Het is zeker een 'lichtvaardig gebruik van Gods heilige naam', ook bij Couperus. De achtergrond is alleen een totaal andere die van een vloekende Jan Wolkers. Dat maakt - voor mij - dat ik wel Couperus lees, en graag zelfs, maar Wolkers niet.

Wellicht dat je zo ver zou kunnen gaan dat een eenmaal aangenomen gewoonte gekopieerd wordt door jongere generaties. Dan is de achtergrond op een gegeven moment natuurlijk totaal verdwenen.

Het voorbeeld dat jij noemt is meer letterlijk godslastering. Dat kom je zelfs in de Bijbel tegen (o.a. Job). Job wordt daar dan ook voor berispt. Mits godslastering niet het doel is van de schrijver, leg ik zo'n boek niet weg. Het zijn vaak juist boeken die je aan het denken zetten over het geloof. Dat doet Couperus toch minder.
Gebruikersavatar
huisman
Berichten: 17245
Lid geworden op: 12 nov 2009, 23:38

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door huisman »

DDD schreef:Ik vind het heel moeilijk.

Ik lees nu De blikken trommel, en een onderdeel daarvan is dat de ik-figuur zijn doop als een bedreiging voor zijn eigenheid ziet en in gesprek gaat met beelden van Jezus en Maria.

Ik vond het godslasterlijk, maar ik vind het anderzijds ook belangrijk om kennis te nemen van belangrijke literatuur. Ik ben daarnaast ook wel overgevoelig, want ik kan ook braakneigingen krijgen van een roman, als de beschrijving van een onsmakelijke gebeurtenis maar levendig genoeg is.

Ik heb vooralsnog besloten om door te lezen. Maar ik vind het ook een dilemma.
Dit dilemma vind ik herkenbaar. Aan de ene kant wil ik echt belangrijke literatuur lezen. Je leert er namelijk ook veel van. Als er echt grof in gevloekt wordt of zeer expliciete seksuele scenes zijn stop ik er direct mee. Maar soms is het niet zo zwart wit. Die Blechtrommel heb ik ooit in het Duits moeten lezen maar daar weet ik niets meer van. Denk dat ik er ook weinig van begreep. Mijn Duits is nogal rudimentair gebleven.
Er gaan er met twee verbonden verloren en met drie en er worden er met twee verbonden behouden en met drie. Prof. G. Wisse.
Philip
Berichten: 303
Lid geworden op: 27 apr 2021, 09:51

Re: Hoe omgaan met het ijdel gebruik van God in literatuur

Bericht door Philip »

huisman schreef:
Dit dilemma vind ik herkenbaar. Aan de ene kant wil ik echt belangrijke literatuur lezen. Je leert er namelijk ook veel van. Als er echt grof in gevloekt wordt of zeer expliciete seksuele scenes zijn stop ik er direct mee. Maar soms is het niet zo zwart wit. Die Blechtrommel heb ik ooit in het Duits moeten lezen maar daar weet ik niets meer van. Denk dat ik er ook weinig van begreep. Mijn Duits is nogal rudimentair gebleven.
Ik moet zeggen dat het me meevalt hoeveel boeken ik niet 'kan' lezen. Ik heb recent bijvoorbeeld Sally Rooney 'Normal people' en Marie-Hélène Lafon 'Het verhaal van de zoon' gelezen en bij geen van beide boeken heb ik hoeven twijfelen of dit wel aanvaardbaar was.

Op de middelbare school waren de waarschuwingen niet van de lucht. Ik heb alleen langzamerhand het idee gekregen dat ze buitengewoon veel aandacht hebben besteed aan excessen als Jan Wolkers of Jan Cremer, nog meer dan op een seculiere school. Dergelijke rommel is ook geen literatuur. Jan Wolkers verdwijnt hopelijk vanzelf, zijn boeken zijn nu te vrouwonvriendelijk. Nog nooit zo ingestemd met de genderactivisten :haha.

'Een liefde' van Lodewijk van Deyssel heb ik pas wel weggelegd vanwege pornografische scènes (en omdat het een vreselijk slecht boek was)
Plaats reactie