Luther schreef:
Als ik je goed begrijp, sta je neutraal tegenover de verschillen tussen wat ik hierboven voor het gemak als 'oude hermeneutiek' en 'nieuwe hermeneutiek' heb aangeduid? Klopt dat?
Ik heb met wat meer uitleg proberen aan te geven dat het geen neutrale zaak is, met welke hermeneutische middelen je de Bijbel gaat exegetiseren. Ook heb ik willen zeggen dat niet elke exegese (ook als je uitgaat van dezelfde hermeneutiek) een juiste exegese is.
De verschuiving in de hermeneutiek is mijns inziens niet neutraal. Het is niet een kwestie van kiezen uit een paar leesbrillen, die op zichzelf allemaal hun goed recht zouden hebben vanuit de gereformeerde confessie.
Door het begrip 'nieuwe hermeneutiek' te gebruiken, word je automatisch een beetje ongenuanceerd, maar het maakt wel een paar dingen duidelijk. De nieuwe hermeneutiek gaat uit van een filosofisch kader. Daarmee verandert hermeneutiek van karakter. Het gaat niet meer om regels voor de uitleg, maar om het uitgangspunt dat wij als lezers historisch bepaald zijn. De geschiedenis gaat aan ons vooraf en wij maken er deel vanuit. Dan zijn we dus kinderen van onze tijd, inclusief de beperkte blik die dat met zich meebrengt. Daarmee is de kloof tussen de Bijbel en ons niet alleen een gegeven, maar is die er ook in alle delen. Het gevolg van die aanname is, dat Bijbelteksten nooit in één keer betekenis voor ons hebben.
Nu is het zeker zo dat de Bijbel óók een boek is uit de historie. Maar de Bijbel is veel meer. En daar zit het verschil. Wij belijden in NGB 3-7 God Zijn WOord heeft geopenbaard aan mensen en dat zij door de Heilige Geest gedreven, deze op Schrift hebben gesteld. (2 Petr. 1: 20-21). Daarmee komt de Bijbel van 'De andere kant' om ons te onderwijzen, te bekeren, op te voeden en te vernieuwen. De Bijbel draagt inderdaad sporen van een andere tijd, maar dat betekent niet dat we met de Bijbel te maken hebben met een dode tekst of een oud boek. Omdat God boven de tijd staat. Als je de hermeneutiek laat opkomen uit de filosofie van het verstaan, sluit je daarmee God op in het verleden. Dat lijkt me echt meer dan een denkfout, of een verkeerde exegese. Onze God is levend en spreekt nog steeds, ook rechtstreeks door middel van Zijn Woord. Dat Woord is niet tijdloos, is ook niet tijdgebonden, maar tijdbetrokken. God maakt Zijn wil bekend los van wat wij denken, of wat in onze tijd zou passen.
Het denken van de nieuwe hermeneutiek leidt tot de noodzaak om oude teksten in onze tijd tot klinken te brengen door ze te 'vertalen' naar onze tijd en situatie. Daarmee wordt uitgesloten dat rechtstreeks toepassing van Bijbelse voorschriften mogelijk zou zijn. Maar daarmee is het hele onderscheid verdwenen tussen het algemeen-geldige en het tijdbepaalde. (Daarom is het eindeloos aangehaalde voorbeeld van die heilige kus wat vermoeiend.) Want ondanks dat de Schrift sporen van de tijd in zich draagt, is het zeker mogelijk om rechtstreeks Gods stem te horen in 2020.
De argumenten die gebruikt worden om de teksten toch te laten zeggen dat vrouw in de ambten moet kunnen, dat homoseksuele relaties van liefde en trouw toch mogelijk zijn, etc., zijn argumenten die aansluiten bij het postmoderne denken, dat veel meer aansluit bij de filosofie achter de nieuwe hermeneutiek. Als die wijze van lezen van de Schrift ook toegepast wordt op bijvoorbeeld het evangelie van kruis en opstanding, dan kan dat zomaar leiden tot ontkenning van de noodzaak van een offer en relativering van de noodzaak van de opstanding. Dat bedoelde ik te zeggen met de zin: 'Het kan niet anders dan dat die manier van Bijbellezen op den duur ook de kern van de Schrift gaat raken.'
Dank wederom voor de uitgebreide reactie. Ik merk dat ik onvoldoende kennis heb om hier (direct) zinnig op te reageren. Het stimuleert wel om hier meer over te lezen. Bijv. op deze site:
https://www.bezinningmvea.nl/entry/oude ... rmeneutiek waar het onderscheid wordt gemaakt tussen klassieke (gereformeerde) , moderne en vervolgens nieuwe hermeneutiek.
Daarnaast vond ik nog een artikel waarin dr. Huijgen (notabene!
) een artikel schrijft waarin het het niet eens is met dr. Loonstra als het gaat om 'de cultuurhistorische context van de verstaander' en waarin hij het volgende citeert uit zijn eigen boek hierover (door mij twee delen dikgedrukt):
dr. Huijgen schreef:
Wie de bijbeltekst allereerst in termen van afstand beschrijft, moet daarna proberen de afstand te overbruggen en een verbinding tot stand te brengen. Ook die poging tot verbinding is overigens cultureel bepaald. Het probleem is dat het denken in termen van ‘afstand’ abstraheert van de concrete levenservaring. […] Het is beter, existentieel afgestemd te raken op het evangelie en op de sprekende God zelf. We lezen de Schrift niet in afwezigheid van God, maar in zijn aanwezigheid. De grootste kloof, die er werkelijk toe doet, is in Christus overbrugd. Wij mensen, van alle tijden en plaatsen, staan aan dezelfde kant van de kloof en geen knappe hermeneut kan de kloof oversteken. […] Voor de culturele afstand betekent dit dat die zowel veel kleiner is als veel groter dan gedacht. Veel kleiner, omdat in Gods perspectief de culturele afstand tussen mensen van de eerste eeuw en die van de huidige eeuw wel eens mee kon vallen, wat wij verlichte mensen ons ook verbeelden. Veel groter, omdat wij ons niet zomaar aan onze eigen cultuur kunnen ontheffen om een verbinding te leggen met een andere cultuur. Op existentieel niveau bevinden wij ons in dezelfde situatie als de mensen daar en toen: wij moeten sterven, wij zijn zondaars, Christus is onze enige hoop. Op andere niveaus is de afstand veel groter en anders groter dan wij kunnen bedenken.
(
https://www.arnoldhuijgen.nl/2019/08/)
En los van wat hierover op internet allemaal staat: wat is een goed en recent (namelijk in gesprek met de 'nieuwe hermeneutiek') boek hierover wat leesbaar is voor (boven-)gemiddeld geïnteresseerd gemeentelid?