Kerkelijke eenheid / Kanselruil

[DDD]

Wat doen wij zelf, naast bidden, om kerkelijke eenheid te bevorderen?

Gewoon in de kerk blijven waarin God mij een plaats gaf. Als iedereen dat zou doen, zouden de kerkmuren een stuk lager zijn. De dominees zijn daarin natuurlijk het grootste euvel. Er zijn er te veel die een kerk kiezen naar eigen smaak.

[GerefGemeente-lid]

...

Zie andere draadje: ik heb deze reactie inmiddels verwijderd.

[Zeeuw]

...

Zie andere draadje: ik heb deze reactie inmiddels verwijderd.

Tis een begin

[Erskinees]

Wat doen wij zelf, naast bidden, om kerkelijke eenheid te bevorderen?

Gewoon in de kerk blijven waarin God mij een plaats gaf. Als iedereen dat zou doen, zouden de kerkmuren een stuk lager zijn. De dominees zijn daarin natuurlijk het grootste euvel. Er zijn er te veel die een kerk kiezen naar eigen smaak.

Dat ben ik niet met je eens. Juist door familieleden die naar de HHK of een BHP-gemeente zijn overgegaan heb ik die gemeenten leren waarderen. Al verschillende rouw-, trouw en belijdenisdiensten meegemaakt. Wanneer iedereen in zijn eigen hokje bleef, had ik die waardering vermoedelijk niet zo snel gekregen.

[Chrisje72]

Ik denk dat @DDD bedoelt dat de verschillen dan minder groot zouden zijn.
En dan gaat het volgens mij niet om een enkele dienst elders maar van kerk wisselen.

[DDD]

Wat doen wij zelf, naast bidden, om kerkelijke eenheid te bevorderen?

Gewoon in de kerk blijven waarin God mij een plaats gaf. Als iedereen dat zou doen, zouden de kerkmuren een stuk lager zijn. De dominees zijn daarin natuurlijk het grootste euvel. Er zijn er te veel die een kerk kiezen naar eigen smaak.

Dat ben ik niet met je eens. Juist door familieleden die naar de HHK of een BHP-gemeente zijn overgegaan heb ik die gemeenten leren waarderen. Al verschillende rouw-, trouw en belijdenisdiensten meegemaakt. Wanneer iedereen in zijn eigen hokje bleef, had ik die waardering vermoedelijk niet zo snel gekregen.

Dat vind ik een rare redenering. Je kunt er ook zo gaan kijken. Als deze mensen niet waren overgestapt, zouden ze de veelkleurigheid van jouw eigen gemeente hebben vergroot.

[Zeeuw]

Wat doen wij zelf, naast bidden, om kerkelijke eenheid te bevorderen?

Gewoon in de kerk blijven waarin God mij een plaats gaf. Als iedereen dat zou doen, zouden de kerkmuren een stuk lager zijn. De dominees zijn daarin natuurlijk het grootste euvel. Er zijn er te veel die een kerk kiezen naar eigen smaak.

Dat ben ik niet met je eens. Juist door familieleden die naar de HHK of een BHP-gemeente zijn overgegaan heb ik die gemeenten leren waarderen. Al verschillende rouw-, trouw en belijdenisdiensten meegemaakt. Wanneer iedereen in zijn eigen hokje bleef, had ik die waardering vermoedelijk niet zo snel gekregen.

Dat vind ik een rare redenering. Je kunt er ook zo gaan kijken. Als deze mensen niet waren overgestapt, zouden ze de veelkleurigheid van jouw eigen gemeente hebben vergroot.

Of ze hadden, zoals sommigen op forums plegen te doen, vooral de zaken steeds benoemd hebben die ze negatief vinden aan hun eigen gemeente en/of kerkverband. De vraag is of dat goed zou geweest zijn voor de kerk.

[Maanenschijn]

@DDD vroeg terecht om eens te onderzoeken hoe de gereformeerde 'vaderen' dachten over de kerkvisie en eenheid. In gaf aan dat eerst eens in de Institutie te onderzoeken. @Herman herinnerde mij aan het weergeven van mijn bevindingen.

Mijn eerste conclusie is: Calvijn (toch ook wel in de context van zijn tijd) is van mening dat een kerk als instituut onmisbaar is om te kunnen geloven. Deze kerk kan verdeeld zijn in plaatsen, vormen en veelsoortig. Hij is ruimdenkend over verschillen tussen en binnen kerken. Anderzijds is hij erg scherp over scheurmakers. Calvijn schrijft ook nuttige dingen over het belijden van kerkelijke zonden en verbind (het ontbreken van) geestelijke gaven aan zonden in de kerk.

Voor zover van invloed op mijn eerder ingenomen standpunt: Calvijn hecht meer waarde aan het instituut kerk dan ik. Tevens is hij meer dan ik van mening dat het verlaten van je plaatselijke kerk (anders dan om wettige reden) een ernstige zaak is. DDD en Herman zijn hierin dus meer Calvinist .

Als tweede: Nergens geeft Calvijn aan dat kerken hun best moeten doen om een institutionele eenheid te vormen, hij erkent voluit verschillen tussen kerken en laat die ook bestaan, zolang de kern van de zaken (en die zijn bij hem redelijk beperkt tot de echte Kern) niet wordt aangetast. Wel benoemt hij nadrukkelijk de onderlinge verbondenheid van de ware gelovigen. Hierin pas ik weer heel goed bij Calvijn .

Ter ondersteuning van mijn conclusie onderstaande citaten uit de Institutie in de vertaling van Veldman (met het risico dat hier niemand die leest gezien de grote lap tekst) die best de moeite waard zijn om deze discussie wat richting te geven:

Inst. 4.1.1:
En om ervoor te zorgen dat de prediking zou floreren, heeft Hij deze schat toevertrouwd aan de kerk.
God wil dat al zijn kinderen in de schoot van zijn kerk verzameld worden. Niet alleen om ze door haar werk en bediening te laten voeden, zolang ze nog zuigelingen en kinderen zijn. Ook om ze door haar moederlijke zorg te laten regeren, totdat ze volwassen worden en uiteindelijk de eindstreep van het geloof bereiken.

Want God heeft deze dingen samengevoegd en die mogen dus niet van elkaar gescheiden worden: Mattheüs 10:9 voor degenen voor wie Hij een Vader is, moet de kerk een moeder zijn.

Inst. 4.1.2: Eén heilige, algemene, christelijk kerk
In de Apostolische Geloofsbelijdenis belijden we dat we een kerk geloven. Dat slaat niet alleen op de zichtbare kerk, die ik nu ga behandelen, maar ook op al Gods uitverkorenen. Daarbij tellen ook de uitverkorenen mee die al zijn gestorven. Daarom wordt ook het woord ‘geloven’ gebruikt.
Want je kunt geen twee of drie kerken vinden zonder dat Christus verscheurd wordt. Maar dat is onmogelijk. 1 Korinthiërs 1:13 Ja, Gods uitverkorenen zijn in Christus allemaal zo één met elkaar Efeziërs 1:22-23 dat ze, net zoals ze van één hoofd afhankelijk zijn, ook als het ware tot één lichaam samengroeien en als ledematen van één lichaam hecht met elkaar verbonden zijn. Efeziërs 4:16; Romeinen 12:5; 1 Korinthiërs 12:12-27; Efeziërs 5:30 Ze zijn echt één geworden, aangezien ze samenleven in één geloof, hoop en liefde en in dezelfde Geest van God. Want ze zijn niet alleen geroepen tot dezelfde erfenis van het eeuwige leven. Ze zijn ook geroepen om te delen in één God en Christus.

De trieste verwoesting die we overal tegenkomen, kan dus wel uitroepen dat er niets van de kerk is overgebleven. Maar toch mogen we weten dat Christus’ dood vruchtbaar is en dat God op een wonderlijke manier zijn kerk als in schuilhoeken bewaart. Net zoals tegen Elia gezegd is: ‘Ik heb zevenduizend mannen voor Mij bewaard die hun knie niet gebogen hebben voor Baäl.’ 1 Koningen 19:18.

Inst. 4.1.3: Gemeenschap van de heiligen:
N.a.v het delen van eigendommen en goederen aan elkaar:
Nee, het gaat over een gemeenschap zoals Lucas die beschrijft: de gemeente van gelovigen is één van hart en één van ziel. Handelingen 4:32 En zoals Paulus de Efeziërs oproept: ze moeten één lichaam vormen en één geest, omdat ze geroepen zijn tot één hoop. Efeziërs 4:4 Immers, als ze er echt van overtuigd zijn dat ze samen God als Vader en Christus als hoofd hebben, dan kan het niet anders of verenigd door broederlijke liefde, laten ze onderling elkaar delen in wat ze hebben.

Inst: 4.1.4: De zichtbare kerk als moeder:
Want er is geen andere ingang naar het leven, als zij ons niet ontvangt in haar schoot, ons baart, ons voedt aan haar borsten en ten slotte ons onder haar hoede neemt en ons leidt, totdat we het sterfelijke vlees uittrekken en gelijk worden aan de engelen. Mattheüs 22:30 Want onze zwakheid laat niet toe dat wij uit haar school ontslagen worden voordat we tijdens heel onze levensloop haar leerlingen geweest zijn.
Daar komt bij dat we buiten haar schoot geen vergeving van zonden mogen verwachten en geen behoud.

Inst: 4.1.5: God gebruikt mensen:
Nóg weerzinwekkender zijn de afvalligen die erop uit zijn om de kerken te scheuren. Het is net alsof ze de schapen uit de stallen in de muil van wolven jagen. Maar wij moeten vasthouden aan wat ik uit Paulus heb aangehaald: de kerk wordt alleen gebouwd door uiterlijke prediking. En de heiligen worden maar door één band onderling verbonden: als ze eensgezind leren en vooruitkomen en zo in de kerk de orde in stand houden die God heeft voorgeschreven.

Inst 4.1.9: De kenmerken van de echte kerk:
Maar om goed te kunnen begrijpen waar het bij dit onderwerp om draait, moeten we als het ware de volgende stappen nemen: de algemene kerk is een menigte die verzameld is uit allerlei volken. Ze is verspreid en verstrooid over plaatsen die ver van elkaar verwijderd zijn. Maar toch stemt ze samen in met dezelfde waarheid van Gods leer en vormt ze een eenheid door de band van dezelfde godsdienst. Die algemene kerk omvat de afzonderlijke kerken die over steden en dorpen verdeeld zijn, omdat dat onder mensen nu eenmaal niet anders kan. Deze kerken hebben ieder voor zich recht op de naam en het gezag van de kerk. En de individuele personen die als leden van deze kerken beschouwd worden, omdat ze hun vroomheid belijden, zelfs al zijn ze in werkelijkheid vreemd aan de kerk, horen er toch in zekere zin bij, zolang ze er niet door een publiek oordeel uit geworpen worden.

Want als het Woord er bediend en in ere gehouden wordt en ook de sacramenten er bediend worden, dan verdient zij het ongetwijfeld om als kerk beschouwd te worden. Want het is zeker dat die dingen niet zonder vrucht zijn. Zo bewaren we de eenheid van de algemene kerk, die duivelse geesten altijd geprobeerd hebben te verscheuren. En aan de andere kant beroven we zo de wettige vergaderingen die verspreid zijn in overeenstemming met de plaatselijke omstandigheden, niet van hun gezag.

Inst. 4.1.10: Het gezag en de eenheid van de kerk.
Als kenmerken waaraan we de kerk kunnen herkennen, heb ik de prediking van het Woord en het onderhouden van de sacramenten genoemd.
Hoe dan ook, waar met eerbied geluisterd wordt naar de prediking van het evangelie en de sacramenten niet verwaarloosd worden, daar is op dat moment de vorm van de kerk zichtbaar. Daar kun je je niet in vergissen en daar valt niet aan te twijfelen.
Niemand mag het gezag van die kerk verachten, haar vermaningen verwerpen, zich tegen haar adviezen verzetten of haar tucht bespotten. Laat staan dat je je van die kerk mag losmaken en haar eenheid mag verbreken! Want de Heer hecht zoveel waarde aan de gemeenschap van zijn kerk, dat Hij je als een verrader en als een afvallige van de godsdienst beschouwt als je je koppig vervreemd van welke christelijke vergadering ook waar de echte bediening van Woord en sacramenten in ere gehouden worden. Hij beveelt haar gezag zo sterk aan, dat als dat gezag geschonden wordt, Hij dat beschouwt als een schending van zijn eigen gezag.
Dat betekent dus dat je God en Christus verloochent als je uit de kerk weggaat. Daarom moeten we extra goed oppassen voor zo’n misdadige afscheiding. Want dan zijn we, voor zover wij dat kunnen, uit op de ondergang van Gods waarheid. En dan verdienen wij het dat Hij bliksemt met heel het geweld van zijn woede om ons te verpletteren. En er valt geen ergere misdaad te bedenken dan dat je met een heiligschennende ontrouw het huwelijk breekt dat Gods eniggeboren Zoon met ons heeft willen aangaan.

4.1.12: Niet alle verschillen in de leer zijn reden om de eenheid te verbreken.
Volgens mij is de zuivere bediening van het Woord en het zuivere gebruik en de zuivere bediening van de sacramenten dus een duidelijk bewijs dat we een gemeenschap waarin die beide aanwezig zijn, veilig als echte kerk kunnen accepteren. De betekenis daarvan gaat zo ver dat we zo’n kerk nooit mogen afwijzen zolang ze die beide dingen vasthoudt. Zelfs al zit ze verder vol fouten.
Want de kernpunten van de ware leer zijn niet allemaal van dezelfde orde..... Er zijn ook andere dogma’s. Daarover is wel verschil van mening tussen kerken. Maar toch verscheuren die de geloofseenheid niet.
De apostel Paulus zegt: ‘Laten wij daarom, zovelen als er volmaakt zijn, hetzelfde denken. Als jullie iets anders denken, dan zal God jullie ook dat openbaren.’ Filippenzen 3:15 Maakt hij daarmee niet voldoende duidelijk dat verschil van mening over dingen die niet zo nodig zijn, tussen christenen geen reden mogen zijn om uit elkaar te gaan?
Maar het is niet mijn bedoeling om hiermee zelfs maar de kleinste dwalingen in bescherming te nemen, alsof ik zou vinden dat die vriendelijk door de vingers gezien zouden mogen worden. Nee, ik bedoel dat we de kerk niet zomaar, om een of ander klein meningsverschil, mogen verlaten.

4.1.13: Zonde in de kerk is geen reden om de eenheid te verbreken.
Maar bij het verdragen van een onvolmaakt leven moeten we veel toegeeflijker zijn. Want op dit terrein glijdt je gemakkelijk uit en Satan belaagt ons hier met meer dan gewone listen.
De Heere zegt dus dat de kerk tot aan de oordeelsdag gebukt zal gaan onder het kwaad dat er slechte mensen met haar vermengd zijn. Daarom zoeken zij tevergeefs naar een kerk die met geen enkele vlek besmeurd is.

4.1.19: Christus scheidde zich niet af.
We moeten dus deze twee dingen stevig overeind houden: je hebt geen enkel excuus als je uit eigen beweging de uiterlijke gemeenschap verlaat van een kerk waar Gods Woord gepredikt wordt en de sacramenten bediend worden. En: de gebreken van weinigen of van velen vormen voor ons geen belemmering om ons geloof te belijden zoals het hoort door de rituelen die God heeft ingesteld.

[Geytenbeekje]

Graag geen overbodige lange quotes

Dus als ik het zo lees zou Calvijn de kant van de PKN hebben gekozen in 2004 als hij nog zou leven.

[Herman]

hij erkent voluit verschillen tussen kerken en laat die ook bestaan, zolang de kern van de zaken (en die zijn bij hem redelijk beperkt tot de echte Kern) niet wordt aangetast.

Ik kan dit element zo snel niet teruglezen in je citaten. Als Calvijn over de verwoesting van de kerk spreekt, dan doet hij dat in een context dat de gereformeerde kerk in zekere zin nog steeds onderdeel is van het geheel van de kerk (met afwijzing van het gezag Rome) maar er is nog amper sprake van een alternatieve structuur.

[Maanenschijn]

hij erkent voluit verschillen tussen kerken en laat die ook bestaan, zolang de kern van de zaken (en die zijn bij hem redelijk beperkt tot de echte Kern) niet wordt aangetast.

Ik kan dit element zo snel niet teruglezen in je citaten. Als Calvijn over de verwoesting van de kerk spreekt, dan doet hij dat in een context dat de gereformeerde kerk in zekere zin nog steeds onderdeel is van het geheel van de kerk (met afwijzing van het gezag Rome) maar er is nog amper sprake van een alternatieve structuur.

Ik lees dat vooral uit 4.1.9.

In de tijd van Calvijn was er geen (Gereformeerde) kerkelijke structuur. Vandaar dat zijn leringen niet zomaar over te zetten zijn op deze huidige tijd, maar wel een indicatie kunnen zijn.

Ik leer graag bij. Ik hou mij zeker aanbevolen op nadere bijdragen van kerkvaders door jou (of anderen) hier geplaatst.

[Vervolgde]

Calvijn heeft ook het boek geschreven: Om de eenheid en vrede der kerk. Onderstaand wat citaten uit dit boek.

Daarom moeten wij ons met het woord "eendracht" geen zand in de ogen laten strooien door hen, die ons van de zuivere belijdenis van het Evangelie trachten af te voeren. Wat moeten wij dan doen? Wij moeten zeker naar vrede verlangen en met inspanning van alle krachten daarnaar streven. Beter echter is het dat desnoods de hemel en de aarde ineenstorten, dan dat enige schade aan de godsvrucht de prijs zou zijn, die hiervoor betaald wordt.

Mijn verhandeling is dan ook niet gericht tegen de Turken en de Joden, die de naam van Christus geheel begeren uit te roeien, en ook niet tegen de meer consequente aanhangers van de paus, die van ons eisen, dat wij de ware leer openlijk zullen verloochenen, maar tegen hen, die een soort van bedrieglijke vrede tot stand willen brengen, die ons een halve Christus op deze manier laten behouden, dat er intussen geen enkel stuk van Zijn leer overblijft, dat zij niet verduisteren of met de een of andere smet van leugen bezoedelen. En deze kunst om de godsvrucht te verbasteren, prijzen zij - als God het ten minste toelaat - aan onder de naam "reformatie".

Zonder twijfel koesteren zij de hoop, dat de kerken, die de zuivere leer van Christus omhelsd hebben - als zij eenmaal van de rechte weg zijn afgeweken en zich op het een of andere punt hebben laten omkopen - er gemakkelijk toe zullen komen om vervolgens ook het goede, dat zij nog overgehouden hebben, te laten verloren gaan. En hierin vergissen zij zich stellig niet. Dit immers is de zeer rechtvaardige vorm, waarin de wraak van God zich gewoonlijk openbaart: degenen, die willens en wetens toelaten, dat Zijn heilige waarheid door leugenachtige voorstellingen bezoedeld wordt, worden van het bezit van een zo groot goed geheel en al beroofd. Het geldt hier immers een zaak van zo uitzonderlijke waarde, dat hetgeen naar menselijke schatting het kostbaarste is, te duur betaald wordt, wanneer men het verwerft ten koste van haar allerkleinste vermindering.

Het is echter wonderlijk, dat sommigen zo lichtzinnig - of moet ik zeggen "onzinnig" - zijn, dat zij aan hetgeen door dergelijke lieden gezegd wordt, geloof hechten. Het is mij natuurlijk niet onbekend door welke overwegingen zij zich laten leiden: wanneer zij nu een weinig toegeven, zo redeneren zij, zullen zij later, wanneer zich de gelegenheid voordoet, grotere vorderingen maken. Waar zal echter die gelegenheid, waarmee zij zich vleien, eensklaps vandaan komen? Ik zie nu, dat zij van de weg afwijken. Hetgeen wij dus moeten hopen is niets minder dan dit, dat zij al dwalende hun doel zullen bereiken. Het staat echter veel meer te vrezen, dat God hen zal tegemoet treden om hen voor een zo trouweloze afval te straffen door ook de helft, die zij bewaren, van hen weg te nemen.

Welke echter ook de verwachting moge zijn, die zij zich voorspiegelen, zij veroorloven zich te veel, ja meer dan teveel, wanneer zij bij verdrag willen vaststellen in hoeverre de eeuwige en onveranderlijke waarheid Gods moet gelden.
Indien maar de hoofdzaak behouden blijft, zo zeggen zij, kan men verdraagzaamheid betrachten als het andere verloren gaat. En dit zeggen zij dan alsof Christus zich aan hen had overgegeven om zich door hen naar hun goeddunken te laten verdelen. Ik stem wel toe, dat het van groot belang is, als de algehele vernieuwing van de leer der godzaligheid niet terstond op één dag tot stand kan worden gebracht, dat wij althans de voornaamste stukken daarvan ontvangen. Hierbij dient dan echter niet uit het oog te worden verloren, dat wij zonder ophouden moeten blijven streven naar hetgeen er nog aan ontbreekt.
Wanneer de Zoon van God ons echter de volledige leer van Zijn Evangelie te genieten heeft gegeven, welk een schandelijke heiligschennis is het dan om deze bij verdrag zo te verminken, dat wij er slechts een deel van behouden.

Het is echter maar al te waar: wanneer de beslissende strijd om het leven moet worden aanvaard, zijn er slechts weinigen, die weten wat het is om de zaak van Christus te verdedigen. Ja, de onbeschaamdheid van deze lieden gaat zelfs zo ver, dat zij verklaren niet van plan te zijn om God roekeloos te verzoeken. Alsof zij zich zonder noodzaak in gevaar begeven, die liever de grootste gevaren willen trotseren dan dat zij ook maar een duimbreed van de leer des levens zouden afwijken.

Laat ons echter, gedachtig aan de vermaning van Paulus, voortgaan Christus en Zijn Evangelie de eer te geven, hetzij door het leven hetzij door de dood.
Laat ons, wat er ook moge geschieden, in onze harten ons vast voornemen om nooit het oor te lenen aan enige vredesvoorwaarden, waarbij de zuivere waarheid Gods en menselijke verzinsels door elkaar worden vermengd. Dit blijve vast staan: wij allen moeten alleen luisteren naar de stem van de enige Herder; die van vreemden moeten wij wantrouwen, ja, wij moeten weigeren daarnaar te horen.

[Susanna]

De leerstellige verschillen die we met anderen hebben over secundaire theologische zaken zijn niet onbelangrijk, en we moeten natuurlijk niet doen alsof we het eens zijn, als dat niet zo is. Maar onze meningsverschillen over bijzaken mogen ons er niet van weerhouden de echte eenheid te erkennen, die we hebben met andere gelovigen, in andere tradities en kerken door persoonlijk geloof in Christus Jezus

De kerk is zoveel groter dan onze plaatselijke gemeente en kerkverband. Eenheid in het evangelie is de voorwaarde voor de eenheid van de wereldwijde kerk. Ik geloof dat we moeten proberen bruggen te bouwen met andere belijdende gelovigen, maar nooit ten koste van Gods waarheid.

[Terri]

Als er zoveel nadruk ligt binnen de kerken op het separeren en vooral op wat het net niet is en dat schijn en zijn soms flinterdun verschillen( vond ik ook terug in de docu New Age in een ander draadje) , dan is het best lastig om ontspannen met broeders en zusters om te gaan welke net een wat ander kerkelijke jargon gebruiken. Dat heb je gewoon nooit geleerd.
Elkaar accepteren als Christen, wanneer er geen ergerlijke zonden zijn, is onze taak. Waar komt toch die ongemakkelijkheid vandaan als anderen net niet helemaal hetzelfde denken en zeggen?
Ik zeg het voorzichtig, weten we dan eigenlijk zelf wel waar het echt om draait? Of praten we elkaar maar wat na?

[Forummer]

Als er zoveel nadruk ligt binnen de kerken op het separeren en vooral op wat het net niet is en dat schijn en zijn soms flinterdun verschillen( vond ik ook terug in de docu New Age in een ander draadje) , dan is het best lastig om ontspannen met broeders en zusters om te gaan welke net een wat ander kerkelijke jargon gebruiken. Dat heb je gewoon nooit geleerd.
Elkaar accepteren als Christen, wanneer er geen ergerlijke zonden zijn, is onze taak. Waar komt toch die ongemakkelijkheid vandaan als anderen net niet helemaal hetzelfde denken en zeggen?
Ik zeg het voorzichtig, weten we dan eigenlijk zelf wel waar het echt om draait? Of praten we elkaar maar wat na?

Nou inderdaad dat vraag ik mij ook af. Er zijn er die weten héél erg goed te vertellen wat het allemaal niet is, maar verwoorden wat het wel is blijkt dan eigenlijk ook niet te kunnen. Kennen we er zelf wel wat van dan?
Ik ben oprecht bang dat er onder ons zijn die slechts een copy-paste geloof hebben, een soort checklist van bevindingen met aan het eind de conclusie: nu ben ik bekeerd want ik heb alle voorwaarden gehad. Levensgevaarlijk. Ik hoop dat ik het bij het verkeerde eind heb, maar ik ben er écht bang voor. Tegelijkertijd geloof ik ook dat zelfs dat God niet in de weg hoeft te staan.