"Theologiseren van beneden af lost niets op" ?

[Josephus]

Al met al kan dit theologiseren van beneden af, waarbij de theologie gemeengoed lijkt te zijn geworden ook van niet-theologen (de schrijver is advocaat), mij absoluut niet bekoren.

Deze zin blijft mij enigszins intrigeren. Het moge duidelijk zijn dat Van der Sluijs 'not amused' is met niet-theologen die zich desondanks met theologie bezig houden. Maar, zoals Hendrikus terecht al aangaf, in de GG geldt de kwalificatie 'niet-theoloog' eveneens voor het overgrote merendeel van de predikanten. Óf Van der Sluijs heeft dat over het hoofd gezien, óf er zit meer achter deze zin...

[Erasmiaan]

Al met al kan dit theologiseren van beneden af, waarbij de theologie gemeengoed lijkt te zijn geworden ook van niet-theologen (de schrijver is advocaat), mij absoluut niet bekoren.

Deze zin blijft mij enigszins intrigeren. Het moge duidelijk zijn dat Van der Sluijs 'not amused' is met niet-theologen die zich desondanks met theologie bezig houden. Maar, zoals Hendrikus terecht al aangaf, in de GG geldt de kwalificatie 'niet-theoloog' eveneens voor het overgrote merendeel van de predikanten. Óf Van der Sluijs heeft dat over het hoofd gezien, óf er zit meer achter deze zin...

Hoho! Je bent niet alleen theoloog als je een universitaire titel hebt! Dat is mij net even te makkelijk. Jij weet toch net zo goed als ik, dat al zit je nog maar in het eerste jaar van een rechtenopleiding, je al een jurist bent?

[Geka]

Het staat uiteraard een ieder vrij om zijn mening te geven over het betreffende boek, hoe die mening ook moge zijn. Toch lijkt me dat er over deze recensie nog wel wat te zeggen valt.

Het lijkt me allereerst dat deze recensie in tegenspraak is met het feit dat deze predikant vrij recent ook zelf gepubliceerd heeft over de crisis in de prediking van de gereformeerde gezindte. Was dat dan geen 'theologiseren van beneden af' alleen omdat hij zich theoloog of doctor mag noemen? Gaat het met deze titel dan ineens om 'theologiseren van boven af'? Dat lijkt me op het randje van pure arrogantie.

En het feit dat niet-theologen zich bezighouden met theologie en prediking? Ik hoop van ganser harte dat alle gemeenteleden zich ermee bezig houden! Die scherpe scheiding tussen theologen en niet-theologen riekt me te veel naar het onderscheid tussen geestelijken en leken in de RKK.

Tenslotte, ik vermoed dat de passage in Barts boek over de 'wederkeer naar onze hersteld hervormde broeders' op zijn zachtst gezegd ds. van der Sluijs ook wat minder lekker zit, zijn kerkelijke positie enigszins kennende. Die opmerking zal voorzichtig gezegd de goodwill voor Bart niet bevorderd hebben.

[Josephus]

Hoho! Je bent niet alleen theoloog als je een universitaire titel hebt! Dat is mij net even te makkelijk. Jij weet toch net zo goed als ik, dat al zit je nog maar in het eerste jaar van een rechtenopleiding, je al een jurist bent?

Misschien komt het in deze discussie niet goed uit en vind je het daarom te makkelijk? Van der Sluijs lijkt het overigens wel te vinden, gezien zijn expliciete vermelding van het beroep van Bart. Maar vooruit, laten we het HBO ook meetellen, veel verandert er dan trouwens niet. Ik ben en blijf het op beide punten niet met je eens en ik snap al helemaal niet wie je dat laatste heeft wijsgemaakt. Een eerstejaars rechtenstudent al jurist (=rechtsgeleerde)? Kom op zeg, dat meen je toch hopelijk niet? Dan is een eerstejaars economiestudent zeker al econoom en een eerstejaars student medicijnen al medicus? Laten we een student gewoon student blijven noemen en andere kwalificaties maar bewaren tot er echt iets is afgerond.

[Hendrikus]

Het is natuurlijk ook een vreemde praktijk. Iedereen die een probleem heeft met de leer plukt wat oudvaders bij elkaar en schrijft maar een boek.

Ja, zo lust ik er nog wel een paar...

Jij weet net zo goed als ik dat de publicaties van Blauwendraad, Van der Zwaag en Bart [Blazwasraba, zal onze vriend A wel zeggen] niet zijn ontstaan in de sfeer van "ik heb een probleem met de leer, dus ik schrijf maar een boek met bij elkaar geplukte citaten van oudvaders". Zo'n publicatie is doorgaans de uiterste stap die mensen zetten na vele, vele vergeefse pogingen om over de zaken die je zorgen baren in gesprek te raken met je predikant, met je kerkenraad, met... Juist die geslotenheid, de weigering om het inhoudelijk gesprek aan te gaan, brengt mensen ertoe om hun hartekreet aan het papier toe te vertrouwen.

Een positieve, ontvankelijke houding bij kerkenraden en predikanten zou ongetwijfeld z'n weerslag vinden in deze publicaties. Wie goed doet, goed ontmoet. Het valt niet mee om positief te blijven en positieve zaken te noemen als je zelf niet positief bent bejegend....

[uitgeworpen]

Ik heb gezocht en gezocht naar de recensie waar jullie het over hebben, in welk nummer staat het? (van waarheidsvriend).

Natuurlijk zal dat zeer gedaan hebben 'wederkeer naar herstelde broeders'. Ik ben benieuwd naar de rest van de recentie.

[Hendrikus]

Ik heb gezocht en gezocht naar de recensie waar jullie het over hebben, in welk nummer staat het? (van waarheidsvriend).

Natuurlijk zal dat zeer gedaan hebben 'wederkeer naar herstelde broeders'. Ik ben benieuwd naar de rest van de recentie.

Ik heb de hele recensie gescand, staat aan het begin van dit topic.
Komt uit de Waarheidsvriend die gisteren verscheen: 12 juli, week 28 nr 28

[uitgeworpen]

Ik heb gezocht en gezocht naar de recensie waar jullie het over hebben, in welk nummer staat het? (van waarheidsvriend).

Natuurlijk zal dat zeer gedaan hebben 'wederkeer naar herstelde broeders'. Ik ben benieuwd naar de rest van de recentie.

Ik heb de hele recensie gescand, staat aan het begin van dit topic.
Komt uit de Waarheidsvriend die gisteren verscheen: 12 juli, week 28 nr 28

O, die krijgen wij vandaag pas!
Dank je wel...

[uitgeworpen]

In de Waarheidsvriend verscheen vandaag een recensie van het boek van Mr. Bart. De recensent, ds. C.A. van der Sluijs uit Veenendaal, is niet erg positief. In zijn slotalinea stelt hij zelfs dat dit "theologiseren van beneden af" niets oplost.

Ik heb het artikel gescand.

A.A. Bart
Waar staan de Gereformeerde
Gemeenten?
Uitg. in eigen beheer, 219 blz.; Eur. 17,50.

Mr. A.A. Bart, belijdend lid van de Gereformeerde Gemeenten, schreef zijn boek Waar staan de Gereformeerde Gemeenten? uit zorg over deze gemeenten ter gelegenheid van hun honderdjarig bestaan dit jaar. Zijn zorg betreft dan met name de prediking.
In een historische schets laat hij duidelijk zien dat het aanbod van genade vanaf het begin omstreden is geweest.
Met name zou later dr. C. Steenblok een algemeen en onvoorwaardelijk aanbod van genade tot alle hoorders ontkennen.
Ds. G.H. Kersten, de stichter van de Gereformeerde Gemeenten, zou zich vooral gebaseerd hebben op de Schotse verbondseden van Thomas Boston.
Op pagina 13 luidt het kopje boven een paragraaf: De verenging van 1907. Dit moet duidelijke zijn "de vereniging', en zou kunnen worden aangemerkt als een freudiaanse vergissing. Want de auteur houdt niet op verengingen aan te wijzen. Vooral als hij later een en ander relateert aan de Reformatie.

Het zou vooral ds. R. Kok zijn die zich beriep op de Schotse verbondsleer van Boston en de gebroeders Erskine, die zich weer beriepen op het boek van Edward Fisher over het eigene van de Reformatie. Zowel ds. Steenblok als ds. Kok zou echter worden geschorst. De theologie zou vooral staan onder de beheersing van de predestinatie, wat geaccentueerd zou worden door de Leeruitspraken van 1931, die volgens ds. M. Golverdingen alleen maar een nadere precisering behelzen van de belijdenis.
Terwijl de bediening van het genadeverbond bij Boston uitdrukkelijk niet onder de beheersing van de verkiezing staat, maar gefundeerd is op de algenoeg zaamheid van Christus.

Uiteindelijk zou A. Comrie worden beschouwd als de leidende theoloog van de Gereformeerde Gemeenten. Ds. A. Moerkerken, de rector van de Theologische School, beroept zich met name op Comrie. Hij zou de eerste zijn die de standenleer nadrukkelijk in kaart heeft gebracht, waarmee het eigene van deze gemeenten vandaag gegeven is. Als zodanig zouden zij een exclusieve plaats innemen in de gereformeerde gezindte.

Want deze standenleer manifesteert zich alom in de prediking van de Gereformeerde Gemeenten. En dit vervult de auteur met zorg. Want aldus staat dit eigene ook de samenspraking met de andere afgescheiden kerken in ons land in. de weg en verhindert dit de wederkeer tot 'onze hersteld hervormde broeders'. Ds. Kersten zou aan het eind van zijn leven nadrukltelijk afstand genomen hebben van het standpunt van ds. Steenblok.

De schrijver luistert naar Luther en Calvijn en wijst de gevaren aan van enerzijds het remonstrantisme en anderzijds het hypercalvinisme. Ds. C. Harinck en in een meer gematigde vorm ook ds. M. Golverdingen zouden de epigonen zijn van de meer gereformeerde stroming. Ondertussen noemt Bart ook de gangbare heilsorde een struikelblok voor het rechte verstaan van de Reformatie. Ds.Kersten zou de wedergeboorte niet verbonden hebben aan de kennis van Christus, maar aan de kennis van de zonde uit de wet. Zo ook ds. Moerkerken nog altijd.
Comrie zou een afwijking van de Reformatie zijn. En welbeschouwd is deze ook weer niet te verenigen metTheodorus van der Groe. Bovendien zou Comrie niet consistent zijn geweest.
Allerlei verkeerde opvattingen over de rechtvaardiging in verhouding tot de wedergeboorte zouden de ronde doen.
En de zuigkracht van het gezelschapsleven zou groter zijn geweest dan de sprake van het Woord alleen. De schrijver ziet zijn gemeenten steeds meer teruggingen naar ds. Steenblok. Van de verbondsleer van de Schotten zou nauwelijks iets meer over zijn, laat staan van de theologie van de Reformatie.

Een bezwaarschrift wil dit boek overigens niet zijn. Ik vraag me echter af of de auteur daaraan ontkomen is. Het past mij in dit verband niet uitspraken te doen over de prediking en het theologisch eigene van de Gereformeerde Gemeenten. Maar wel vraag ik me af of dit de gezegende methode is om zaken aan de orde te stellen. Dit boek is gedocumenteerd, maar komt het formeel wel uit boven een schotschrift? De bewijsplaatsen zijn te incidenteel. De theologie dient integraal beoefend te worden. Dan is er meer aan de orde dan het dilemma Steenblok-Kok of Kersten-Comrie. Dan dient men deze dilemma's te overstijgen met de waarachtig katholieke theologie van de Kerk der eeuwen. Dan zijn we er niet met een collage uit de theologie van vertegenwoordigers van de Reformatie.
Zou het trouwens echt niet mogelijk zijn om allerlei goede intenties in de prediking van de Gereformeerde Gemeenten te honoreren? De schrijver had dan in zijn beschouwingen kunnen verdisconteren dat bijvoorbeeld Comrie met zijn Eigenschappen des Geloofs of zijn ABC des geloofs eigenlijk een heel moderne intentie vertegenwoordigt, namelijk die van de 'Abholung', zoals Helmuth Thielicke deze bedoelde als 'ophalen' van de hoorders om hen te brengen bij Christus. Zoals de Goede Herder Zijn schapen bij name roept!

Ik begrijp de bezwaren van de auteur wel tegen een verabsoluteerde standenleer, maar als hij fulmineert tegen het bijbelse gegeven dat een gelovige steeds opnieuw met alles in de dood terecht- komt', verstaat hij dan Luther wel als deze voortdurend stipuleert dat we steeds opnieuw moeten beginnen ('semper a novo incipere'). En waar is dan bij hem de 'horigheid' van het geloof? Luther zei: "Ik moet het steeds opnieuw horen, wil ik het geloven." Of zijn we er dan met gearriveerdheid in het geestelijke leven? Ik meen: neen!

Al met al kan dit theologiseren van beneden af, waarbij de theologie gemeengoed lijkt te zijn geworden ook van niet- theologen (de schrijver is advocaat), mij absoluut niet bekoeren. Dit lost niets op. Het vergroot alleen de interne spanningen en accentueert het theologiseren van beneden af. Alle goede bedoelingen ten spijt.

C.A. van der Sluijs, Veenendaal

Wonderlijk, deze conclusie. Dat men in de GG niet blij is met gemeenteleden die zelf nadenken, hadden we al gemerkt. Maar ook ds. Van der Sluijs lijkt te willen zeggen dat gemeenteleden zich maar beter niet met theologie bezig kunnen houden: laat dat maar aan de theologen over. Hij ziet daarbij over het hoofd dat de GG ook maar weinig predikanten kent die zich theoloog in de wetenschappelijke zin van het woord mogen noemen. Maar afgezien daarvan: dat geestelijken 'not amused' zijn als leken zich met theologie bezighouden ervaar ik als een tamelijk roomse houding...
Uiteindelijk heeft ds Van der Sluijs makkelijk praten. Hij is buitenstaander en ervaart niet de geestelijke nood van mensen als Van der Zwaag en Bart, die in hun kerkverband willen blijven maar grote zorgen hebben over de veranderde prediking.

Dr. Van der Sluijs is niet echt een buitenstaander.
Hij was vroeger ook GerGem toch?

[Tiberius]

Dr. Van der Sluijs is niet echt een buitenstaander.
Hij was vroeger ook GerGem toch?

Het valt me inderdaad op, dat mr. Bart zijn boek ter recensie aanbiedt aan mensen die mogelijk nog wat te vereffenen hebben met de GG: ds. Mallan, dr. Van der Sluijs.
Of is dr. Van der Sluijs de enige theoolog binnen de GB?

[Josephus]

Dr. Van der Sluijs is niet echt een buitenstaander.
Hij was vroeger ook GerGem toch?

Het valt me inderdaad op, dat mr. Bart zijn boek ter recensie aanbiedt aan mensen die mogelijk nog wat te vereffenen hebben met de GG: ds. Mallan, dr. Van der Sluijs.
Of is dr. Van der Sluijs de enige theoolog binnen de GB?

Ik vermoed dat het boek niet zozeer is aangeboden aan Van der Sluijs, maar dat de redactie van de Waarheidsvriend hem gevraagd heeft het boek te recenseren. Gezien eerdere publicaties een niet bepaald onlogische keuze, lijkt me.

[refo]

Het is eerder zo dat Van der Sluijs vindt dat de hele GG in een eigen bedachte Geestloze werkelijkheid leeft. In zijn ogen zijn het allemaal leken. Als de leken-leken van dat genootschap zich nu ook al met theologie gaan bemoeien is het hek van de dam.

Als ik het boek van Bart goed gelezen is, is het geen oproep naar GB, CGK of anderen om hulp. En al had ik het niet gelezen: hij weet ook wel dat als hij van buiten af bijval krijgt, de (niet bestaande) leiders van de GG helemaal in een kramp schieten. Dat was ook de doodsteek voor ds Kok. De ontvangst van zijn boekje was behalve door Steenblok, redelijk posotief. Maar 1931 was nog maar 19 jaar geleden. Een lovende recensie van CGK kant was voor sommige dominees de eye-opener: 't kan toch niet goed zijn als die 3 verbondenmensen het mooi vinden.

[Erasmiaan]

Hoho! Je bent niet alleen theoloog als je een universitaire titel hebt! Dat is mij net even te makkelijk. Jij weet toch net zo goed als ik, dat al zit je nog maar in het eerste jaar van een rechtenopleiding, je al een jurist bent?

Misschien komt het in deze discussie niet goed uit en vind je het daarom te makkelijk? Van der Sluijs lijkt het overigens wel te vinden, gezien zijn expliciete vermelding van het beroep van Bart. Maar vooruit, laten we het HBO ook meetellen, veel verandert er dan trouwens niet. Ik ben en blijf het op beide punten niet met je eens en ik snap al helemaal niet wie je dat laatste heeft wijsgemaakt.

Wie me dat heeft wijsgemaakt? Marc Loth.

Laten we nu die mensen maar theoloog noemen die zich professioneel met theologie bezig houden, met een zekere vooropleiding. Het liefst hanteer ik overigens de enge definitie: een van God geleerde.

(Prof. Kuitert mag zich óók theoloog noemen. Ik vraag me af of hij tegenwoordig nog gelooft dat God bestaat.)

[Erasmiaan]

Het is natuurlijk ook een vreemde praktijk. Iedereen die een probleem heeft met de leer plukt wat oudvaders bij elkaar en schrijft maar een boek.

Ja, zo lust ik er nog wel een paar...

Jij weet net zo goed als ik dat de publicaties van Blauwendraad, Van der Zwaag en Bart [Blazwasraba, zal onze vriend A wel zeggen] niet zijn ontstaan in de sfeer van "ik heb een probleem met de leer, dus ik schrijf maar een boek met bij elkaar geplukte citaten van oudvaders". Zo'n publicatie is doorgaans de uiterste stap die mensen zetten na vele, vele vergeefse pogingen om over de zaken die je zorgen baren in gesprek te raken met je predikant, met je kerkenraad, met... Juist die geslotenheid, de weigering om het inhoudelijk gesprek aan te gaan, brengt mensen ertoe om hun hartekreet aan het papier toe te vertrouwen.

Een positieve, ontvankelijke houding bij kerkenraden en predikanten zou ongetwijfeld z'n weerslag vinden in deze publicaties. Wie goed doet, goed ontmoet. Het valt niet mee om positief te blijven en positieve zaken te noemen als je zelf niet positief bent bejegend....

Blijkbaar weet jij meer als ik. Ik weet niet of het de uiterste stap was. Als we het dan toch over de procedure gaan hebben. Hebben ze dan al heel de kerkelijke weg doorlopen?

En het maakt toch niet uit of je positief door je kerkenraad wordt bejegend? De kerkenraad is toch "de prediking" en de Gereformeerde Gemeenten niet? Als je dat verband zegt lief te hebben, geef daar dan inhoud aan.

[Josephus]

Hoho! Je bent niet alleen theoloog als je een universitaire titel hebt! Dat is mij net even te makkelijk. Jij weet toch net zo goed als ik, dat al zit je nog maar in het eerste jaar van een rechtenopleiding, je al een jurist bent?

Ik ben en blijf het op beide punten niet met je eens en ik snap al helemaal niet wie je dat laatste heeft wijsgemaakt.

Wie me dat heeft wijsgemaakt? Marc Loth.

Ik had toch stiekem al een beetje dat vermoeden. Ik deel die stelling in elk geval niet tenzij je er van zou maken 'jurist in opleiding'. Als een eerstejaars rechtenstudent zichzelf werkelijk al als 'jurist' wil bestempelen, raad ik hem of haar aan om eens te solliciteren op een vacature waarin een jurist wordt gevraagd...

En dat geldt wat mij betreft ook voor andere studies. Een theoloog is voor mij dus primair iemand die een universitaire graad in de theologie heeft behaald. Dat wil niet zeggen dat iemand die een cursus of andersoortige opleiding heeft gedaan daarmee per definitie een leek genoemd moet worden, maar 'theoloog' is me dan toch net iets te veel eer.