Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
-
- Berichten: 134
- Lid geworden op: 18 nov 2008, 16:19
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Toch levert dit weleens taalverwarring op. De reformatorische scholen zijn voor een groot deel aangesloten bji de Vereniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs. (VGS), terwijl er ook een Landelijke Vereniging voor Gereformeerd Schoolonderwijs bestaat (LVGS), waarbij gereformeerde (vrijgemaakte) scholen zijn aangesloten.
In bovenstaand stuk wordt de Driestar een christelijke school op reformatorische grondslag genoemd. Het is dan ook een reformatorische school. Maar het Ichtus College in Veenendaal en het Johannes Fontanus College in Barneveld worden net zo aanegduid: christleijek school op reformatorische grondslag. Toch worden zij in het algemeen niet beschouwd als reformatorische scholen. Ze hebben ook een open toelatingsbeleid.
Tot voor een jaar of 10 bestond de Reformatorische Politieke Federatie. De achterban daarvan bestond uit reformatorischen en evangelischen. Toch bestond het zich reformatorisch noemende deel in zijn algemeenheid zeker niet tot de "refo's". Ook nu nog spreekt men binnen de CU van reformatorische en evangelische leden, waarbji de groep reformatorischen is uitgebreid met de integrale vroegere GPV-achterban, gereformeerden dus.
Maar misschien moeten we wel helemaal niet in die vakjes denken. Een poosje terug vertelde een vriend van me, ouderling in de NGK (wel of niet reformatorisch dus?), het volgende: Hij is directeur van een onderneming en had via via vernomen dat een van de niewue medewerkers christelijk was. Hij liep er een keer naar toe in de kantine en vroeg hem: "Ik hoorde dat jij ook naar de kerk gaat, klopt dat?" Waarop de jongeman hem antwoordde: "Als u bedoelt te vragen of ik een levende relatie met de Heer heb, ja, dat klopt." Waarop mijn vriend dus even met zijn mond vol tanden stond.
In bovenstaand stuk wordt de Driestar een christelijke school op reformatorische grondslag genoemd. Het is dan ook een reformatorische school. Maar het Ichtus College in Veenendaal en het Johannes Fontanus College in Barneveld worden net zo aanegduid: christleijek school op reformatorische grondslag. Toch worden zij in het algemeen niet beschouwd als reformatorische scholen. Ze hebben ook een open toelatingsbeleid.
Tot voor een jaar of 10 bestond de Reformatorische Politieke Federatie. De achterban daarvan bestond uit reformatorischen en evangelischen. Toch bestond het zich reformatorisch noemende deel in zijn algemeenheid zeker niet tot de "refo's". Ook nu nog spreekt men binnen de CU van reformatorische en evangelische leden, waarbji de groep reformatorischen is uitgebreid met de integrale vroegere GPV-achterban, gereformeerden dus.
Maar misschien moeten we wel helemaal niet in die vakjes denken. Een poosje terug vertelde een vriend van me, ouderling in de NGK (wel of niet reformatorisch dus?), het volgende: Hij is directeur van een onderneming en had via via vernomen dat een van de niewue medewerkers christelijk was. Hij liep er een keer naar toe in de kantine en vroeg hem: "Ik hoorde dat jij ook naar de kerk gaat, klopt dat?" Waarop de jongeman hem antwoordde: "Als u bedoelt te vragen of ik een levende relatie met de Heer heb, ja, dat klopt." Waarop mijn vriend dus even met zijn mond vol tanden stond.
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Ik bedoel hiermee een afscheiding binnen het christendom.freek schreef:Wat bedoel je hiermee? Een bepaalde vorm van afscheiding lijkt me heel christelijk.Gian schreef:Feitelijk is 'gereformeerd' en/of 'reformatorisch' zijn een vorm van afscheiding.
Reformatorisch ben je wanneer je de principes van de reformatie hanteert t.a.v. je persoonlijk (geloofs)leven. (Een deel van) onze gezindte is niet reformatorisch of gereformeerd maar 'bevindelijk gereformeerd'. Da's iets heel anders.
Hedendaagse bijbelstudie is voor een belangrijk deel het elimineren van theologische contradicties.
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Ik zou het zo niet noemen. Afscheiding van wat dan? Niet van het christendom als zodanig. Er is sprake van groepsvorming, maar dat is niet exclusief voorbehouden aan gereformeerden.Gian schreef:Ik bedoel hiermee een afscheiding binnen het christendom.freek schreef:Wat bedoel je hiermee? Een bepaalde vorm van afscheiding lijkt me heel christelijk.Gian schreef:Feitelijk is 'gereformeerd' en/of 'reformatorisch' zijn een vorm van afscheiding.
Reformatorisch ben je wanneer je de principes van de reformatie hanteert t.a.v. je persoonlijk (geloofs)leven. (Een deel van) onze gezindte is niet reformatorisch of gereformeerd maar 'bevindelijk gereformeerd'. Da's iets heel anders.
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
In de GKv is de nadruk inderdaad meer op een levend geloof komen te liggen dan op de bekering die daaraan vooraf is gegaan*. Dat zou trouwens in theorie hetzelfde resultaat moeten opleveren, maar kennelijk ligt er nog ergens een nuanceverschil.. hoe dat precies zit is denk ik niet echt voor dit topic. Wel is het een kenmerk voor wat velen 'reformatorisch' vinden. In de praktijk zie je trouwens inderdaad meer over dat 'leven naar' dan over de rest... In het spreken over reformatorisch is de Driestar-geschiedenis in ieder geval verdwenen, en is een beeld overgebleven van christenen die op een strakke manier leven, vaak zonder veel vreugde in het geloof. De vraag is soms of dat beeld van binnen ook klopt.Afgewezen schreef:Toch vraag ik me af of je 'reformatorisch' zomaar af kunt doen als een subcultuur, als een vorm van afscheiding, als iets dat er eigenlijk niet zijn mag.
Ik denk dat het wezen van reformatorisch christen-zijn toch ergens anders ligt, al is de invulling daarvan inderdaad verschillend: namelijk dat de genade doorleefd en geleefd wordt.
De nadruk op het doorleven van de bekering vind je bijvoorbeeld niet terug in de GKv; daarom valt deze buiten de reformatorische kerken.
Wat het 'leven naar' betreft: de reformatorische christen van nú leeft net als de 'gereformeerde' christen van pakweg begin 20e eeuw. Dat moet ons te denken geven.
Soms lijkt dit forum dit beeld te bevestigen: onderwerpen als mag... (vul maar in, mag een vrouw werken, mag ze een legging aan, mag..), worden vrij uitgesponnen, terwijl velen toch wat op de vlakte blijven als het om persoonlijke geloofsvreugde gaat. Dat kan cultuur zijn; in de zin van: daar spreken we onder elkaar niet over, maar dat is dan wel een onderscheid met de wat bredere christelijke cultuur waar reformatorische christenen een onderdeel van zijn.
Voor zover je het hebt over groepen binnen kerkverbanden kun je het trouwens niet over een afscheiding hebben. Het verschijnsel reformatorisch gaat over kerkverbanden heen, en tussen wel- en niet afgescheiden kerken (GKv en vooral CGK horen bij de afgescheiden kerken, dat wordt nog wel eens vergeten).
*en daarbij iets minder op het onderdeel zijn van het verbond, dat dan weer wel.
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Het is een illusie te denken dat je taal 'zuiver' kunt houden. Taal leeft en schrijft zijn eigen wetten.Jager schreef:Uit het oogpunt van taalzuiverheid is reformatorisch = gereformeerd wellicht verkieslijker.
Nu in het geval met het woord 'reformatorisch'. Heel interessant om te weten waar het vandaan komt, maar je hebt deze achtergrond niet nodig om aan dit woord meteen een gevoelswaarde toe te kennen en er een beeld bij te hebben. En zelfs al wordt het in een andere context gebruikt, dan nog blijft het zijn eigen lading houden.
Mooi vind ik trouwens wel dat het bedoeld is in overstijgende zin, breder dan de GG (wat dhr. Scholten natuurlijk maar niks vindt).
Als het goed is, moet reformatorisch betekenen 'Bijbels', zowel in leer als in leven.
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Afgewezen schreef:Als het goed is, moet reformatorisch betekenen 'Bijbels', zowel in leer als in leven.

Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Tuurlijk wil ik mensen niet afschrijven als zij er een andere levensstijl op nahouden. Het is wel interessant, omdat een naast elkaar te zetten: de levensstijl en de leer. Wat kan wel/niet op grond van de Bijbel. Ja, de een is wat vrijmoediger als de ander, maar ik vind wel dat het de Bijbelse levensstijl moet passen. Soms is het onderscheid met de 'wereld' wel heel flinterdun. Dan klopt er toch iets niet?Marco schreef:Kan zijn, maar dan heb je het alleen over de school.Gijs83 schreef:De levensstijl van iemand die zicht Christelijk noemt kan heel verschillend zijn. Als je op broeken, TV, voetbal tegen bent, wil je je kinderen toch niet met zulke mensen om laten gaan? Niet om ze af te schrijven, maar het gevaar is levensgroot dat ze dat gaan overnemen. Daar is de maatschappij tegenwoordig ook te complex om alles maar op 1 soort school te laten zetten.Gian schreef:In alle eerlijkheid denk ik dat 'reformatorisch' toch echt alleen terug te voeren is op de 3FvE.
Maw, de Bijbel zal ieder christen onderschrijven, de gereformeerden zijn feitelijk een subgroep binnen het christendom.
Maar laten we eens een willekeurigvoorbeeld nemen:
Ik zelf ben Gereformeerd (vrijgemaakt), heb een televisie in de huiskamer staan, mijn vrouw heeft af en toe een broek aan, en net als de meeste andere vrouwen in onze kerk draagt zij geen hoed als zij in de kerk zit. Internet heb ik via Tele2, heel erg open, de enige firewall die er tussen zit beheer ik zelf, en zolang mijn dochter van bijna twee weken nog niet bezig is met internet zal dat nog wel even blijven.
Ik onderschrijf van harte de drie Formulieren van Eenheid, heb de Institutie in de boekenkast staan (die komt daar wel wat weinig uit, geef ik toe), en probeer vanuit genade meer en meer naar Gods wil te leven.
Toch denk ik dat ik voor velen niet voor 'Reformatorisch' doorga...
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Sorry, er ging wat mis de met het quoteren. Het citaatje is van mij, de rest is van Marco. Ik kreeg het niet meer recht, vandaar...
*voor de leesbaarheid even aangepast voor je. Groet vlinder*
*voor de leesbaarheid even aangepast voor je. Groet vlinder*
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
‘Denk dat er langzamerhand een differentiatie aan het ontstaan is.
Om het [ehh..] 'gereformeerde denken' in stand te houden - tegen de maatschappelijke ontwikkelingen in - is in de jaren '60 de reformatorische zuil 'opgericht'. Andere zuilen zijn verdwenen. We leven nu tientallen jaren later. Wellicht hebben jullie ook de afgelopen tijd de artikelen in de krant gelezen over de eerste, tweede en volgende generaties van deze zuil. De eerste generatie riep ons op de waarde in te zien van een eigen zuil. Om onze schouders eronder te zetten. Eigenlijk een oproep tot ‘hartelijk reformatorisch’.
Wat we nodig hebben in deze opvolgende generaties is doorgronding van de bedoelingen van de oprichters? Daar zie je het tegelijkertijd misgaan. Zij komen uit de modernistische tijdspanne. De stellige tijd ( zo zit het!). In hoeverre heeft dit denken tot op de dag van vandaag invloed in onze kringen? En al lijkt ‘postmodern’ op dit forum een naar woord, toch denk ik dat velen van de jongere generaties postmodern denken. Postmodernisme was een crisis? Niet alles is te beantwoorden met stelligheid. Soms is er nuance nodig. Ander voorbeeld: meer dan vorige generaties groeien we op in een globale wereld. Nog een ander voorbeeld: meer dan vorige generaties groeien we op met de beeldcultuur (neem alleen al de functies van smilies hier). Ofwel, hoe zet je het reformatorische werk voort in deze tijd?
Volgens mij zie je een aantal ontwikkelingen waarin dit geprobeerd wordt: Bevindelijke gereformeerdheid die opschuift naar orthodoxe gereformeerdheid als oplossing om de zuil in stand te houden (met stelligheid). Misschien dat daarom in vorige posts werd gerefereerd aan ‘wie is er waarlijk reformatorisch’. Op zich kan ik begrip opbrengen voor deze ontwikkeling, men heeft immers als achterliggende bedoeling God te dienen. Echter, hoe voorkom je dat je deze goede bedoelingen propaganda worden. Hoe voorkom je dat we gaan functioneren als het communisme of Oost-Duitsland? Het is niet eens zozeer alleen de orthodoxe ontwikkeling die me dit trouwens doet neerschrijven. Ik zie een eventueel gevaar in de activiteiten van ERDEE MG. Een hele groep mensen wordt geïnformeerd en geëntertaind door 1 commerciële organisatie. Waar gaat dit in de toekomst naar toe? Is onze zuil inderdaad een mediacratie? Er ligt best veel macht bij hen. Een andere ontwikkeling aan totaal de andere kant is een groep refo’s die afhaakt. En er speelt uiteraard nog veel meer. Middenin ontstaat Heartcry en dergelijke.
Het moeilijke aan de diverse wegen die ingeslagen worden om tot een voortzetting te komen is dat de waarheid vaak gekoppeld wordt aan de voortzetting. Terwijl je het voortbestaan van de zuil en God eigenlijk zou moeten ontwarren omdat het ene een kleiner doel dient dan het andere. Niet dat je de zuil weg hoeft te denken. Kaders kunnen je zeker ook helpen met leven. En los daarvan, het is zowat mijn hele identiteit.
Om het [ehh..] 'gereformeerde denken' in stand te houden - tegen de maatschappelijke ontwikkelingen in - is in de jaren '60 de reformatorische zuil 'opgericht'. Andere zuilen zijn verdwenen. We leven nu tientallen jaren later. Wellicht hebben jullie ook de afgelopen tijd de artikelen in de krant gelezen over de eerste, tweede en volgende generaties van deze zuil. De eerste generatie riep ons op de waarde in te zien van een eigen zuil. Om onze schouders eronder te zetten. Eigenlijk een oproep tot ‘hartelijk reformatorisch’.
Wat we nodig hebben in deze opvolgende generaties is doorgronding van de bedoelingen van de oprichters? Daar zie je het tegelijkertijd misgaan. Zij komen uit de modernistische tijdspanne. De stellige tijd ( zo zit het!). In hoeverre heeft dit denken tot op de dag van vandaag invloed in onze kringen? En al lijkt ‘postmodern’ op dit forum een naar woord, toch denk ik dat velen van de jongere generaties postmodern denken. Postmodernisme was een crisis? Niet alles is te beantwoorden met stelligheid. Soms is er nuance nodig. Ander voorbeeld: meer dan vorige generaties groeien we op in een globale wereld. Nog een ander voorbeeld: meer dan vorige generaties groeien we op met de beeldcultuur (neem alleen al de functies van smilies hier). Ofwel, hoe zet je het reformatorische werk voort in deze tijd?
Volgens mij zie je een aantal ontwikkelingen waarin dit geprobeerd wordt: Bevindelijke gereformeerdheid die opschuift naar orthodoxe gereformeerdheid als oplossing om de zuil in stand te houden (met stelligheid). Misschien dat daarom in vorige posts werd gerefereerd aan ‘wie is er waarlijk reformatorisch’. Op zich kan ik begrip opbrengen voor deze ontwikkeling, men heeft immers als achterliggende bedoeling God te dienen. Echter, hoe voorkom je dat je deze goede bedoelingen propaganda worden. Hoe voorkom je dat we gaan functioneren als het communisme of Oost-Duitsland? Het is niet eens zozeer alleen de orthodoxe ontwikkeling die me dit trouwens doet neerschrijven. Ik zie een eventueel gevaar in de activiteiten van ERDEE MG. Een hele groep mensen wordt geïnformeerd en geëntertaind door 1 commerciële organisatie. Waar gaat dit in de toekomst naar toe? Is onze zuil inderdaad een mediacratie? Er ligt best veel macht bij hen. Een andere ontwikkeling aan totaal de andere kant is een groep refo’s die afhaakt. En er speelt uiteraard nog veel meer. Middenin ontstaat Heartcry en dergelijke.
Het moeilijke aan de diverse wegen die ingeslagen worden om tot een voortzetting te komen is dat de waarheid vaak gekoppeld wordt aan de voortzetting. Terwijl je het voortbestaan van de zuil en God eigenlijk zou moeten ontwarren omdat het ene een kleiner doel dient dan het andere. Niet dat je de zuil weg hoeft te denken. Kaders kunnen je zeker ook helpen met leven. En los daarvan, het is zowat mijn hele identiteit.
Laatst gewijzigd door sela op 17 aug 2010, 10:27, 1 keer totaal gewijzigd.
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Dat ligt er heel erg aan waarin het onderscheid dan wel zit. Als de wereld groene fietsen koopt, rijden wij rode? Of zit het dieper?Gijs83 schreef:Tuurlijk wil ik mensen niet afschrijven als zij er een andere levensstijl op nahouden. Het is wel interessant, omdat een naast elkaar te zetten: de levensstijl en de leer. Wat kan wel/niet op grond van de Bijbel. Ja, de een is wat vrijmoediger als de ander, maar ik vind wel dat het de Bijbelse levensstijl moet passen. Soms is het onderscheid met de 'wereld' wel heel flinterdun. Dan klopt er toch iets niet?Marco schreef:Kan zijn, maar dan heb je het alleen over de school.Gijs83 schreef:De levensstijl van iemand die zicht Christelijk noemt kan heel verschillend zijn. Als je op broeken, TV, voetbal tegen bent, wil je je kinderen toch niet met zulke mensen om laten gaan? Niet om ze af te schrijven, maar het gevaar is levensgroot dat ze dat gaan overnemen. Daar is de maatschappij tegenwoordig ook te complex om alles maar op 1 soort school te laten zetten.Gian schreef:In alle eerlijkheid denk ik dat 'reformatorisch' toch echt alleen terug te voeren is op de 3FvE.
Maw, de Bijbel zal ieder christen onderschrijven, de gereformeerden zijn feitelijk een subgroep binnen het christendom.
Maar laten we eens een willekeurigvoorbeeld nemen:
Ik zelf ben Gereformeerd (vrijgemaakt), heb een televisie in de huiskamer staan, mijn vrouw heeft af en toe een broek aan, en net als de meeste andere vrouwen in onze kerk draagt zij geen hoed als zij in de kerk zit. Internet heb ik via Tele2, heel erg open, de enige firewall die er tussen zit beheer ik zelf, en zolang mijn dochter van bijna twee weken nog niet bezig is met internet zal dat nog wel even blijven.
Ik onderschrijf van harte de drie Formulieren van Eenheid, heb de Institutie in de boekenkast staan (die komt daar wel wat weinig uit, geef ik toe), en probeer vanuit genade meer en meer naar Gods wil te leven.
Toch denk ik dat ik voor velen niet voor 'Reformatorisch' doorga...
Waarom wil je anders zijn, en waarin?
En kijk dan nog eens.
Maar dan zijn we weer lekker off-topic
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Dat valt denk ik wel mee, als het het woord 'hartelijk' weghaald! De levensstijl ligt dan m.n. in rokken/TV/voetbal en dat soort zaken. En de leer zoals die geleerd wordt in de Bijbel en hoe die bevindelijk beleefd wordt. Denk aan: Bijbelvertaling/gezangen of wat leert men bv. over de uitverkiezing.Marco schreef:Dat ligt er heel erg aan waarin het onderscheid dan wel zit. Als de wereld groene fietsen koopt, rijden wij rode? Of zit het dieper?Gijs83 schreef:
Tuurlijk wil ik mensen niet afschrijven als zij er een andere levensstijl op nahouden. Het is wel interessant, omdat een naast elkaar te zetten: de levensstijl en de leer. Wat kan wel/niet op grond van de Bijbel. Ja, de een is wat vrijmoediger als de ander, maar ik vind wel dat het de Bijbelse levensstijl moet passen. Soms is het onderscheid met de 'wereld' wel heel flinterdun. Dan klopt er toch iets niet?
Waarom wil je anders zijn, en waarin?
En kijk dan nog eens.
Maar dan zijn we weer lekker off-topic
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Er is maar één manier om hartelijk reformatorisch te zijn, en dat is met de befaamde sola's, met het sola scriptura voorop. En dat ware reformatorisch-zijn ligt onder vuur; enerzijds vanuit de linkse hoek, die de Schrift nuanceren wil. Anderzijds vanuit de rechts-bevindelijke hoek, die vindt dat de ware wijsheid niet in Gods woord, maar in de bevindelijke gangen van Gods kerk gelegen is.
Hartelijk reformatorisch zijn, is buigen voor Gods woord, voor wat Hij ons te zeggen heeft. Met heel het hart. Amen zeggen op haar veroordelingen en haar beloften, die in Christus Jezus ja en amen zijn. Al het andere kan zich reformatorisch noemen of vinden, maar is surrogaat. Het is niet meer dan koffie die er naast gepiest heeft; een slap aftreksel van wat koffie had moeten zijn...
Hartelijk reformatorisch zijn, is buigen voor Gods woord, voor wat Hij ons te zeggen heeft. Met heel het hart. Amen zeggen op haar veroordelingen en haar beloften, die in Christus Jezus ja en amen zijn. Al het andere kan zich reformatorisch noemen of vinden, maar is surrogaat. Het is niet meer dan koffie die er naast gepiest heeft; een slap aftreksel van wat koffie had moeten zijn...
-
- Berichten: 134
- Lid geworden op: 18 nov 2008, 16:19
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Maar waarom reken je er niet roken, verkeersgedrag, mensverheerlijking, eet- en koopgedrag onder? Omdat 'we' ons daar vaker schuldig aan maken dan aan lange broek, tv en voetbal?Gijs83 schreef:Dat valt denk ik wel mee, als het het woord 'hartelijk' weghaald! De levensstijl ligt dan m.n. in rokken/TV/voetbal en dat soort zaken. En de leer zoals die geleerd wordt in de Bijbel en hoe die bevindelijk beleefd wordt. Denk aan: Bijbelvertaling/gezangen of wat leert men bv. over de uitverkiezing.Marco schreef:Dat ligt er heel erg aan waarin het onderscheid dan wel zit. Als de wereld groene fietsen koopt, rijden wij rode? Of zit het dieper?Gijs83 schreef:
Tuurlijk wil ik mensen niet afschrijven als zij er een andere levensstijl op nahouden. Het is wel interessant, omdat een naast elkaar te zetten: de levensstijl en de leer. Wat kan wel/niet op grond van de Bijbel. Ja, de een is wat vrijmoediger als de ander, maar ik vind wel dat het de Bijbelse levensstijl moet passen. Soms is het onderscheid met de 'wereld' wel heel flinterdun. Dan klopt er toch iets niet?
Waarom wil je anders zijn, en waarin?
En kijk dan nog eens.
Maar dan zijn we weer lekker off-topic
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Hoe zinvol is het om de mate van wereldgelijkvormigheid te bepalen aan de hand van afvinklijstjes?Gijs83 schreef:De levensstijl ligt dan m.n. in rokken/TV/voetbal en dat soort zaken. En de leer zoals die geleerd wordt in de Bijbel en hoe die bevindelijk beleefd wordt. Denk aan: Bijbelvertaling/gezangen of wat leert men bv. over de uitverkiezing.
Ik wantrouw iedereen die een theologie heeft. Ware theologie ademt en loopt. (Willem Barnard)
Re: Wanneer ben je hartelijk reformatorisch?
Ik reken ze er wel min of meer onder:Tom A Hawk schreef:
Maar waarom reken je er niet roken, verkeersgedrag, mensverheerlijking, eet- en koopgedrag onder? Omdat 'we' ons daar vaker schuldig aan maken dan aan lange broek, tv en voetbal?
Roken is tegen het gebod van doodslaan(dus eigenlijk heeft dat ook wat met de leer te maken).
verkeersgedrag kan soms ook levensgevaarlijk zijn, maar dat is vrij algemeen.
mensverheerlijking komt dichtbij voetbal, vaak worden bepaalde voetballers verheerlijkt of in de showbizz bepaalde sterren. Dat past dus niet bij de refo-levensstijl.
eet- en koopgedrag is vrij uitgebreid. Je zou kunnen kijken of het ethisch verantwoord is.