Luther schreef:Ik heb al meerdere keren gezegd dat de SV de grondtekst, inclusief Hebraïsmen en Grieksismen het meest letterlijk volgt in het Nederlands taalgebied. Ik vraag echter met @Jongere voor een parallelle werkelijkheid dat er gewoonweg een groeiende verstaanskloof is. Het continue hameren op de onbetrouwbaarheid van de HSV vind ik gewoon vele bruggen te ver. Juist vanwege het feit dat deze vertaling de verstaanskloof t.a.v. de SV serieus neemt, is er inderdaad een grotere afstand tussen de grondtekst en de vertaling dan in de SV. Punt is alleen dat die letterlijkheid van de SV steeds minder verstaan wordt.
Luther, ik vervolg nu mijn reactie op deze post.
Ik ben blij dat je nu duidelijk uitspreekt dat de SV de grondtekst het meest letterlijk volgt binnen het Nederlands taalgebied. M.i. een terechte constatering. Uit je eerdere postings had ik een ander beeld gekregen, met name ten aanzien van het verschil SV - HSV, alsof de HSV in precisie ten aanzien van de grondtekst voor de SV niet onderdoet. Nu erken je wel dat de HSV een stukje letterlijkheid (en m.i. ook nauwkeurigheid) ingeruild heeft verstaanbaarheid. Of deze uitruil echt nodig is om het oude Nederlands te overbruggen, is een andere zaak - m.i. is dat namelijk helemaal niet nodig - maar hierover mogen we van mening verschillen.
Ik merk bij jou een gevoel van verontwaardiging - en ik snap dat nog ook - over zo'n redenering rond het rusten van de ark, toen ik zei: Rusten heeft de betekenis van slapen of een dutje doen. Maar denk je werkelijk dat ik die associatie zelf verzonnen heb? Die komt rechtsreeks uit het klaslokaal.
Het bekende voorbeeld: En Samuël maakte zich op... Ik vertaalde het bij mijn pubers van 15 direct met 'Samuël maakte zich gereed...' toen één van de meiden vroeg: Wat is gereed? Daar kunnen we om lachen, je kunt ook zeggen: Dat moeten ze op school leren. Of: Niet normaal dat kinderen dat tegenwoordig niet meer automatisch weten. Allemaal waar. Maar het is wel de werkelijkheid waarmee we te dealen hebben. En dan kies ik voor de vervlakking: En Samuël maakte zich klaar...
O.k. maar je vergeet daarbij m.i. het volgende:
1) De valkuil van jouw opvatting in deze is dat je de vertaling eenvoudiger wil maken dan de originele Bijbeltekst. Ik zie dat heel veel terug in betogen voor verstaanbaarheid. Wat mensen dan niet fijn vinden om te horen (en ik denk dat jij dat ook niet fijn vindt), is het volgende:
- Paulus' zendbrieven zijn doorspekt met Hebreeuwse taalgebruik en referenties naar het Oude Testament. De heidenen aan wie hij schreef, konden dit lang niet allemaal in één keer vatten.
- Paulus gebruikt woorden die alleen in zijn brieven voorkomen en verder nergens in de Griekse literatuur gevonden zijn. Zijn woordenschat was dus niet alleen gericht op een 15-jarige of eenvoudige handwerksman.
- Paulus richt zich tot Filémon met dubbele 'bodems' in zijn woordgebruik. (Ook in 2 Korinthe zien we gedurig bewuste dubbele bodems terug.) Zelfs iemand als Calvijn merkte bij vs. 4 van Filémon op: 'de samenhang der rede is een weinig verward'. Inmiddels is deze samenhang der rede echter volkomen opgeklaard (zie bv. de Korte verklaring). Denk je dan echt dat we nu in begrijpelijk Nederlands deze samenhang maar even kunnen presenteren alsof je de krant leest?
- Nog een voorbeeld is Filémon vs. 6, waar Calvijn zegt: 'Dit deel heeft niet weinig duisters'. En inderdaad, Paulus gebruikt specifieke woorden en beelden om bij Filémon specifieke associaties op te wekken. Dit doet Paulus heel subtiel, vooruitlopend op de boodschap die hij aan Filemon (ten aanzien van Onesimus) heeft. Meen jij dan dat we dit wel even kunnen verpakken in simpel Nederlands?
Conclusie: sommige delen van de Bijbel (behalve de zendbrieven kan ik ook de profeten en psalmen noemen) bevatten moeilijke passages qua taal en qua bedoeling. Passages die ook TOEN voor de TOENMALIGE lezers moeilijk waren, ja soms zelfs onbegrijpelijk bij eerste lezing. Als het gaat om verstaanbaarheid, dan moet dit wel in rekening worden gebracht.
Ten principale hebben wij hierop een verschillende visie. Ik ben ervan overtuigd dat een vertaling de Heilige Schriften zo moet doorgeven dat deze zo dicht mogelijk ligt bij het oorspronkelijke en dat zo min mogelijk exegetische invulling wordt toegevoegd. Dat impliceert dat de vertaling soms moeilijk is, namelijk net zo moeilijk als het origineel. In jouw visie mag of moet de vertaling zo worden bewerkt dat deze ook voor 15-jarigen 'begrijpelijk' is - ook ds. Pieters stelde dit overigens. Met deze visie ben ik het dus niet eens. De originele teksten waren ook niet allemaal voor 15-jarigen 'begrijpelijk' alsof het de krant was. Wel zijn er verschillen tussen de Bijbelboeken. 15-jarigen moeten inderdaad de letterlijke zin van de geschiedenissen en de Evangeliën zonder problemen kunnen lezen. Maar voor de brieven en profeten bestrijd ik dat dit het doel moet zijn, want de originele teksten hebben ook dit eenvoudige niveau niet.
Nogmaals: dit is een "ongemakkelijke" boodschap voor velen, maar het is naar mijn overtuiging wel waar.
P.S. schiet mij nog te binnen dat in Ezra's tijd bij het voorlezen de Schrift niet alleen gelezen werd, maar ook aan het volk verklaard, zodat zij het 'begrijpen' konden. De boeken van Mozes waren dus toen al niet allemaal klip en klaar voor de Joden, er was nog een verklaring nodig. Wat Ezra echter niet gedaan heeft, is de boeken van Mozes dan maar aanpassen aan het begripsniveau van de lezers....
Wat de vervlakkingen betreft, zoals jij dat noemt: dat is ook echt een associatieprobleem. En dat heeft wellicht grotendeels te maken met het feit dat wij doordrenkt zijn met de taal van de SV. Ik herken zeer wat @Jongere schreef: ik voel me bevoorrecht om redelijk talig te zijn, maar de omgang met jongeren, maar ook met ouderen (!) leert me gewoon dat taligheid sowieso over het algemeen heel snel afneemt. Dan voelen goede equivalenten voor ons wellicht als vervlakking, totdat je iemand spreekt die tegen je zegt: Nu snap ik pas wat er bedoeld wordt.
Ik weet dat sommige argumenten die mensen hanteren, gevoelsargumenten zijn. Ook weet ik dat in de brochure van de GBS niet alle argumenten even sterk waren (en inderdaad soms verbonden zijn aan het doordrenkt zijn met de SV). Toch mag je van mij aannemen dat ik genoeg zelfkritiek heb (en naar ik meen ook wel enig intellect) om te onderscheiden of sprake is van een associatieprobleem als gevolg van een bekende tekst (de SV), of dat er werkelijk sprake is van een echt betekenisverschil tussen SV en HSV. Ik wil in een latere post nog enkele vervlakkingen (naar mijn overtuiging dan) benoemen.
Overigens: jouw posting zet mij over de drempel heen om nog enkele andere voorbeelden rond het thema "woordgetrouw" naar voren te brengen. Volgt later.
